Ούτε μία, ούτε δύο, ούτε τρεις, αλλά 77 συνολικά υποθέσεις ψευδών αναγνωρίσεων τέκνων αλλοδαπών γυναικών, φαίνεται πως εντόπισαν λειτουργοί των επαρχιακών διοικήσεων μέσα στην τριετία 2020-2023, με τον πραγματικό αριθμό να είναι άγνωστος, αφού πολύ πιθανό περιπτώσεις να πέρασαν απαρατήρητες από τις διοικητικές αρχές και να μην καταγγέλθηκαν ποτέ.
Τα στοιχεία που εξασφάλισε και φέρνει στο φως το AlphaNews.Live δείχνουν να έχει στηθεί τα τελευταία χρόνια στη χώρα μας, μια καλά οργανωμένη φάμπρικα εμπορίας πατρότητας, η οποία εκμεταλλευόμενη την απελπισία αλλοδαπών γυναικών που ψάχνουν τρόπο εξασφάλισης βίζας, αναλαμβάνει να βρει για λογαριασμό τους άνδρες που θα παρουσιαστούν στις αρχές και θα υπογράψουν ως πατεράδες των τέκνων τους, και όλα αυτά φυσικά... με το αζημείωτο.
Όπως είχαμε αποκαλύψει και σε προηγούμενο ρεπορτάζ μας για το θέμα, οι περιπτώσεις αιτήσεων αναγνώρισης τέκνων από υποτιθέμενους πατεράδες είχαν αρχίσει να γίνονται αντιληπτές από τις αρμόδιες αρχές το 2019 και κορυφώθηκαν μέχρι το τέλος του 2020, αναγκάζοντας λειτουργούς να αποταθούν στην αστυνομία.
Το μοτίβο δράσης, πανομοιότυπο: μία αλλοδαπή μητέρα συνήθως αφρικανικής καταγωγής, αιτήτρια πολιτικού ασύλου και ένας Κύπριος ή Ευρωπαίος «πατέρας» που υποβάλλει αίτηση στην Επαρχιακή Διοίκηση για αναγνώριση του «τέκνου του».
Τις ψευδείς αναγνωρίσεις φαίνεται πως διευκόλυνε και η νομοθεσία, η οποία δεν προνοεί την εξέταση DNA για σκοπούς επαλήθευσης της πατρότητας που επικαλούνται αιτητές αναγνώρισης τέκνου, με αποτέλεσμα μια απλή αίτησή τους στις επαρχιακές διοικήσεις να είναι αρκετή.
Η εικόνα παγκύπρια
Σε μία προσπάθεια να εμβαθύνουμε στο θέμα και να αποτυπώσουμε την έκτασή του παγκύπρια, αναζητήσαμε και εξασφαλίσαμε στοιχεία για τον αριθμό των υποθέσεων που καταγγέλθηκαν από όλες τις Επαρχιακές Διοικήσεις τα τρία τελευταία έτη (2020-2023), αλλά και για όσες χειρίστηκε η κυπριακή Αστυνομία.
Από πλευράς Επαρχιακών Διοικήσεων, την τριετία 2020-2023 καταγγέλθηκαν συνολικά 77 υποθέσεις ψευδών αναγνωρίσεων τέκνων, με τις περισσότερες να αφορούν την Λευκωσία (57) και την Λάρνακα (13) και τις υπόλοιπες, τη Λεμεσό (1), την Αμμόχωστο (3) και την Πάφο (3).
Ωστόσο οι 77 αυτές υποθέσεις, είναι όσες υπέπεσαν στην αντίληψη λειτουργών και καταγγέλθηκαν, συνεπώς δεν αποκλείεται η πραγματική έκταση του προβλήματος να είναι κατά πολύ μεγαλύτερη.
ΛΕΥΚΩΣΙΑ
Στην Λευκωσία, όπως είχαμε αποκαλύψει στο προηγούμενο ρεπορτάζ μας, κατά το 2020, λειτουργοί της Επαρχιακής Διοίκησης εντόπισαν 32 ύποπτες υποθέσεις για τις οποίες ενημέρωσαν την αστυνομία και το Γραφείο Καταπολέμησης Εμπορίας Προσώπων.
Το επόμενο έτος, και αφού το κύκλωμα αντιλήφθηκε ότι τα αιτήματα αναγνώρισης τέκνων από Κύπριους πατεράδες κινούσαν υποψίες, άλλαξε τακτική, με αποτέλεσμα να αρχίσουν να υποβάλλονται αιτήματα αναγνώρισης τέκνων αλλοδαπών γυναικών από Ευρωπαίους πολίτες αφρικανικής καταγωγής.
Μέσα στο έτος 2021 η Επαρχιακή Διοίκηση Λευκωσίας εντόπισε άλλες 25 ύποπτες υποθέσεις. Σε μία από αυτές, μάλιστα, ειδοποιήθηκε η αστυνομία και συνελήφθη ο υποψήφιος «πατέρας» την ώρα που είχε προσέλθει για την αναγνώριση. Ήταν ένας άνδρας με καταγωγή από το Κονγκό και υπήκοος Σουηδίας, ο οποίος αιτήθηκε να αναγνωρίσει ως δικό του, τέκνο αλλοδαπής, αιτήτριας ασύλου. Ο Σουηδός με τη σύλληψή του, τελικά παραδέχθηκε πως δεν ήταν ο βιολογικός πατέρας του παιδιού και πως πληρώθηκε για να έρθει από τη Σουηδία να αναγνωρίσει το τέκνο και να επιστρέψει στη Σουηδία. Μάλιστα αποκάλυψε ότι πήρε 2000 ευρώ προκαταβολή πριν έρθει στην Κύπρο, με την υπόσχεση να του καταβληθούν άλλες 3000 ευρώ μετά την αναγνώριση.
Υπήρξε επίσης περίπτωση Κύπριου που προσήλθε στην Επαρχιακή Διοίκηση Λευκωσίας για να αναγνωρίσει τέκνο αλλοδαπής από το Καμερούν, η οποία είχε γεννήσει τρεις μήνες μετά την άφιξή της στην Κύπρο. Ο Κύπριος ερωτηθείς στο πλαίσιο της διαδικασίας για το εάν είχε μεταβεί έξι μήνες πριν στο Καμερούν, είπε πως η συνάντησή του με την αλλοδαπή έγινε στα κατεχόμενα.
ΑΜΜΟΧΩΣΤΟΣ
Σύμφωνα με τα στοιχεία που εξασφαλίσαμε από την Επαρχιακή Διοίκηση Αμμοχώστου, στις 19/10/2020, λειτουργοί της ενημέρωσαν την Αστυνομική Διεύθυνση Αμμοχώστου για τρεις υποθέσεις που πιθανόν να έχρηζαν περαιτέρω διερεύνησης.
ΛΕΜΕΣΟΣ
Από το Γραφείο της Επαρχιακής Διοίκησης Λεμεσού καταγγέλθηκε μια υπόθεση στην Αστυνομία με επιστολή της στις 21/09/2020. Η Αστυνομική Διεύθυνση Λεμεσού στις 23/05/2022 πληροφόρησε την Επαρχιακή Διοίκηση ότι η διερεύνηση της υπόθεσης βρισκόταν στο τελικό στάδιο και ο φάκελος που σχηματίστηκε αναμένετο να σταλεί στη Νομική Υπηρεσία για μελέτη και οδηγίες.
ΛΑΡΝΑΚΑ
Από την Επαρχιακή Διοίκηση Λάρνακας σύμφωνα με τα στοιχεία που μάς παραχωρήθηκαν, στις 17 Φεβρουαρίου 2020 καταγγέλθηκαν 13 περιπτώσεις για διερεύνηση, οι οποίες αφορούσαν εγγραφή ανήλικων εξώγαμων τέκνων, τα οποία γεννήθηκαν στη Κύπρο (σε Λάρνακα και Λευκωσία) την περίοδο 17/09/2012 μέχρι 23/01/2020 από αλλοδαπές μητέρες και αναγνωρίστηκαν από Κύπριους πολίτες.
Από τις πιο πάνω περιπτώσεις, οι τρεις αφορούσαν γεννήσεις του 2019 και μια του 2020, οι οποίες επισυνέβησαν σε Λάρνακα και Λευκωσία.
Όσον αφορά τα έτη 2021, 2022, και για το 2023 μέχρι σήμερα η Επαρχιακή Διοίκηση Λάρνακας μάς ενημέρωσε πως δεν έχει προβεί σε οποιαδήποτε καταγγελία καθότι δεν προέκυψε οτιδήποτε που να χρήζει περαιτέρω έρευνας.
ΠΑΦΟΣ
Οι λειτουργοί της Επαρχιακής Διοίκησης Πάφου κατήγγειλαν στην Αστυνομία ως ψευδείς αναγνωρίσεις πατρότητας δύο περιπτώσεις οι οποίες επιβεβαιώθηκαν με την μέθοδο DNA. Η μία καταγγελία έγινε το 2022 και η δεύτερη το 2023. Στο μεταξύ το 2023 καταγγέλθηκε στην Αστυνομία και μία τρίτη περίπτωση η οποία είναι υπό διερεύνηση.
Άλλοι οι αριθμοί της Αστυνομίας
Στο πλαίσιο της διασταύρωσης των πιο πάνω στοιχείων, το AlphaNews.Live επικοινώνησε με την Αστυνομία από την οποία και ζητήθηκαν για την ίδια περίοδο (2020-2023) τα ίδια στοιχεία (αριθμός καταγγελιών ανά Επαρχία και έκβαση των υποθέσεων).
Από τους αριθμούς ωστόσο που πήραμε από την Αστυνομία, φάνηκε να υπάρχει απόκλιση τόσο σε σχέση με τον αριθμό των καταγγελλόμενων υποθέσεων, όσο και σε σχέση με τον χρόνο που έγιναν οι εν λόγω καταγγελίες.
Σε ερώτησή μας μάλιστα προς την Αστυνομία, αν η χρονολογική απόκλιση των υποθέσεων ενδέχεται να οφείλεται στο γεγονός ότι οι χρονολογίες που πήραμε από τις Επαρχιακές Διοικήσεις αφορούν το έτος που έγινε η κάθε καταγγελία, ενώ η χρονολογία που αναφέρει η αστυνομία ίσως να αφορά το έτος διερεύνησης της υπόθεσης, μάς ελέχθη πως όταν καταγγέλλεται μια υπόθεση ξεκινά και η διερεύνηση της, συνεπώς οι χρονολογίες των εν λόγω υποθέσεων που έχει στα χέρια της η Αστυνομία, είναι οι χρονολογίες που έγιναν από τους αρμόδιους οι καταγγελίες.
Πιο αναλυτικά, κατά το διάστημα 2020-2023 η Αστυνομία μάς ενημέρωσε ότι χειρίστηκε συνολικά 21 υποθέσεις (ενώ από τις Επαρχιακές Διοικήσεις καταγγέλθηκαν 77).
Από τις 21 αυτές υποθέσεις, οι 8 διερευνήθηκαν από το Γραφείο Καταπολέμησης Εμπορίας Προσώπων, οι 5 από την Αστυνομία Λευκωσίας, οι 6 από την Αστυνομία Αμμοχώστου, μία από την Αστυνομία Λάρνακας και μία από την Αστυνομία Πάφου.
Χρονολογικά, σύμφωνα με την Αστυνομία, μία υπόθεση καταγγέλθηκε και διερευνήθηκε το 2020, τρεις το 2021 και οι υπόλοιπες 17 το διάστημα 2022-2023. Ωστόσο στα στοιχεία που μάς δόθηκαν από τις Επαρχιακές Διοικήσεις όλες οι καταγγελίες έγιναν κατά τα έτη 2020 και 2021 με εξαίρεση 3 της Πάφου που έγιναν κατά τα έτη 2022 και 2023.
Σε σχέση με τις 8 υποθέσεις που χειρίστηκε το Γραφείο Καταπολέμησης Εμπορίας Προσώπων εξασφαλίστηκαν μαρτυρίες μόνο για τις 4.
Αναφορικά με τις 5 υποθέσεις που διαβιβάστηκαν στην Αστυνομία Λευκωσίας, οι τέσσερις εκδικάστηκαν και μία έχει οριστεί για ακρόαση.
Σε σχέση με τις 6 υποθέσεις που χειρίστηκε η Αστυνομία Αμμοχώστου οι 5 βρίσκονται στο στάδιο της διερεύνησης ενώ η μία δεν προχώρησε, καθότι δεν εξασφαλίστηκε μαρτυρία.
Σε ό,τι αφορά την μία υπόθεση που χειρίστηκε η Αστυνομία Λάρνακας αυτή έχει διαβιβαστεί στη Νομική Υπηρεσία για οδηγίες.
Η υπόθεση που χειρίστηκε, τέλος, η Αστυνομία Πάφου, έχουν δοθεί οδηγίες από την Γενική Εισαγγελία για άσκηση ποινικής δίωξης.
Κι εδώ ανακύπτουν μερικά σοβαρά ερωτήματα που χρήζουν άμεσης απάντησης:
- Γιατί υπάρχει τόσο μεγάλη απόκλιση στους αριθμούς και τις χρονολογίες των υποθέσεων επαρχιακών διοικήσεων-αστυνομίας
- Πόσες περιπτώσεις ενδεχομένως πέρασαν απαρατήρητες από τις αρχές και ποια είναι η πραγματική έκταση του προβλήματος
- Πόσο επιβαρύνθηκαν μεταναστευτικό και δημόσια ταμεία από αυτό το συνεχιζόμενο έγκλημα
- Υπήρξαν, κι αν ναι, εξαρθρώθηκαν κυκλώματα πίσω από την παράνομη αυτή δραστηριότητα
- Υφίσταται – και αν ναι – γιατί δεν ταυτοποιήθηκε εμπορία προσώπων
- Και το σημαντικότερο ερώτημα... τι απέγιναν οι γυναίκες αυτές και τα παιδιά που έφεραν στον κόσμο μετά τις ψευδείς αναγνωρίσεις τους
Κυκλώματα με πανευρωπαϊκή εμβέλεια
Εκτός από την Κύπρο η συγκεκριμένη εγκληματική δραστηριότητα έχει κάνει αισθητή την παρουσία της και σε άλλες χώρες, όπως το Ηνωμένο Βασίλειο και η Γερμανία.
Το 2017, το βρετανικό δίκτυο BBC σε δημοσίευμά του έκανε αναφορά σ’ ένα φαινόμενο που είχε αρχίσει να παρατηρείται στη Γερμανία και που αφορούσε αιτήσεις αναγνωρίσεων τέκνων αλλοδαπών γυναικών επί πληρωμή. Μάλιστα μόνο στο Βερολίνο το εν λόγω έτος είχαν ταυτοποιηθεί 700 τέτοιες υποθέσεις.
Πριν ένα μήνα το BBC επανήλθε δημοσιεύοντας ένα ρεπορτάζ, αποτέλεσμα μιας μεγάλης δημοσιογραφικής έρευνας πάνω στο θέμα, σημειώνοντας πως το έγκλημα των ψευδών αναγνωρίσεων τέκνων διαπράττεται χρόνια στο Ηνωμένο Βασίλειο, έχει πάρει ανυπολόγιστες διαστάσεις και πίσω του κρύβονται πολύ καλά οργανωμένα κυκλώματα «ατζέντηδων» που διαφημίζουν τις υπηρεσίες τους διαδικτυακά.
Μάλιστα υπό κάλυψη δημοσιογράφος του ΒΒC απευθύνθηκε σ’ έναν από αυτούς, εμφανιζόμενη ως έγκυος αλλοδαπή που ζητά απεγνωσμένα έναν τρόπο να αποκτήσει βίζα μόνιμης παραμονής στη χώρα. Ο «ατζέντης» τη διαβεβαίωσε ότι είναι ο καταλληλότερος άνθρωπος για τη δουλειά και πως με 11.000 στερλίνες θα της εξασφαλίσει Βρετανό υπήκοο που θα υπογράψει ως «πατέρας» του παιδιού της. Της εξήγησε επίσης, ότι δεν θα υπάρξει κανένα πρόβλημα, αφού θα την προετοιμάσει να έχει για τις αρχές μια αρκετά πειστική ιστορία, ώστε η αναγνώριση του παιδιού να μην κινήσει καμία υποψία στους λειτουργούς που θα τη χειριστούν. Σε ό,τι αφορά την ταρίφα, της διευκρίνισε πως ο υποψήφιος «πατέρας» θα πάρει 8 από τις 11 χιλιάδες στερλίνες που θα καταβάλλει. Η δημοσιογράφος ήρθε σε επαφή με τον άνθρωπο που είχε στρατολογηθεί από τον «ατζέντη» για την αναγνώριση, και ο οποίος φρόντισε να της δείξει τα «διαπιστευτήριά» του, δηλαδή ταυτότητα και διαβατήριο που αποδείκνυαν την βρετανική του υπηκοότητα.
Σύμφωνα με το BBC «ατζέντηδες» σαν κι αυτόν αλωνίζουν στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, προσφέροντας τις παράνομες υπηρεσίες τους, σε απελπισμένες αλλοδαπές που αναζητούν έναν τρόπο να εξασφαλίσουν βίζα. Αμέτρητες μάλιστα, ήταν οι αναρτήσεις που εντόπισαν οι δημοσιογράφοι του βρετανικού δικτύου στο Facebook και σε ομάδες διαφόρων εθνικοτήτων που αναζητούν εργασία.
Ο Harjap Bhangal, δικηγόρος και ειδικός σε θέματα μετανάστευσης, μιλώντας στο πλαίσιο του ρεπορτάζ είπε ότι δεν πρόκειται για μεμονωμένες περιπτώσεις αλλά για χιλιάδες και πως το βρετανικό υπουργείο εσωτερικών δεν το έχει αντιληφθεί.
Επαναλαμβανόμενη απάτη ή human trafficking;
Σε όλες τις περιπτώσεις των πιο πάνω υποθέσεων φαίνεται να ακολουθείτο το ίδιο μοτίβο δράσης με «πρωταγωνιστές» έναν υποψήφιο πατέρα, έναν ή περισσότερους μεσάζοντες και μία απελπισμένη αλλοδαπή μητέρα που αναζητά τρόπο να παραμείνει στην Κύπρο.
Σύμφωνα με τα όσα μάς είπε η πρώην επικεφαλής του Γραφείου Καταπολέμησης Εμπορίας προσώπων της Κυπριακής Αστυνομίας και νυν Βουλευτής, Ρίτα Σούπερμαν, η παράνομη αυτή πρακτική φαίνεται να κρύβει πίσω της κυκλώματα human trafficking, κι αυτό γιατί διαθέτει δύο σημαντικά χαρακτηριστικά: άρτια οργάνωση και πρόσωπα που για διάφορους λόγους βρίσκονται σε ευάλωτη θέση.
Από την Αστυνομία, πάντως, η πληροφόρηση που είχαμε, ήταν πως καμία από τις 21 συνολικά υποθέσεις που χειρίστηκε, δεν ταυτοποιήθηκε ως υπόθεση εμπορίας προσώπων.
Σε εγκληματολογικό επίπεδο, το human trafficking που έχει να κάνει με τη δόλια εξασφάλιση προνομίων και επιδομάτων, είναι γνωστό ως “human trafficking for benefits fraud”.
Το 2010 σε έκθεσή της η EUROPOL διαπίστωνε «μια νέα τάση», η οποία ήθελε ορισμένα θύματα να διακινούνται από χώρες-πηγές σε χώρες-προορισμού, κυρίως με σκοπό τη δόλια εξασφάλιση κοινωνικών επιδομάτων και επιδομάτων τέκνων. Τα θύματα της συγκεκριμένης εγκληματικής δραστηριότητας, όπως έγραφε στην έκθεσή της η EUROPOL, συνήθως αγνοούν παντελώς το γεγονός ότι τα επιδόματα που δικαιούνται καταλήγουν στα χέρια των διακινητών τους.
Έξι χρόνια αργότερα, νέα έκθεση της EUROPOL για το θέμα ανέφερε ότι τα θύματα αυτής της μορφής εμπορίας προσώπων, εξαναγκάζονται να ανοίξουν τραπεζικούς λογαριασμούς στους οποίους δεν έχουν κανέναν απολύτως έλεγχο, αφού πρόσβαση σε αυτούς έχουν μόνο οι διακινητές, οι οποίοι και εισπράττουν τα όποια επιδόματα καταβάλλονται.
