Σε μια συμφωνία–σταθμό για το μέλλον της ευρωπαϊκής γεωργίας κατέληξαν αργά το βράδυ της Τετάρτης το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο, ανοίγοντας τον δρόμο για τη χρήση νέων γονιδιακών τεχνικών (NGTs) που υπόσχονται πιο ανθεκτικές, πιο αποδοτικές και πιο βιώσιμες καλλιέργειες σε ολόκληρη την ΕΕ.

Οι νέοι κανόνες φιλοδοξούν να εξοπλίσουν τους Ευρωπαίους αγρότες με φυτά που αντέχουν στην κλιματική αλλαγή, αντιστέκονται καλύτερα σε ασθένειες και παράγουν υψηλότερες αποδόσεις, απαιτώντας λιγότερα λιπάσματα και φυτοφάρμακα.

Τι αλλάζει

Για πρώτη φορά, η ευρωπαϊκή νομοθεσία διαχωρίζει επίσημα τις νέες γονιδιακές τεχνικές σε δύο κατηγορίες. Τα φυτά NGT1 —δηλαδή όσα θα μπορούσαν να προκύψουν και φυσικά ή με συμβατική διασταύρωση— θα εξαιρούνται από το μεγαλύτερο μέρος των αυστηρών κανόνων που ισχύουν για τα ΓΤΟ. Αντίθετα, τα φυτά NGT2 θα συνεχίσουν να υπάγονται στους πλήρεις κανόνες για τους γενετικά τροποποιημένους οργανισμούς.

Για να αποφευχθούν καταχρήσεις, θεσπίζεται και ένας κατάλογος χαρακτηριστικών που δεν επιτρέπεται να υπάρχουν στα φυτά NGT1, όπως ιδιότητες που θυμίζουν εντομοκτόνα ή αυξημένη αντοχή σε ζιζανιοκτόνα. Η ΕΕ και τα κράτη μέλη θα παρακολουθούν συστηματικά τις περιβαλλοντικές και αγροτικές επιπτώσεις των νέων φυτών, διασφαλίζοντας ότι η τεχνολογία αξιοποιείται για τη βιωσιμότητα.

«Ιστορική ημέρα για την ευρωπαϊκή γεωργία»

Η εισηγήτρια του Κοινοβουλίου, Τζέσικα Πόλφιερντ, χαρακτήρισε τη συμφωνία «ιστορική», τονίζοντας ότι η Ευρώπη κάνει το πρώτο μεγάλο βήμα για να δώσει στους αγρότες πρόσβαση σε τεχνολογία βραβευμένη με Νόμπελ. «Πρόκειται για καλλιέργειες που αντέχουν στην κλιματική αλλαγή, αποδίδουν περισσότερο και ενισχύουν την επισιτιστική μας ασφάλεια», υπογράμμισε, σημειώνοντας ότι η συμφωνία ενισχύει τόσο την ανταγωνιστικότητα των παραγωγών όσο και την ευρωπαϊκή έρευνα.

Πατέντες, πρόσβαση και προστασία των αγροτών

Η προκαταρκτική συμφωνία επιτρέπει την κατοχύρωση πατεντών για νέες γονιδιακές τεχνικές, με εξαίρεση τα χαρακτηριστικά που υπάρχουν ήδη στη φύση. Ωστόσο, οι ευρωβουλευτές πέτυχαν σημαντικές ασφαλιστικές δικλίδες για να αποτρέψουν υπερβολική συγκέντρωση της αγοράς στα χέρια λίγων εταιρειών και για να διασφαλίσουν ότι οι αγρότες θα έχουν δίκαιη και οικονομικά προσιτή πρόσβαση στους νέους σπόρους.

Οι αγρότες διατηρούν το δικαίωμα να φυλάνε και να ξαναχρησιμοποιούν σπόρους, ενώ η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα καταρτίσει Κώδικα Δεοντολογίας για τις πατέντες μέσα σε 18 μήνες από την έναρξη ισχύος του κανονισμού. Ο Κώδικας θα καθορίζει τους όρους δίκαιης αδειοδότησης και μηχανισμούς ειρηνικής επίλυσης διαφορών για περιπτώσεις ακούσιας παρουσίας πατενταρισμένου υλικού σε ξένα χωράφια.

Το αποτέλεσμα των διαπραγματεύσεων θα τεθεί τώρα προς έγκριση στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και στο Συμβούλιο σε δεύτερη ανάγνωση. Αν εγκριθεί, ο κανονισμός θα δημοσιευθεί στην Επίσημη Εφημερίδα της ΕΕ και θα τεθεί σε ισχύ είκοσι ημέρες αργότερα, με την εφαρμογή των νέων κανόνων να ξεκινά δύο χρόνια μετά.

Το πρόγραμμα «EP: Your Voice, Your Future» συγχρηματοδοτήθηκε από την Ευρωπαϊκή Ένωση στο πλαίσιο του προγράμματος επιχορηγήσεων του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στον τομέα της επικοινωνίας. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο δεν συμμετείχε στην προετοιμασία του και δεν φέρει καμία ευθύνη, ούτε και συνδέεται με κάποιο τρόπο με τις πληροφορίες ή τις απόψεις που διατυπώνονται στο πλαίσιο του προγράμματος, για το οποίο οι μόνοι υπεύθυνοι είναι οι συντάκτες, οι ερωτηθέντες, οι εκδότες ή οι φορείς αναμετάδοσης του προγράμματος, σύμφωνα με το ισχύον δίκαιο. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο δεν φέρει επίσης καμία ευθύνη για τυχόν βλάβες, άμεσες ή έμμεσες, που ενδέχεται να προκύψουν από την υλοποίηση του προγράμματος.