Η κατάληψη της Αμμοχώστου και η προσφυγιά μέσα από το καλέμι του Χαμπή Τσαγγάρη

Λένε πως μια εικόνα μπορεί να πει όσα δεν μπορούν χίλιες λέξεις. Ένα χαρακτικό του Χαμπή Τσαγγάρη μπορεί να χωρέσει όλο τον πόνο της εισβολής και της προσφυγιάς...

Ο Χαμπής Τσαγγάρης γεννήθηκε το 1947 στην Κοντέα. Το 1974 και η κατάληψη της Αμμοχώστου τον βρήκε στη Μόσχα όπου σπούδαζε, μα ο πόνος της προσφυγιάς πικρός...

Σκάλιζε τα έργα του, δίνοντας μορφή στην πληγή της εισβολής, δίνοντας σχήμα στον πόθο του για ελευθερία. Χάραξε τον εαυτό του πρόσφυγα και τον πατέρα του να καρτερεί την επιστροφή. Απεικόνισε τον βαρύ και βαθύ πόνο των προσφύγων, τη φυγή τους και το καταφύγιό τους. Άφησε ζωντανά στο πέρασμα των χρόνων «τα σπίτια μας» που 49 χρόνια μετά...μαραζώνουν.

Ο Χαμπής Τσαγγάρης μίλησε με την τέχνη του για την προσφυγιά...

Μιλώντας στον Alpha με αφορμή τη βράβευσή του με το βραβείο Europa Nostra, μας έδειξε έναν χάρτη γεμάτο δράκους που σχεδίασε για το κυπριακό παραμύθι «Ο σπανός τζαι οι 40 δράτζοι». Στον χάρτη αυτό χάραξε και το σπίτι του στην κατεχόμενη Κοντέα.

«Εν γεμάτος δράκους…τζαι τζαμαί που εν το χωρκό μου, η Κοντέα, εχάραξα το σπίτι που εγεννήθηκα τζαι επιάσαν μου το οι δράτζοι. Τζαι εσκοτώσαν την ειρήνη τζαι καρτερούμε να πάμε έσσω μας.»

Και ρωτώντας τον αν η τέχνη του τον βοήθησε να απαλύνει το τραύμα της προσφυγιάς απαντά...

«Εν θα φύει ποτέ. Ποτέ εν θα φύει. Όσα έργα τζαι να κάνεις εν τζαμαί. Θέλω να στραφώ έσσω μου, γιατί εν μπορώ να στραφώ έσσω μου; Εν να φύει ποτέ τούτο το τραύμα; Θέλω να με θάψουν εις το χωρκό μου, δεν μπορούν να με θάψουν. Εν να φύει; Τούτο μεινίσκει μέσα μου τζαι εν να εν μόνιμο.»

^{Η συνέντευξη δημοσιεύθηκε τον Ιούνιο του 2023.}

Μιλήσαμε ξανά μαζί του με αφορμή την μαύρη επέτειο της δεύτερης φάσης της εισβολής, όταν η Αμμόχωστος έπεσε στα χέρια του Αττίλα, μα αντί για τις λέξεις του, θέλησε να μας μιλήσει μέσα από τα έργα του, έργα που φιλοτέχνησε από το 1975 μέχρι και το 2022...

^{ΕΙΜΑΣΤΕ ΠΡΟΣΦΥΓΕΣ - Λινογραφία Χαμπή (με περιθώριο), 2022}

^{ΧΑΜΠΗΣ, ΦΥΓΗ ΠΡΟΣΦΥΓΩΝ, παστέλ 1975}

^{ΧΑΜΠΗΣ, ΠΡΟΣΦΥΓΕΣ ΣΤΟ ΔΑΣΑΚΙΝ ΑΧΝΑΣ 3, λινογραφία}

^{ΧΑΜΠΗΣ, ΠΡΟΣΦΥΓΕΣ ΣΤΟ ΔΑΣΑΚΙΝ ΑΧΝΑΣ 1, λινογραφία, 1980}

^{ΧΑΜΠΗΣ, ΠΙΣΩ ΑΠΟ ΤΟ ΣΥΡΜΑΤΟΠΛΕΓΜΑ, Έγχρωμη λινογραφία 1980}

^{ΧΑΜΠΗΣ, Ο ΤΖ̆ΥΡΗΣ ΜΟΥ Ο ΑΝΤΡΙΚΚΗΣ, ΠΡΟΣΦΥΓΑΣ} 

^{ΧΑΜΠΗΣ, ΕΙΣΒΟΛΗ, ΑΝΑΜΟΝΗ ΤΡΙΤΗ} 

^{ΧΑΜΠΗΣ, ΕΙΣΒΟΛΗ, ΑΝΑΜΟΝΗ ΔΕΥΤΕΡΗ} 

^{ΧΑΜΠΗΣ, _ΤΟΥΡΚΙΚΗ ΕΙΣΒΟΛΗ 1974 - ΞΕΣΠΙΤΩΜΟΣ_, Λαδοπογιά, 1975} 

^{ΧΑΜΠΗΣ, _ΠΡΟΣΦΥΓΕΣ_, Λαδοπογιά, 1975} 

^{ΧΑΜΠΗΣ, _Εκτοπισμός κάτω που τες τερατσ̆ιές της Ξυλότυμπου_, κάρβουνον, 1975} 

^{ΧΑΜΠΗΣ - ΠΡΟΣΦΥΓΟΠΟΙΗΣΗ, παραλλαγή 3, λινογραφία, 1976}

^{ΧΑΜΠΗΣ - ΕΙΣΒΟΛΗ, παραλλαγή ;, λινογραφία} 

^{ΧΑΜΠΗΣ - Αυτοπροσωπογραφία, (17 εκ.) έγχρωμη λινογραφία, 1979}

^{ΧΑΜΠΗΣ - ΑΝΑΜΟΝΗ ΠΡΩΤΗ, λινογραφία} 

^{ΠΡΟΣΦΥΓΙΚΟ, ΔΑΣΑΚΙ ΑΧΝΑΣ, 4, Λινογραφία} 

^{ΠΡΟΣΦΥΓΙΚΟ, ΔΑΣΑΚΙ ΑΧΝΑΣ 2, Λινογραφία} 

^{ΠΡΟΣΦΥΓΕΣ, 1974, Γκουάς̆,1975} 

^{ΟΔΟΣ ΑΜΜΟΧΩΣΤΟΥ, Μεταξοτυπία} 

^{ΧΑΜΠΗΣ, ΤΑ ΣΠΙΤΙΑ ΜΑΣ (τετράγωνον 2), ξυλογραφία 1979}

^{ΧΑΜΠΗΣ, ΤΑ ΣΠΙΤΙΑ ΜΑΣ, 1, ξυλογραφία 1979} 

^{ΧΑΜΠΗΣ, ΤΑ ΣΠΙΤΙΑ ΜΑΣ, 2, ξυλογραφία, 1979} 

^{ΧΑΜΠΗΣ, ΤΑ ΣΠΙΤΙΑ ΜΑΣ, 3, ξυλογραφία 1979}

^{ΧΑΜΠΗΣ, ΤΑ ΣΠΙΤΙΑ ΜΑΣ, 6, ξυλογραφία 1979} 

^{ΧΑΜΠΗΣ, ΤΑ ΣΠΙΤΙΑ ΜΑΣ, 7, ξυλογραφία 1979} 

^{ΧΑΜΠΗΣ, ΤΑ ΣΠΙΤΙΑ ΜΑΣ, 8, ξυλογραφία 1979} 

^{ΧΑΜΠΗΣ, ΤΑ ΣΠΙΤΙΑ ΜΑΣ, ξυλογραφία 1979}