«Νησί πικρό, νησί γλυκό, νησί τυραγνισμένο,
κάνω τον πόνο σου να πω και προσκυνώ και μένω.
Εσύ της θάλασσας ρυθμός, ολάνθιστο κλωνάρι,
πώς σου μαδήσαν τ’ άνθια σου διπλοί, τριπλοί βαρβάροι.
Τι Θλιβερά που σεργιανάν τριγύρω σου τα ψάρια, —
κι οι αντίχριστοι να παίζουνε την τύχη σου στα ζάρια.
Κουράγιο, μικροκόρη μας, πού μας εγίνεις μάνα,
ύμνος και θρήνος της ζωής κι ανάστασης καμπάνα.»
Από τον Ρίτσο μέχρι τον Λιπέρτη, τον Τάσσο και τον Χαμπή, από τον Διαμαντή μέχρι τον Σκοτεινό και τον twenty three. Το δράμα της Κύπρου θα αποτυπωθεί σε κάθε μορφή τέχνης, εκφράζοντας τις βάρβαρες, τις θλιβερές, τις αιματοβαμμένες, τις βαριές μνήμες της τουρκικής εισβολής. Ως θρήνος, ως υπενθύμιση, ως πόθος για λευτεριά.
Είναι οι λαβωμένοι στίχοι της 19χρονης τότε Νεσιέ Γιασίν που θα μελοποιήσει ο Μάριος Τόκας και μαζί θα τραγουδούν για την μοιρασμένη τους πατρίδα.
Κι ύστερα είναι κι ο Παντελής Μηχανικός με τις μέλισσες του Ονήσιλου.
«Δέκα χιλιάδες μέλισσες έστειλε ο Ονήσιλος κι όλες ψοφήσανε απάνω στο παχύ μας δέρμα χωρίς τίποτα να νιώσουμε.»
Είναι οι σπαρακτικοί στίχοι του Κώστα Μόντη για τον Πενταδάκτυλο που στέκει βουβός και καρτερά…
Κύπρος 1974. Ή πιο γνωστό ως το Προσφυγόσημο. Το δακρυσμένο παιδί πλάι στο συρματόπλεγμα. Είναι το χαρακτικό του Τάσσου, που θα καταφέρει να χωρέσει και να συνοψίσει την κυπριακή πραγματικότητα και θα γίνει το έμβλημα της τραγωδίας.
Ο Αττίλας θα μεταμορφωθεί σε δράκο στα μάτια του Χαμπή Τσαγγάρη για να χαράξει το δράμα της πατρίδας του…αλλά και το δικό του.
«Εν γεμάτος δράκους…τζαι τζαμαί που εν το χωρκό μου, η Κοντέα, εχάραξα το σπίτι που εγεννήθηκα τζαι επιάσαν μου το οι δράτζοι. Τζαι εσκοτώσαν την ειρήνη τζαι καρτερούμε να πάμε έσσω μας.»
Το «μαύρο θέρος του ‘74»...
...ο «θρήνος των γυναικών« του Τηλέμαχου Κάνθου.
ο «Κύκλος της Καταγγελίας-Κύπρος 1974» και «οι γυναίκες της Κύπρου 1974» του Γιώργου Σκοτεινού...
οι «Αγωνίες» του Διαμαντή...
Αττίλας ’74, Δρόμοι και πορτοκάλια, Φυγαδεύοντας τον Χέντριξ, Πολιορκία στην οδό Λιπέρτη… Η τουρκική εισβολή θα στιγματίσει και την έβδομη τέχνη και με άμεσο ή έμμεσο τρόπο θα σκιαγραφεί την ματωμένη μας ιστορία και τις πληγές που έχει αφήσει.
«Είδα γονείς ορφανούς, ο ένας παππούς απ' τη Σμύρνη
στη Δράμα πρóσφυγας πήγε να βρει βουλγάρικη σφαίρα
κι ο άλλος, Κύπριος φυγάς στο μαύρο τóτε Λονδίνο
στα είκοσι επτά του στα δύο τον κóψανε οι ΝαζίΕίδα μισή Λευκωσία, βουλιαγμένη Σερβία»
Είναι μια χαίνουσα πληγή η τουρκική εισβολή, μια πληγή που ρέει αφήνοντας τα δάκρυά της να κυλήσουν σε κάθε μορφή τέχνης από τότε μέχρι και σήμερα, στο θέατρο, στη μουσική, στην ποίηση, στον καμβά, στην τέχνη του δρόμου, όπως είναι η «Αλάσια» του Twenty three.
“Alasia Wonders” Stencil, Windcraft Music Festival, Katydata, Cyprus, 2019
Θα κυλήσουν ακόμα και στην τέχνη του μαθητή Κυριάκου Γιαλλουρίδη που το 2020 εμπνευσμένος από τον Πικάσο θα αποτυπώσει τη δική μας…Κυπρέρνικα.
Κι είναι και οι στίχοι του Δημήτρη Λιπέρτη που γράφτηκαν για την αποικιοκρατία πολύ πριν την εισβολή του Αττίλα, που μιλούν για τον πόθο των Κυπρίων και είναι ακόμα επίκαιροι και καρτερούν μέρα νύχτα την ελευθερία που ποτέ δεν χάρηκαν.
