Τον τελευταίο μήνα η κοινωνία παρακολουθεί την γέννηση του κυπριακού #MeToo. Περιστατικά σεξουαλικής παρενόχλησης και κακοποίησης που έμειναν για χρόνια ανομολόγητα, βλέπουν το φως της δημοσιότητας και δειλά-δειλά παίρνουν τον δρόμο της Δικαιοσύνης. Καταγγελίες θυμάτων που αποσιωπήθηκαν εν τη γενέσει τους, αποκτούν την ορατότητα που τους αξίζει. Κάθε καταγγελία δίνει το θάρρος και την ώθηση σε όσους δε μπόρεσαν να μιλήσουν ή δεν εισακούστηκαν όταν το έκαναν.
Οι γενναίες αποκαλύψεις –στις οποίες το πρώτο βήμα έκανε η Άντρη Ελευθερίου‒ αποδεικνύουν περίτρανα ότι δεν πρόκειται για περιθωριακά ή μεμονωμένα περιστατικά. Η κατάχρηση εξουσίας στους χώρους του Αθλητισμού, του Πολιτισμού, της Εκκλησίας, καθιερώθηκε στο πέρασμα των ετών, με τις καταγγελίες πλέον να παίρνουν την μορφή χιονοστιβάδας. Την ίδια ώρα ταμπού, όπως αυτό της ομοφυλοφιλίας, «σπάνε» κι ενώ είναι πολύ νωρίς να κρίνει κανείς το εύρος και τις συνέπειες του φαινομένου, η κοινωνία βρίσκεται ενώπιον μιας αλλαγής.
Μιλώντας στο AlphaNews.Live, η Κοινωνιολόγος κ. Χριστίνα Λοΐζου, αναφέρθηκε σε όσα «καθυστέρησαν» το κυπριακό MeToo, στις ανεπάρκειες που ανέδειξε, αλλά και στο κατά πόσο είναι έτοιμη για μια τέτοια αλλαγή η κοινωνία.
«Τώρα ωρίμασαν οι συνθήκες, δεν ήμασταν έτοιμοι»
«Πριν δεν ήμασταν έτοιμοι» εξηγεί η κ. Λοΐζου, αποδίδοντας την χρονική καθυστέρηση του κυπριακού MeToo στον διαφορετικό ρυθμό της κάθε κοινωνίας.
Χριστίνα Λοΐζου - Κοινωνιολόγος
«Ήταν ο κατάλληλος καιρός για να αρχίσει και να ακροαστούμε τί έχουν να πουν τα άτομα. Γιατί δεν είναι απλά να ακούμε, πρέπει να ακροαζόμαστε κι όλας. Έπρεπε να ωριμάσουν οι συνθήκες ώστε να είμαστε έτοιμοι να δεχτούμε μια καταγγελία και να την πιστέψουμε.»
Πολλά άτομα, προσθέτει, θεωρούσαν ότι η καταγγελία τους δεν θα πείσει κι ότι ο λόγος τους θα βρεθεί απέναντι στον λόγο κάποιου άλλου.
Παρότι ήταν σημαντική η επιρροή των όσων συμβαίνουν εδώ και δύο μήνες στην Ελλάδα μετά την καταγγελία της Ολυμπιονίκη Σοφίας Μπεκατώρου, το «κύμα» των καταγγελιών στην Κύπρο ήταν θέμα χρόνου να συμβεί, όπως αναφέρει η ίδια.
Χριστίνα Λοΐζου - Κοινωνιολόγος
«Αυτή την στιγμή, αυτές οι καταστάσεις βγαίνουν μέσα από τον κόσμο. Πιστεύω ότι είμαστε έτοιμοι για πολλά περισσότερα πράγματα από ό,τι ήμασταν στο παρελθόν.»
Σημαντική σε αυτό ήταν και η συμβολή τόσο των Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης, όσο και των social media.
Αφυπνίστηκε η κοινωνία...έσπασαν ταμπού
«Αφ' ης στιγμής αφυπνίστηκε η κοινωνία, η Πολιτεία δε μπορεί να το αγνοήσει» απαντά όταν ερωτάται κατά πόσο όσα παρακολουθούμε το τελευταίο διάστημα θα οδηγήσουν σε μια έμπρακτη αλλαγή.
Η ίδια χαρακτηρίζει ως ένα πολύ σημαντικό βήμα, μεταξύ άλλων, και το σπάσιμο του ταμπού της ομοφυλοφιλίας.
Χριστίνα Λοΐζου - Κοινωνιολόγος
«Συγχαίρω τους άντρες που έχουν βγει μπροστά κι έχουν τολμήσει να μιλήσουν για τα θέματα αυτά και τις τραυματικές τους εμπειρίες. Είναι καιρός πλέον να αρχίσουν να πέφτουν τα ταμπού…Είμαστε στην τρίτη δεκαετία του 21ου αιώνα και πρέπει να αρχίσουμε να σκεφτόμαστε διαφορετικά.»
Όπως χαρακτηριστικά αναφέρει «όσο δύσκολο είναι για την γυναίκα να βγει να πει "έχω υποστεί κάποιο είδος σεξουαλικής παρενόχλησης ή κακοποίησης", ακόμα πιο δύσκολο είναι για τον άντρα. Διότι έχει κι άλλο ταμπού να αντιμετωπίσει, αυτό της ομοφυλοφιλίας».
Αναφορικά με τα «λαϊκά δικαστήρια», η κ. Λοΐζου σημειώνει ότι θα πρέπει να υπάρχει σεβασμός απέναντι στις αρχές της Δικαιοσύνης, χωρίς αυτό να συνεπάγεται την σιωπή των ανθρώπων που νιώθουν καταπίεση.
Χριστίνα Λοΐζου - Κοινωνιολόγος
«Δεν βγαίνεις μπροστά για να δικάσεις και να καταδικάσεις. Βγαίνεις μπροστά για να απευθυνθείς στην Δικαιοσύνη, να βρεις το δίκιο σου. Αυτή είναι η σωστή οδός σε ένα δημοκρατικό κράτος.»
Οι σχέσεις εξουσίας κι επιρροής καταχρώνται εναντίον των θυμάτων
Αν κανείς ψάξει την «ρίζα» των περιστατικών σεξουαλικής κακοποίησης και παρενόχλησης θα βρεθεί, στις πλείστες των περιπτώσεων, ενώπιον παγιωμένων προκαταλήψεων αλλά και καταχρηστικών συμπεριφορών. Όπως επισημαίνει η κ. Λοΐζου, ο θύτης εκμεταλλεύεται την σχέση επιρροής και εμπιστοσύνης που πολύ συχνά έχει αναπτύξει με το θύμα, προκειμένου να πετύχει τον σκοπό του.
Χριστίνα Λοΐζου - Κοινωνιολόγος
«Για παράδειγμα έναν ιερωμένο τον οποίον εμπιστεύεσαι για να σε γαλουχήσει, για να εμπεδώσεις την θρησκεία σου. Στην περίπτωση του αθλητισμού, πρόκειται περί περιπτώσεων ανθρώπων στους οποίους εμπιστεύονταν την άθληση και την εξάσκησή τους για να μπορέσουν να πετύχουν ορισμένους στόχους.»
«Όταν πρόκειται για άτομο που χαίρει της εμπιστοσύνης του θύματος είναι ακόμη χειρότερο. Εκτός από την εξουσία του καταχράται και την εμπιστοσύνη» προσθέτει.
«Στην Κύπρο είμαστε Επιμηθείς κι όχι Προμηθείς»
Πιο επιτακτική από ποτέ είναι πλέον η θεσμική αναδιοργάνωση καθώς, όπως εξηγεί η κ. Λοΐζου, με αφορμή τις καταγγελίες αναδείχθηκαν τα τεράστια κενά, αλλά και η αδυναμία του συστήματος να προστατεύσει με τρόπο θεμιτό και πρέποντα τα άτομα που έχουν υποστεί μια αντίστοιχη τραυματική εμπειρία.
Χριστίνα Λοΐζου - Κοινωνιολόγος
«Το πρόβλημα είναι ότι στην Κύπρο είμαστε Επιμηθείς και όχι Προμηθείς. Αντί να προσπαθούμε να προλαβαίνουμε καταστάσεις και να θεσμοθετούμε με σκοπό την πρόληψη, ερχόμαστε μετά να διαπιστώσουμε κενά, πώς θα τα καλύψουμε. Σε μερικές περιπτώσεις είναι πλέον αργά.»
Σημαντικό εργαλείο στην θεσμική ασπίδα που πρέπει να υψωθεί για τα θύματα, είναι η αξιοποίηση της επιστημοσύνης αλλά, κυρίως, η προσαρμογή των τριών εξουσιών στις ανάγκες της κοινωνίας.
Χριστίνα Λοΐζου - Κοινωνιολόγος
«Σε επίπεδο εκτελεστικής εξουσίας θα πρέπει όλα τα Υπουργεία και οι θεσμοί να συνεργαστούν μεταξύ τους, ώστε να θέσουν ένα νομοθετικό πλαίσιο που θα ανταποκρίνεται σε αυτές τις ανάγκες του κόσμου. Η νομοθετική εξουσία έχει κι εκείνη τον ρόλο της. Θα πρέπει να νομοθετήσει και με τον τρόπο της να εξασκήσει έλεγχο, να γίνει μια τομή και μια αλλαγή μέσα στην κυπριακή κοινωνία. Η Δικαστική Εξουσία πλέον πρέπει ‒σε συνδυασμό με την Νομοθετική‒ να αρχίσει να θέτει τα πράγματα σε καινούργια βάση για να μην υπάρχουν τόσο μικρές ποινές.»
Ως προέκταση αυτών, στο ίδιο πλαίσιο αλλαγής θα πρέπει, όπως εξηγεί, να κινηθούν στην συνέχεια τόσο η Αστυνομία, όσο και οι Υπηρεσίες Κοινωνικής Ευημερίας.
Απαραίτητη, παράλληλα είναι και η διαρρύθμιση των εκπαιδευτικών συστημάτων, με τρόπο ώστε ο κάθε μαθητής να καλλιεργήσει τον σεβασμό τόσο απέναντι στον εαυτό του, όσο και απέναντι στο υπόλοιπο κοινωνικό σύνολο, είτε αυτό αφορά άλλο φύλο, είτε άτομα μεγαλύτερης ηλικίας. «Να μάθει ότι ο σεβασμός δεν επιβάλλεται αλλά κατακτιέται» σημειώνει η κ. Λοΐζου.
Καταλήγοντας, και εκφράζοντας την ελπίδα ότι η κοινωνία αλλάζει, τονίζει την σημαντικότητα της συμβολής του κάθε ενός σε αυτή την αλλαγή. «Έχουμε όλοι ευθύνη και όλοι ρόλο. Καθένας από εμάς ξεχωριστά και από το πόστο μας και ως μέλη μιας κοινωνίας.»
