Αρχαία Σαλαμίνα. Ένας θησαυρός για τον πολιτισμό, ένα μνημείο βγαλμένο από τις αρχαιότερες σελίδες της Κυπριακής ιστορίας, που αν και κατεχόμενο, στέκει ακόμα με καμάρι, αιώνες μετά, και μαγεύει με την ομορφιά του.
Τα λόγια είναι πολύ λίγα για να περιγράψει κανείς το τι αντικρίζει επισκεπτόμενος τον χώρο. Υψηλές κολόνες, αγάλματα θεών και θεοτήτων, ψηφιδωτά στους τοίχους και χρωματιστά μάρμαρα στα δάπεδα. Ό,τι έχει απομείνει από τα στοιχεία αυτά συνθέτουν ένα χώρο επιβλητικό, στον οποίο γράφτηκαν μερικές από τις πιο σημαντικές σελίδες της ιστορίας της Κύπρου.
Για την εμβληματική αρχαία Σαλαμίνα, την πολιτιστική της αξία αλλά και την συντήρηση της από τους Τ/κ μίλησε, στο Alphanews.Live η ιστορικός/ αρχαιολόγος, Άννα Μαραγκού.
Το πιο σημαντικό βασίλειο της Κύπρου
Η Σαλαμίνα κατά την αρχαιότητα υπήρξε μια από τις πιο σημαντικές πόλεις – βασίλεια της Κύπρου, καθώς αποτέλεσε για χίλια χρόνια πρωτεύουσα της.
Η πόλη πήρε το όνομα της από τη Σαλαμίνα της Αττικής και στη σύγχρονη γλωσσολογία, θεωρείτε πως το όνομα «Σαλαμίς» προέρχεται από τη ρίζα Σαλ- (άλας, δηλαδή αλμυρό νερό) και –άμις (δηλαδή στη μέση). Έτσι Σαλαμίνα σημαίνει ο τόπος εν μέσω θαλασσινού νερού.
«Η Σαλαμίνα είναι το πιο σημαντικό αρχαίο βασίλειο της Κύπρου. Είναι το αποτέλεσμα ενός πολιτισμού ο οποίος είχε ανθίσει κατά την διάρκεια της εποχής του Χαλκού, της Γεωμετρικής περιόδου, της Αρχαϊκής, της Κλασσικής κτλ. Όλες αυτές οι περιόδοι είναι μέρος αυτού που λέμε σήμερα βασίλειο της Σαλαμίνας»
Η Σαλαμίνα, σύμφωνα με την κ. Μαραγκού, ήταν η πόλη του Βασιλιά Ευαγόρα, ο οποίος προσπάθησε, όπως και προηγούμενοι Βασιλείς της Κύπρου, να ενώσει τα βασίλεια εναντίον των Περσών.
Έχοντας ζήσει για αιώνες ως ακμάζουσα περιοχή, μεγάλοι σεισμοί την κατέστρεψαν στις αρχές του 4ου αιώνα. Η πόλη ανοικοδομήθηκε από τον Κωνστάντιο Β΄ (337-361 μ.χ.) με το όνομα Κωνσταντία, ενώ αργότερα, τον 7ο αιώνα εγκαταλείφθηκε κατά τη διάρκεια των Αραβικών επιδρομών του 7ου αιώνα μ.Χ. . Οι κάτοικοι μετακινήθηκαν σε κοντινή περιοχή και έφτιαξαν μια νέα πόλη με το όνομα Αρσινόη η οποία εξελίχτηκε στην σημερινή Αμμόχωστο.
Το τέλος των ανασκαφών
Οι ανασκαφές στην Αρχαία Σαλαμίνα ξεκίνησαν το 1952 και ήταν σε εξέλιξη μέχρι το 1974 αποκαλύπτοντας σημαντικά ευρήματα από την Κλασική περίοδο. Συγκεκριμένα, μεταξύ άλλων έχουν ανασκαφεί ο ναός του Δία Σαλαμίνιου, δημόσια λουτρά και αποχωρητήρια, θέατρο, γυμνάσιο, μωσαϊκά και αγάλματα.
«Η Σαλαμίνα που βλέπετε σήμερα, είναι η ρωμαϊκή και τα ευρήματα είναι αποτέλεσμα των ανασκαφών του Τμήματος Αρχαιοτήτων όταν διευθυντής ήταν ο Βάσος Καραγιώργης, ο οποίος πέρασε εκεί αυτή την μεγάλη περιπέτεια της ζωής του. Προηγουμένως, είχαν περάσει από πάνω της διάφοροι περιηγητές και ιστορικοί οι οποίοι απλώς κατέγραφαν τα ερείπια»
Η Κύπρος έγινε γνωστή στον ιστορικό και αρχαιολογικό κόσμο μέσα από αυτές τις ανασκαφές, σύμφωνα με την κ. Μαραγκού, η οποία χαρακτήρισε ως «τυχερό» τον κ. Καραγιώργη, ο οποίος κατάφερε να αναστηλώσει τις κολόνες, το θέατρο, τα υπέροχα μαρμάρινα αγάλματα και άλλα τόσα.
«Ο κ. Καραγιώργης ανέσκαψε επίσης και την αρχαία νεκρόπολη της Σαλαμίνας, η οποία είναι πολύ παλαιότερη από την ρωμαϊκή περίοδο και χρονολογείται γύρω στο 300 π.Χ. Η νεκρόπολη της Σαλαμίνας μας δείχνει αυτό που λέει η 23η ραψοδία του Ομήρου για την ταφή του Πάτροκλου. Είναι μια συγκλονιστική εικόνα όπου το άρμα παίρνει τον νεκρό μέσα σε ένα μυκηναϊκό τάφο, με τον μεγάλο δρόμο»
Συνεχίζοντας, ανέφερε με καημό ότι, εάν δεν γινόταν η τουρκική εισβολή, πιθανόν να είχαν γίνει κι άλλες ανακαλύψεις.
«Για εμάς η Σαλαμίνα είναι όλα αυτά μαζί. Δυστυχώς, η τουρκική εισβολή έβαλε τέλος στις ανασκαφές, ενώ είχαμε αρχίσει να βρίσκουμε τις απαρχές της – διότι ξέρουμε ότι η Σαλαμίνα είναι η διάδοχος μια άλλης τεράστιας πολιτείας, της Έγκωμης, όπου ήταν το λιμάνι της Κύπρου το οποίο εξήγαγε χαλκό»
Αυτή η σημαντική περίοδος, κάποια στιγμή κοπάζει και ο κόσμος μεταφέρεται στη Σαλαμίνα, με την κ. Μαραγκού να τονίζει ότι η ιστορία του βασιλείου της αρχαίας πόλης είναι μια ιστορία διαδοχικών πόλεων οι οποίες καταστρέφονται.
«Καταλαβαίνατε και το δράμα εμάς των Βαρωσιωτών. Πρώτα ήταν η Έγκωμη, μετά η Σαλαμίνα, έπειτα η Αρσινόη, η όταν καταστρέφεται, έρχεται ο βυζαντινός αυτοκράτορας και δημιουργεί την Κωνστάντια –οι αραβικές επιδρομές διώχνουν τον κόσμο και δημιουργείται η μεσαιωνική Αμμόχωστος μέχρι το 1571, όπου και πάλι ο κόσμος εκδιώκεται. Τέλος δημιουργείται η Αμμόχωστος και σήμερα μας ζητούν και πάλι να φύγουμε»
«Θα συνεχίσει να στέκεται»
Ως «τεράστια» χαρακτήρισε την πολιτιστική αξία της Αρχαίας Σαλαμίνας η κ. Μαραγκού, μιλώντας για μια ιστορία αιώνων.
«Η Σαλαμίνα έβαλε την Κύπρο στο χάρτη της παγκόσμιας αρχαιολογίας. Είναι το βασίλειο της που μας δείχνει την μεγαλειώδη ιστορία που αντικατοπτρίζει την Κύπρο στη Αρχαιότητα, στο Βυζάντιο, στον Μεσαίωνα, στην Οθωμανική κατοχή, στην Αγγλοκρατία αλλά και στη Κυπριακή Δημοκρατία»
Η ίδια συνεχίζοντας αναφέρθηκε στον «μεγάλο» Γιώργο Σεφέρη, ο οποίος έγραψε γι’ αυτή.
«Ένας ποιητής με νόμπελ, όπου τα έργα του μεταφράζονται σε όλο τον κόσμο, έγραψε για την Αρχαία Σαλαμίνα»
Η κ. Μαραγκού, επεσήμανε ότι οι Τουρκοκύπριοι σήμερα γνωρίζουν την σημαντικότητα της, αν και η στάση τους αφορά κυρίως στην προβολή της διότι, σύμφωνα με την ίδια, τους συμφέρει οικονομικά.
«Επιλέγουν να μιλούν για την ρωμαϊκή Σαλαμίνα, αποφεύγοντας την αναφορά στην Ελληνική αίγλη που απέφερε την Σαλαμίνα – τα κλασσικά κτίρια τα οποία δεν καταφέραμε να βρούμε ποτέ, γιατί όταν αρχίσαμε να μαθαίνουμε για την κλασσική εποχή του βασιλείου, έγινε η εισβολή»
Σε σχέση με την συντήρηση του χώρου, η κ. Μαραγκού ανέφερε πως πρόσφατα η Δικοινοτική Τεχνική Επιτροπή για την Πολιτιστική Κληρονομιά, είχε δουλέψει πάνω στις δύο πολύ σημαντικές βασιλικές – της Καμπανόπετρας και τους Αγίου Επιφανείου.
«Συνεχίζουμε να έχουμε την έγνοια τους χώρου, αν και γνωρίζουμε ότι γίνονται και παράνομες τουρκικές ανασκαφές»
Η κ. Μαραγκού δεν παρέλειψε επίσης να αναφερθεί στην πρώτη φορά όπου ένας κυπριακός – κρατικός θίασος του ΘΟΚ, έπαιξε στο θέατρο της Σαλαμίνας.
«Στηρίξαμε τότε τον σημερινό υφυπουργό Πολιτισμού, Γιάννη Τουμαζή, και πήγαμε χιλιάδες Ε/κ και Τ/κ για να παρακολουθήσουμε την παρουσίαση της εμβληματικής τραγωδίας. Έστειλε σημαντικά μηνύματα η κίνηση αυτή»
Όπως ανέφερε, πριν από την εισβολή, όλες οι εκδηλώσεις του Ελληνικού Γυμνασίου Αμμοχώστου και του Λυκείου Ελληνίδων, γίνονταν στο αρχαίο θέατρο της Σαλαμίνας.
«Εμείς μεγαλώσαμε μέσα σε αυτό το πνεύμα, μέσα σε αυτή την ιστορία και σήμερα παλεύουμε για να πάμε πίσω. Η Σαλαμίνα στέκεται εκεί και θα συνεχίσει να στέκεται γιατί κανείς δεν μπορεί να αναιρέσει τα χνάρια»
