Ήταν τέλη του 2019 όταν η είδηση για την εμφάνιση ενός νέου στελέχους κορωνοϊού (2019-nCoV ή COVID-19) από την πόλη Wuhan στην επαρχία Hubei στην Κίνα, πρώτό-ακούστηκε στη Κύπρο, μετά από συρροή κρουσμάτων πνευμονίας στη Wuhan. Κανείς τότε δεν μπορούσε να προβλέψει τα σοβαρά προβλήματα που θα προκαλούσε στην Κύπρο, αλλά και ανά το παγκόσμιο, αυτός ο ιός, που επίσημα αποκαλέστηκε ως πανδημία από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας τον Μάρτη 2020. Καθώς ο ιός συνέχιζε να εξαπλώνεται, αρχικά δεν είχε προκληθεί σημαντική ανησυχία στους πολίτες ή στη κυβέρνηση στην Κύπρο επειδή τα πλείστα κρούσματα ήταν συγκεντρωμένα ακόμη στην Ασία. Αναπόφευκτα όμως όταν επιβεβαιώθηκαν τα πρώτα κρούσματα στην Ευρώπη τον Ιανουάριο 2020, συγκεκριμένα στην Ιταλία, και επιβεβαιώθηκε το πρώτο κρούσμα στη χώρα μας τον Μάρτιο 2020, ξεκίνησαν παράλληλα και οι αρνητικές επιπτώσεις στους πολίτες και την οικονομία της χώρας. Έκτοτε, η Κύπρος έχει σημειώσει 37,230 κρούσματα και 233 θανάτους μέχρι σήμερα από το COVID-19 και έχει μπει σε καθεστώς καραντίνας δύο φορές, με αναγκαστική χρήση μάσκας σε όλους τους δημόσιους χώρους, ως μέτρα πρόληψης εξάπλωσης του ιού.
Τα περιοριστικά μέτρα στην Κύπρο, στις χώρες-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης αλλά και ανά το παγκόσμιο, σε συνδυασμό με τις απαγορεύσεις για διακινήσεις σε άλλες χώρες, έχουν επιφέρει σημαντικότατες επιπτώσεις στην παγκόσμια και εθνική οικονομία. Συγκεκριμένα, η Κύπρος έχει υποστεί σημαντικές ζημιές στο ακαθάριστο εγχώριο προϊόν (ΑΕΠ) της χώρας αυξάνοντας το επίπεδο ανεργίας κατά 32% μέχρι το τέλος του 2020, συγκριτικά με το τέλος του 2019. Το μεγαλύτερο αντίκτυπο στη Κύπρο παρατηρείται στο τομέα του τουρισμού (δηλαδή ξενοδοχεία και αεροπορικές εταιρείες), καθώς και στους χώρους εστίασης, τόσο στις τουριστικές περιοχές του νησιού, καθώς και ενδοχώρια. Κατά το έτος 2020, έχουν παρατηρηθεί σοβαρές απώλειες και ζημίες συγκεκριμένα σε μικρό-μεσαίες επιχειρήσεις (ΜΜΕ) στην Κύπρο, λόγω σημαντικής μείωσης του κύκλου εργασιών τους. Για παράδειγμα, στην τουριστική βιομηχανία Αγίας Νάπας και Πρωταρά, οι απώλειες εσόδων για το 2020 υπολογίζονται στα 5 εκατομμύρια Ευρώ. Η μείωση αυτή επήλθε είτε λόγω μειωμένης ζήτησης, είτε λόγω προσωρινής διακοπής των εργασιών, ως αποτέλεσμα των περιοριστικών μέτρων που υπάρχουν σε ισχύ από την Κυπριακή Δημοκρατία. Το γεγονός αυτό προκαλεί σοβαρή ανησυχία λαμβάνοντας υπόψη ότι η πανδημία COVID-19 συνεχίζει την εξάπλωσή της εντός και του 2021. Αναμένεται ότι η εξασθενημένη οικονομική κατάσταση θα ενταθεί περαιτέρω και ίσως να προκαλέσει κλείσιμο επιχειρήσεων σε μόνιμο βαθμό, καθώς και αυξημένα επίπεδα ανεργίας.
Η κυβέρνηση της Κύπρου, έχοντας προσπαθήσει να προωθήσει την «επανεκκίνηση της οικονομίας», έχει προσφέρει επιδοτήσεις και χορηγήματα σε επιχειρήσεις, εργαζομένους, φοιτητές και άλλους φορείς που έχουν επηρεαστεί από την πανδημία. Το γεγονός αυτό μπορεί να οδήγησε σε μία προσωρινή βελτίωση της οικονομικής κατάστασης των επηρεαζόμενων πολιτών και επιχειρήσεων, όμως ο ιός συνεχίζει να εξαπλώνεται και να μεταλλάσσετε, καθιστώντας την κατάσταση σημαντικά κρίσιμη, ακόμα και με την εμφάνιση των διάφορων εμβολίων. Όμως η συνέχιση της παροχής οικονομικής στήριξης από την κυβέρνηση προς τους πολίτες και επιχειρήσεις για όλη την διάρκεια της πανδημίας είναι αδύνατο, καθώς θα επιφέρει οικονομική αστάθεια στην οικονομία της χώρας και πιθανότατα μία νέα εποχή οικονομικής κρίσης.
Για τους παραπάνω λόγους, θέλοντας η Ευρωπαϊκή Ένωση να υποστηρίξει την ευημερία της κοινωνίας και οικονομίας εν καιρώ οικονομικής κρίσης στις χώρες-μέλη , παρέχει διάφορα μέτρα υποστήριξης προς την Κύπρο, καθώς και τις Κυπριακές ΜΜΕ. Ένα σημαντικό μέτρο στήριξης σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο αποτελούν τα χρηματοδοτικά εργαλεία που παρουσιάζονται παρακάτω. Στόχος των χρηματοδοτικών εργαλείων είναι η αξιοποίηση ευρωπαϊκών και εθνικών αναπτυξιακών πολιτικών με σκοπό την κάλυψη αναγκών και επενδύσεων μέσω δανείων, εγγυήσεων και άλλων μηχανισμών ενίσχυσης με ευνοϊκότερους όρους και με τη παροχή τεχνικής υποστήριξης. Καθώς τα χρηματοδοτικά αυτά εργαλεία αποτελούν σημαντική υποστήριξη για τις επιχειρήσεις στην Κύπρο και μέχρι στιγμής έχουν αποδοθεί αρκετές χορηγίες με επιτυχία, είναι σημαντικό να ενημερωθούν περισσότεροι πολίτες προς τις προοπτικές που υπάρχουν, δεδομένης της οικονομικής αστάθειας που έχει προκληθεί από την πανδημία COVID-19.
Σε εθνικό επίπεδο, το χρηματοδοτικά εργαλεία διαφοροποιούνται ανάλογα με την πηγή χρηματοδότησης. Για παράδειγμα, κάποια σχέδια κινήτρων χρηματοδοτούνται από εθνικούς πόρους, άλλα από πόρους της Ευρωπαϊκής Ένωσης και άλλα από συνδυασμό και των δύο. Με χρηματοδότηση είτε από την Ευρωπαϊκή Ένωση, είτε από εθνικούς πόρους, το Υπουργείο Ενέργειας, Εμπορίου και Βιομηχανίας παρέχει διάφορα ειδικά σχέδια χορηγιών, όπου καλείται κάθε επιχείρηση να ελέγξει την επιλεξιμότητα της για συμμετοχή στην χορηγία και να υποβάλει σχετική αίτηση. Ενδεικτικά σχέδια που είναι τώρα ανοικτά για αιτήσεις και χρηματοδοτούνται από την Ευρωπαϊκή Ένωση είναι η «Ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας των μικρομεσαίων επιχειρήσεων του μεταποιητικού τομέα και άλλων στοχευμένων οικονομικών δραστηριοτήτων» και το σχέδιο για «Εγγραφή εμπορικού σήματος και βιομηχανικού σχεδίου από μικρομεσαίες επιχειρήσεις». Άλλα σχέδια που είναι ανοικτά από τον ίδιο φορέα με χρηματοδότηση από εθνικούς πόρους είναι «Σχέδιο Ενισχύσεων Ήσσονος Σημασίας “De Minimis” προς Κυπριακές μικρομεσαίες επιχειρήσεις (MME) που δραστηριοποιούνται στους τομείς της μεταποίησης ή/και εμπορίας γεωργικών προϊόντων, για Ιδιωτική Συμμετοχή σε εμπορικές εκθέσεις που πραγματοποιούνται στην Ενιαία Αγορά και Τρίτες Χώρες» και το «Σχέδιο Ενισχύσεων Ήσσονος Σημασίας "De Minimis" για κυπριακές μικρομεσαίες επιχειρήσεις (MME) που δραστηριοποιούνται στους τομείς της μεταποίησης ή/και εμπορίας βιομηχανικών προϊόντων για Ιδιωτική Συμμετοχή σε εμπορικές εκθέσεις στο εξωτερικό».
Παράλληλα, και η Υπηρεσία Βιομηχανίας και Τεχνολογίας του Υπουργείου Ενέργειας, Εμπορίου και Βιομηχανίας προσφέρει επιπλέον χρηματοδοτικά εργαλεία τα οποία διαφοροποιούνται με βάση την θεματική δράση και την κατηγορία δικαιούχων που μπορούν να συμμετάσχουν. Ενδεικτικά τέτοια σχέδια χορηγιών που αναμένεται να ανακοινωθούν μέσα στο 2021 είναι το «Σχέδιο Ψηφιακής Αναβάθμισης των Επιχειρήσεων» και η «Γυναικεία και η Νεανική Επιχειρηματικότητα». Σημαντικό είναι να σημειωθεί ότι για το 2021, το Υπουργείο Ενέργειας, Εμπορίου και Βιομηχανίας έχει ανακοινώσει ότι πρόκειται προκηρύξει σχέδια χορηγιών ύψους 90 εκατομμυρίων Ευρώ για στήριξη της οικονομίας.
Επιπλέον, σε εθνικό επίπεδο, σχέδια χορηγιών με χρηματοδότηση από εθνικούς πόρους παρέχονται και από όλους αρμόδιους κυβερνητικούς φορείς όπως για παράδειγμα το Υπουργείο Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος, Υπουργείο Εργασίας, Πρόνοιας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων, Υπουργείο Εσωτερικών, Υπουργείο Παιδείας, Πολιτισμού, Αθλητισμού και Νεολαίας και το Υφυπουργείο Τουρισμού. Τα εθνικά σχέδια που προσφέρονται από αυτούς τους φορείς απευθύνονται σε διάφορες ομάδες και οργανισμούς στην Κύπρο πέραν από τις ΜΜΕ, ανάλογα με το θέμα ενίσχυσης. Την δεδομένη στιγμή δεν υπάρχει κάποια ανοικτή πρόσκληση από τους φορείς αυτούς η οποία να απευθύνεται συγκεκριμένα σε ΜΜΕ.
Σε ευρωπαϊκό επίπεδο, διατίθενται αρκετά χρηματοδοτικά εργαλεία σε μορφή χορηγιών ή δανείων. Συγκεκριμένα, η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (ΕΤΕπ) έχει διαθέσει κονδύλια ύψους 620 εκατομμυρίων Ευρώ, μέσω της Κυπριακής Δημοκρατίας, προς τράπεζες στην Κύπρο για παροχή δανείων σε Κυπριακές ΜΜΕ ως υποστήριξη. Για παράδειγμα, σε ισχύ βρίσκεται σχετικό σχέδιο με θέμα την χρηματοδότηση κυπριακών επιχειρήσεων σε συνεργασία με την ΕΤΕπ, μέσω του οποίου οι επιχειρήσεις μπορούν να προβούν σε αγορά / ανέγερση / επέκταση / ανακαίνιση περιουσιακών στοιχείων, να καλύψουν μεσοπρόθεσμες / μακροπρόθεσμες ανάγκες κεφαλαίου κίνησης και να επενδύσουν σε έρευνα και ανάπτυξη. Το σχέδιο καλύπτει αμοιβές και ακαθάριστους μισθούς ατόμων άμεσα συνδεδεμένων με τις δράσεις που χρηματοδοτούνται. Το σχέδιο αυτό αποδίδεται σε τράπεζες της Κύπρου έπειτα έγκρισης της αίτησης τους, και οι τράπεζες αυτές μπορούν να αποδίδουν δάνεια με ευνοϊκούς όρους, οι οποίοι γίνονται ακόμα ευνοϊκότεροι σε περίπτωση που οι επιχειρήσεις εργοδοτούν νέους (δηλαδή μεταξύ 15 και 27 ετών) πολίτες (μέσω του προγράμματος της ΕΤΕπ «Θέσεις απασχόλησης για νέους»).
Για περισσότερες πληροφορίες μπορείτε να επικοινωνήσετε μαζί μας στο τηλέφωνο 22270897 ή μέσω e-mail: info@aspon.com.cy
Γράφτηκε από την Διαμάντω Γιανναρά, Σύμβουλο στην Aspon Consulting Ltd, Λευκωσία - Μάρτιος 2021
Ακολουθήστε μας στο LinkedIn και Facebook
