Η νομικός Μαρία Ραφαήλ, με αφορμή το περιστατικό της επιβολής κράτησης σε γυναίκα και γιατρό για υπόθεση έκτρωσης, αναλύει τις παρούσες πρόνοιες του νόμου της Κυπριακής Δημοκρατίας όπως ισχύει σήμερα.
- Το παρόν νομοθετικό πλαίσιο εντοπίζεται στον ποινικό κώδικα. Ο ποινικός κώδικας έρχεται και ποινικοποιεί την απόπειρα άμβλωσης και την κατατάσσει στα ποινικά αδικήματα εναντίον των ηθών. Αυτό που είναι αξιοπρόσεκτο και πρέπει να σημειώσουμε είναι ότι είναι αξιόποινη η απόπειρα άμβλωσης, δηλαδή ακόμη και αν δεν έχει επιτευχθεί η επιδιώκόμενη άμβλωση, πάλι μιλάμε για ποινικό αδίκημα.
- Μάλιστα η απόπειρα άμβλωσης συνιστά ποινικό αδίκημα ακόμη κι αν διενεργείται, ως προνοεί ο νόμος, σε γυναίκα που δεν κυοφορεί.
- Ποινικό αδίκημα συνίσταται είτε η απόπειρα άμβλωσης διενεργείται από οποιοδήποτε πρόσωπο είτε διενεργείται από την ίδια την γυναίκα.
- Όσον αφορά την απόπειρα άμβλωσης που διενεργείται από οποιοδήποτε πρόσωπο, δηλαδή όταν αυτό το πρόσωπο δεν είναι η γυναίκα, η οποία είτε αποπειράται άμβλωση στον εαυτό της είτε επιτρέπει την χρήση σε αυτήν μέσω ή βίας ή την χορήγηση σε αυτήν ουσιών, με σκοπό την άμβλωση, τότε αυτό το τρίτο πρόσωπο είναι αντιμέτωπο με ποινή φυλάκισης 14 ετών.
- Αν μπορώ να σημειώσω σε σχέση με το τρίτο πρόσωπο, που δεν είναι γυναίκα, αυτό είναι ποινικά υπεύθυνο ακόμα και όταν προκαλεί τη γυναίκα να λάβει κάποια ουσία με σκοπό την άμβλωση.
- Όσον αφορά την ίδια την γυναίκα η ποινή φυλάκισης που προνοείται είναι 7 ετών. Είναι ποινικά ένοχη η γυναίκα είτε αποπειράται την άμβλωση στον εαυτό της με τους τρόπους που προανέφερα είτε επιτρέπει πάνω της την χρήση μέσων ή βίας ή ουσιών με σκοπό την άμβλωση.
- Ο ποινικός κώδικας προνοεί ποινή φυλάκισης 3 ετών για το πρόσωπο που προμηθεύει όργανα ή φάρμακα όταν γνωρίζει ότι θα χρησιμοποιηθούν με σκοπό να επιφέρουν την άμβλωση σε γυναίκα.
- Υπάρχουν κάποιες περιπτώσεις που οι απόπειρες αμβλώσεις που αναφέραμε, αλλά και η προμήθεια οργάνων ή φαρμάκων δεν θεωρούνται ποινικά επιλήψιμες. Πρόκειται για δύο περιπτώσεις που εμπίπτουν στον λεγόμενο «ιατρικό τερματισμό της εγκυμοσύνης». Όσον αφορά την πρώτη περίπτωση, μιλάμε για εγκυμοσύνη που προκλήθηκε από βιασμό. Βέβαια αυτό δεν επαρκεί, γιατί πρέπει επίσης ν’ αποδειχθεί ότι είναι υπό περιστάσεις που εάν η εγκυμοσύνη θα εξακολουθούσε αυτό θα προκαλούσε ισχυρό κλονισμό στην κοινωνική θέση της εγκύου ή του οικογενειακού περιβάλλοντος. Η πρόκληση της εγκυμοσύνης από βιασμό όσο και τα επακόλουθα που θα προκαλούνταν από την εγκυμοσύνη, εάν συνέχιζε, πρέπει να επιβεβαιώνονται με πιστοποίηση της αστυνομίας και όπου είναι εφικτό, με ιατρική πιστοποίηση.
- Υπάρχει και μία δεύτερη κατηγορία, η οποία επιτρέπει την άμβλωση σε περίπτωση που υπάρχει γνωμοδότηση δύο ιατρών. Αυτοί οι δύο ιατροί, για να επιτραπεί η έκτρωση, πρέπει να γνωμοδοτήσουν ότι η εξακολούθηση της εγκυμοσύνης θα επέφερε κάποιες από τις συνέπειες που θα αναφέρω τώρα. Πρώτον, ότι η συνέχιση της εγκυμοσύνης θα έθετε σε κίνδυνο την ζωή της εγκύου. Η δεύτερη περίπτωση είναι ότι θα προκαλείτο στην έγκυο ή σε κάποιο τέκνο της φυσική, πνευματική ή ψυχική βλάβη. Βλέπουμε εδώ την πλατιά έννοια της βλάβης, που είναι ακόμη και ψυχική βλάβη που γνωμοδοτείται από γιατρούς. Όμως, ο νόμος συγκεκριμενοποιεί ότι αυτή η βλάβη πρέπει να είναι μεγαλύτερη από τη βλάβη που θα προκαλείτο αν συνέχιζε η εγκυμοσύνη. Η τρίτη περίπτωση αφορά το ίδιο το τέκνο, όταν οι δύο γιατροί γνωμοδοτούν ότι υπάρχει σημαντικός κίνδυνος ότι αν το τέκνο αφήνετο να γεννηθεί θα είχε τέτοιες φυσικές ή ψυχικές ανωμαλίες που θα το καθιστούσαν σοβαρά ανάπηρο. Αυτές είναι και οι μοναδικές περιπτώσεις έκτρωσης που είναι επιτρεπτές με βάση τον ποινικό κώδικα.
- Είναι εξαντλητικά περιορισμένες οι περιπτώσεις που μια έκτρωση δεν θεωρείται ποινικά επιλήψιμη κατά την γνώμη μου. Ακόμη και η απόπειρα άμβλωσης είναι ποινικό αδίκημα στις πλείστες των περιπτώσεων. Φαίνεται ότι ο νόμος είναι πολύ αυστηρός και παρατηρώ ότι ο νόμος δεν συγκεκριμενοποιεί τη μορφή της γνωμοδότησης που θα πρέπει να δώσουν οι δύο γιατροί και αν αυτή είναι γραπτή ή αν αρκεί να είναι προφορική. Πρέπει να δούμε πρακτικά τι συμβαίνει.
