Έτος αναταραχών και οικονομικών προβλημάτων ήταν το 2022, αφού τα γεγονότα διακατέχονταν το ένα μετά το άλλο με τους πολίτες σε παγκόσμιο επίπεδο να καλούνται να απορροφήσουν τους κραδασμούς της οικονομίας με τις συνέπειες να είναι καταστροφικές. Πανδημία, πόλεμος στην Ουκρανία, ενεργειακή κρίση, πληθωρισμός και επιτόκια ήταν μερικά μόνο από τα προβλήματα που απασχόλησαν την υφήλιο το 2022.
Παρά τα προβλήματα που κλήθηκε να αντιμετωπίσει ο πλανήτης αμέσως μετά την πανδημία η κυπριακή οικονομία κατάφερε να ολοκληρώσει το έτος με ζηλευτό ρυθμό ανάπτυξης, σημειώνοντας την 8η μεγαλύτερη ανάπτυξη στην ΕΕ για το έτος.
Πόλεμος στην Ουκρανία και οι πρώτες κυρώσεις κατά της Ρωσίας
Το πρώτο πακέτο κυρώσεων κατά της Ρωσίας από την ΕΕ είναι γεγονός. Σε μια προσπάθεια τα 27 κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης να στείλουν ένα μήνυμα στον Ρώσο πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν, ανακοινώνουν το πρώτο πακέτο κυρώσεων. Το πακέτο αφορά πρωτοφανείς κυρώσεις κατά της Ρωσίας ως απάντηση στην εισβολή στην Ουκρανία αλλά και στην παράνομη προσάρτηση των περιφερειών Ντόνεσκ, Ζαπορίζια, Λουχάνσκ και Χερσώνα. Επιπλέον οι κυρώσεις περιλαμβάνουν στοχευμένα περιοριστικά μέτρα, οικονομικές κυρώσεις και μέτρα σε ότι αφορά τις θεωρήσεις. Σημειώνεται ότι στόχος των οικονομικών κυρώσεων είναι να υποστεί η Ρωσία βαριές συνέπειες για τις ενέργειες της και να εξουδετερωθούν ουσιαστικά οι ικανότητες της να συνεχίσει την επίθεση.
Οι ατομικές κυρώσεις στοχεύουν άτομα που είναι υπεύθυνα για τη στήριξη, τη χρηματοδότηση ή την υλοποίηση δράσεων που υπονομεύουν την εδαφική ακεραιότητα, την κυριαρχία και την ανεξαρτησία της Ουκρανίας ή που επωφελούνται από τις ενέργειες αυτές.
Οι τιμές των καυσίμων
Με την εισβολή της Ρωσίας στα εδάφη της Ουκρανίας οι τιμές των καυσίμων λόγω εξάρτησης από την Ρωσία άρχισαν να παίρνουν την ανιούσα με τους ευρωπαίους πολίτες να καλούνται να βάλουν το χέρι βαθιά στην τσέπη.
Ενδεικτικά οι μέσες τιμές αμόλυβδης βενζίνης από τον Ιανουάριο του 2022 μέχρι και τον Δεκέμβριο είχαν καθοριστεί ως εξής:
- 28 Μαρτίου €1,40
- 8 Απριλίου €1,46
- 9 Μάϊου €1,52
- 14 Ιουνίου €1,76
- 8 Ιουλίου €1,82
- 5 Αυγούστου €1,74
- 9 Σεπτεμβρίου €1,55
- 10 Οκτωβρίου €1,45
- 10 Νοεμβρίου €1,49
- 12 Δεκεμβρίου €1,49
Ανοδική πορεία ακολούθησαν και οι τιμές των σιτηρών αφού οι εξαγωγές από την Ουκρανία μειώθηκαν με αποτέλεσμα οι ζωοτροφές και τα είδη ζυμαρικών στο νησί να αυξηθούν δραματικά.
Πληθωρισμός
Το 2022 ήταν το έτος που όλοι έμαθαν και κατάλαβαν τι σημαίνει πληθωρισμός αφού δεν υπάρχει σπίτι στην Κύπρο που να μην επηρεάστηκε από την τρομακτική του άνοδο ελέω ουκρανικού. Ο πληθωρισμός σκαρφάλωσε στο 8,4% από τον Ιανουάριο μέχρι τον Νοέμβριο.
ΑΤΑ
Με την άνοδο του πληθωρισμού επανήλθε στο τραπέζι και η ΑΤΑ. Οργανωμένα σύνολα και συνδικαλιστικές οργανώσεις ανοίγουν των χορό των συζητήσεων προκειμένου να επανέλθει η ΑΤΑ με σκοπό να αυξήσει την αγοραστική δύναμη των εργαζομένων που πλήγηκε από τον ψηλό πληθωρισμό. Οι συνδικαλιστικές οργανώσεις που ζητούν επαναφορά της ΑΤΑ σε επίπεδα πριν την κρίση του 2013, δηλαδή στο 100% βρίσκουν απέναντί τους την ΟΕΒ και το ΚΕΒΕ που ζητούν πλήρη κατάργηση. Οι συζητήσεις ακόμα συνεχίζονται με τον Υπουργό Εργασίας σε ρόλο διαιτητή.
Προϋπολογισμός 2023
Τον τελευταίο προϋπολογισμό της Κυβέρνησης Αναστασιάδη παρουσίασε ο Υπουργός Οικονομικών Κωνσταντίνος Πετρίδης ενώπιων της Βουλής των Αντιπροσώπων στις 24 Οκτωβρίου. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του Υπουργείου Οικονομικών, πάνω στις οποίες και βασίζεται ο προϋπολογισμός, το 2023 ο ρυθμός ανάπτυξης θα περιοριστεί στο, 3% το 2023 για να αυξηθεί το 2024 3,3% και το 2025 στο 3,2%.
Ο προϋπολογισμός για το 2023 υπερψηφίστηκε χωρίς παρατράγουδα. Υπέρ ψήφισαν 29 Bουλευτές και εναντίον 24. Υπέρ τοποθετήθηκαν τα κόμματα ΔΗΣΥ, ΔΗΚΟ και ΔΗΠΑ και εναντίον ΑΚΕΛ, ΕΔΕΚ, ΕΛΑΜ και Οικολόγοι-Συνεργασία Πολιτών. Συνολικά, υποβλήθηκαν 111 τροπολογίες που κυρίως αφορούν ένθεση σημείωσης, δηλαδή σταύρωμα στη διενέργεια δαπανών. Από τις 111 τροπολογίες πέρασαν οι 46.
Καλάθι της νοικοκυράς
Το παράδειγμα της Ελλάδας αποφάσισε να ακολουθήσει και η Κύπρος σε ότι αφορά το καλάθι της νοικοκυράς. Πρόκειται για την διάθεση συγκεκριμένων προϊόντων που βρίσκονται στα ράφια των υπεραγορών και διατίθενται στους καταναλωτές σε πιο χαμηλές τιμές. Σκοπός είναι και πάλι η ανακούφιση των πολιτών εξαιτίας του πληθωρισμού και ειδικότερα των περισσότερο ευάλωτων ομάδων. Η Υπηρεσία Προστασίας του Καταναλωτή βρίσκεται σε διαβουλεύεσεις με τους εμπλεκόμενους φορείς για την ολοκλήρωση του τροποποιητικού νομοσχεδίου για το «καλάθι του νοικοκυριού».
Το νομοσχέδιο πήρε μια κατ’ αρχήν έγκριση από το Υπουργικό Συμβούλιο στις 15 Νοεμβρίου, έτσι ώστε η Υπηρεσία να ολοκληρώσει τις διαβουλεύσεις και το νομοσχέδιο να οδηγηθεί στο Υπουργικό Συμβούλιο για τελική έγκριση.
Με το τροποποιητικό νομοσχέδιο εισάγεται η έννοια του καλαθιού του νοικοκυριού, το οποίο θα καθορίζεται με διάταγμα που θα εκδίδει η Υπουργός Εμπορίου και θα αφορά ένα καλάθι καταναλωτικών προϊόντων, τα οποία κρίνονται ως απαραίτητα για την αξιοπρεπή διαβίωση των νοικοκυριών.
Εκποιήσεις
Νέα παράταση στις εκποιήσεις μέχρι την 31η Ιανουάριου 2023 ψήφισε η Βουλή των Αντιπροσώπων στις 10 Δεκεμβρίου 2022 λόγω των συνεχιζόμενων οικονομικών και κοινωνικών επιπτώσεων που έχει επιφέρει η πανδημία αλλά και ο πόλεμος στην Ουκρανία με τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας να αναπέμπει τον νόμο.
Η προτεινόμενη αναστολή αφορά κύρια κατοικία του χρεώστη, η εκτιμώμενη αξία της οποίας δεν υπερβαίνει τις €350.000, επαγγελματική στέγη του χρεώστη με ετήσιο κύκλο εργασιών που δεν υπερβαίνει τις €750.000, αγροτεμάχιο του χρεώστη, η εκτιμώμενη αξία του οποίου δεν υπερβαίνει τις €100.000.
Ποτέ στην Κύπρο δεν έγινε εκποίηση πρώτης κατοικίας με αξία μέχρι €350,000 σύμφωνα με τον Σύνδεσμο Τραπεζών ο οποίος την ίδια στιγμή ξεκαθαρίζει ότι αυτό γίνεται ως μια δέσμευση από πλευράς των τραπεζών στην Επιτροπή Οικονομικών από τον Πρόεδρο του Συνδέσμου ο οποίος δεσμεύτηκε δυο φορές.
Πάντως το 2022 και συνολικά μέχρι και τον Νοέμβριο, το γραφείο του Χρηματοοικονομικού Επιτρόπου δέχτηκε 192 αιτήματα εκποιήσεων για βοήθεια. Ανταποκρίθηκε με 158 ενέργειες και για 52 περιπτώσεις δεν υπήρξε κάποια ενημέρωση ή βρίσκεται σε εξέλιξη, για 43 περιπτώσεις υπήρξε μη επιτευχθείσα αναστολή ενώ για 63 περιπτώσεις υπήρξε ακύρωση ή αναστολή εκποίησης.
Επιτόκια
Την αύξηση των επιτοκίων δανεισμού και στις κυπριακές τράπεζες έφερε η αύξηση των επιτοκίων από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα με τους φόβους για νέο κύμα κόκκινων δανείων να αυξάνονται αφού η πλειοψηφία των δανειοληπτών δεν θα μπορεί να ανταποκριθεί στις αυξημένες μηνιαίες δόσεις. Συγκεκριμένα το επιτόκιο δανεισμού τον Οκτώβριο 2022 ήταν στο 2,93% για αγορά κατοικίας και στο 3,59% για καταναλωτικά δάνεια.
Ως πρώτη αντίδραση, τα τραπεζικά ιδρύματα αυστηροποίησαν περαιτέρω τα κριτήρια δανεισμού προκειμένου να αποφευχθεί μια αύξηση στα μη εξυπηρετούμενα δάνεια.
Εθνικός Κατώτατος Μισθός
Ιστορική στιγμή για την κυπριακή οικονομία αλλά και την αγορά εργασίας αποτελεί η μέρα που θεσπίστηκε ο Εθνικός Κατώτατος Μισθός στην Κύπρο.
Η Κύπρος πλέον κινείται από τον κλαδικό κατώτατο μισθό σε έναν εθνικό κατώτατο μισθό. Μετά και τις ανακοινώσεις του Υπουργού Εργασίας από την 1/1/2023 οι κύπριοι εργαζόμενοι θα απολαμβάνουν τον Εθνικό Κατώτατο Μισθό με ότι αυτό συνεπάγεται.
Ο Εθνικός Κατώτατος Μισθός καθορίστηκε στα €940. Διευκρινίζεται πως τους πρώτους έξι μήνες εργασίας για τους νεοπροσληφθέντες, το ύψος του μισθού καθορίζεται στα €885 και στη συνέχεια αν ο εργαζόμενος παραμείνει στον εργοδότη του τότε θα ανεβαίνει στα €940.
Ο Υπουργός Εργασίας Κυριάκος Κούσιος κατά την ανακοίνωση της θέσπισης του ΕΚΤ ανέφερε ότι αναμένεται να επωφεληθούν ουσιαστικά 40,000 χαμηλόμισθοι εργαζόμενοι.
