Αυξάνονται τα εύλογα ερωτήματα κατά πόσο η Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας Κύπρου ασκεί αποτελεσματικά και αμερόληπτα τον εποπτικό της ρόλο, το τελευταίο διάστημα. Το νέο γεγονός που τροφοδότησε τη σε βάρος της αμφισβήτηση αφορά την εκκίνηση των διαδικασιών από πλευράς ΑΗΚ για κατασκευή εγκαταστάσεων αποθήκευσης ενέργειας σε τρεις υποσταθμούς της, πριν ο ΔΣΜΚ εξασφαλίσει τις απαιτούμενες άδειες για ανάπτυξη εγκαταστάσεων αποθήκευσης.

Στις 14 Οκτωβρίου, η Αρχή Ηλεκτρισμού Κύπρου προκήρυξε διαγωνισμό για οικοδομικές εργασίες σε υποσταθμούς μεταφοράς, όπου θα μπορούν να λειτουργήσουν συστήματα αποθήκευσης ενέργειας υπό την κυριότητα του Διαχειριστή Συστήματος Μεταφοράς Κύπρου, κατόπιν έγκρισης που του παραχωρήθηκε από τη ΡΑΕΚ για σκοπούς παρέκκλισης.

Συγκεκριμένα, για να αναπτύξει ο ΔΣΜΚ, να λειτουργήσει και να διαχειριστεί κεντρικό σύστημα αποθήκευσης, για σκοπούς υπηρεσιών εξισορρόπησης του ηλεκτρικού συστήματος, χωρίς να χρειάζεται να τηρηθούν εκ των προτέρων, οι ακόλουθες προϋποθέσεις:

• Η δέουσα αξιολόγηση από τη Ρυθμιστική Αρχή που να καταδείξει αν είναι όντως αναγκαία η παρέκκλιση και αν δεν υπάρχει επενδυτικό ενδιαφέρον
• Η αξιολόγηση της ύπαρξης του αναγκαίου ενδιαφέροντος μέσω μιας ανοικτής προς όλους τους ενδιαφερόμενους και χωρίς διακρίσεις διαδικασίας υποβολής προσφορών.

Δεν αναιρεί την υποχρέωση έκδοσης άδειας

Η ρυθμιστική απόφαση (217/2025) για έγκριση της παρέκκλισης ωστόσο δεν αναιρεί την υποχρέωση για έκδοση άδειας εγκατάστασης και λειτουργίας εγκατάστασης αποθήκευσης ενέργειας, όπως καθορίζεται στο άρθρο 26(ιγ) του περί Ρύθμισης της Αγοράς Ηλεκτρισμού Νόμου 130(Ι)/ 2021. Η διαδικασία μάλιστα δεν σταματά εδώ καθώς βάσει του άρθρου 82(2Α)(α) του νόμου, χρειάζεται η γνωστοποίηση μέσω της Επίσημης Εφημερίδας της Δημοκρατίας, η παραχώρηση έγκρισης και από τον Υπουργό Ενέργειας.

Σύμφωνα με την παράγραφο (β) του εδαφίου (2Α), στην ίδια δημοσίευση από τον αρμόδιο Υπουργό πρέπει να καθορίζεται και η διαδικασία της σταδιακής κατάργησης της παρέκκλισης. Να αναγράφονται τα χρονοδιαγράμματα για τη σταδιακή μεταβίβαση των εγκαταστάσεων αποθήκευσης ενέργειας σε τρίτα μέρη μέσω ανοικτής διαδικασίας προσφορών, τις ρήτρες για δημόσιες συμβάσεις και τα κριτήρια.

Μέχρι σήμερα, ο Υπουργός Ενέργειας Γιώργος Παπαναστασίου δεν έχει καθορίσει τη διαδικασία της σταδιακής κατάργησης της παρέκκλισης. Υπήρξαν μόνο προφορικές δηλώσεις του πως η παρέκκλιση για λογαριασμό του ΔΣΜΚ θα συνεχιστεί μέχρι να διασυνδεθεί ηλεκτρικά η Κύπρος με άλλο κράτος. Συνεπώς, ο ΔΣΜΚ δεν έχει εξασφαλίσει την έγκριση του Υπουργού Ενέργειας και κατά συνέπεια δεν δύναται να υποβάλει αίτηση για εγκατάσταση και λειτουργία συστημάτων αποθήκευσης ενέργειας, όπως καθορίζεται από το άρθρο 26(1)(ιγ) του νόμου.

Σε προσφορές πριν από τις άδειες;

Επιπρόσθετα, δεν έχει ανακοινωθεί ακόμα εάν η προκήρυξη προσφορών για κατασκευαστικές εργασίες σε υποσταθμούς της ΑΗΚ όπου θα εγκατασταθούν συστήματα αποθήκευσης ενέργειας, υπό την κυριότητα του ΔΣΜΚ, έγινε κατόπιν εξασφάλισης:

• Της έγκρισης του Υπουργού που θα επιτρέπει στον ΔΣΜΚ να αναπτύξει, να διαχειρίζεται και να εκμεταλλεύεται εγκαταστάσεις αποθήκευσης
• Της σχετικής άδειας από την ΡΑΕΚ για να εγκαταστήσει και να λειτουργεί εγκαταστάσεις αποθήκευσης
• Της άδειας ή έγκρισης ή γνωμοδότησης βάσει μελέτης περιβαλλοντικών επιπτώσεων
• Της απαιτούμενης πολεοδομικής άδειας, καθώς και άδειας οικοδομής

Σύμφωνα με νομική γνωμάτευση, που τέθηκε ενώπιον και της ΡΑΕΚ, η δυνατότητα εξαίρεσης από την υποχρέωση κατοχής άδειας που προβλέπεται στο άρθρο 26 του νόμου δεν είναι επιτρεπτή, στην περίπτωση της παρέκκλισης υπέρ του ΔΣΜΚ, καθότι δεν περιλαμβάνεται στις δραστηριότητες που καθορίζονται στο εδάφιο (4) του άρθρου 27 του νόμου. Ως εκ τούτου, ο Διαχειριστής Συστήματος Μεταφοράς Κύπρου έχει υποχρέωση να εξασφαλίσει όλες τις υπό αναφορά άδειες, εγκρίσεις και γνωμοδοτήσεις.

Η εξαίρεση και η κάλυψη του κόστους

Τα εύλογα ερωτήματα που καλείται να απαντήσει η ΡΑΕΚ είναι πολλά. Μέσα σε αυτά και το γιατί εξαιρέθηκε ο ΔΣΜΚ από την απαγόρευση για εγκατάσταση και λειτουργία αποθήκευσης, από τη στιγμή που αυτή δεν υφίσταται και δεν έχει ενσωματωθεί ούτε στο σύστημα μεταφοράς, ούτε στο σύστημα διανομής. Πώς συνάδει με τον ορισμό της νομοθεσίας, ενός πλήρως ενσωματωμένου δικτύου, όταν ζητήθηκε παρέκκλιση από την πρόνοια που δεν επιτρέπει, ο ΔΣΜΚ να έχει στην ιδιοκτησία του, να αναπτύσσει, διαχειρίζεται και να λειτουργεί εγκαταστάσεις αποθήκευσης;

Τελευταίο αλλά όχι έσχατο από πλευράς ερωτημάτων, το οικονομικό. Σύμφωνα με τον διαγωνισμό (354/2025), η Αναθέτουσα Αρχή, που είναι η ΑΗΚ, εκτίμησε στα €14.550.000 το κόστος των οικοδομικών κατασκευών για συστήματα αποθήκευσης όμως συμπεριέλαβε στο ποσό, εργασίες συντήρησης κτιρίων και υποδομών. Υπάρχει ευρωπαϊκή χρηματοδότηση ή θα επιβαρύνει τους τελικούς καταναλωτές, δυσκολεύοντάς τους ακόμα περισσότερο λόγω της συνεχιζόμενης αποτυχίας της Κυβέρνησης Χριστοδουλίδη να μειώσει την τιμή του ηλεκτρικού ρεύματος;