Μια χρονιά οικονομικών αναταραχών για την παγκόσμια οικονομία πλησιάζει στο τέλος της. Ο υψηλός πληθωρισμός, η επιθετική επιτοκιακή πολιτική, αλλά και οι επιπτώσεις των δύο συνεχιζόμενων πολέμων σε Ουκρανία και Ισραήλ, στιγμάτισαν το 2023.
Παρά το κλίμα οικονομικής αβεβαιότητας και αστάθειας που επικρατεί στη διεθνή κοινότητα, ο οικονομολόγος Τάσος Γιασεμίδης μιλώντας στο Alphanews.Live, αναφέρθηκε σε σημαντικά θετικά στοιχεία που παρουσίασε τα τελευταία χρόνια η κυπριακή οικονομία, όπως ο θετικός ρυθμός ανάπτυξης, τα δημοσιονομικά πλεονάσματα και η μείωση του δημόσιου χρέους ως ποσοστό του ΑΕΠ.
Σημαντική βελτίωση υπήρξε και στους ισολογισμούς των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων χωρίς όμως αυτό να σημαίνει ότι η αποξένωση μη εξυπηρετούμενων δανείων έλυσε το πρόβλημα για τους δανειολήπτες και την κοινωνία.
Οι θετικοί ρυθμοί ανάπτυξης, όπως εκτιμά ο κ. Γιασεμίδης, θα συνεχίζουν να καταγράφονται και το 2024, σε μικρότερο ωστόσο βαθμό, καθώς αναμένεται να υπάρξει επιβράδυνση.
Οι προκλήσεις στο εξωτερικό περιβάλλον ενισχύονται, κάτι που θα επηρεάσει την οικονομία της χώρας που είναι εξωγενής. Το ζητούμενο είναι να δημιουργηθούν εκείνα τα αντανακλαστικά ώστε να αντιμετωπιστούν οποιαδήποτε αρνητικά γεγονότα.
Μάλιστα, το πρώτο εξάμηνο του νέου έτους αναμένεται να δούμε το συνολικό αντίκτυπο της νομισματικής σύσφιξης με περαιτέρω περιορισμό της κατανάλωσης, η κοινωνία να αντιμετωπίζει προβλήματα στην καθημερινότητα της και κάποια επιχειρηματικά έργα να αναβάλλονται λόγω του αυξημένου χρηματοδοτικού και άλλου κόστους.
Βασική προτεραιότητα για την πολιτεία, πρόσθεσε ο κ. Γιασεμίδης, θα πρέπει να είναι η προώθηση των απαραίτητων μεταρρυθμίσεων για ενίσχυση της αποτελεσματικότητας του δημόσιου τομέα και η προώθηση της ψηφιοποίησης και της πράσινης μετάβασης.
Μείωση επιτοκίων με την νέα χρονιά
Οι τελευταίες συνεδριάσεις των διοικητικών συμβουλίων της ΕΚΤ και της Αμερικανικής FED, ειδικά της δεύτερης, άφησαν να νοηθεί ότι, το επόμενο έτος θα υπάρξουν μειώσεις των επιτοκίων.
Εξήγησε πως οι αποφάσεις των κεντρικών τραπεζών εξαρτώνται από την πορεία του πληθωρισμού και των οικονομιών, δηλαδή το βαθμό επιβράδυνσης που δημιουργούν οι αυξήσεις των επιτοκίων στις οικονομίες.
Σε καμία περίπτωση δεν πρόκειται να δούμε μειώσεις επιτοκίων με τον ίδιο ρυθμό και επιθετικότητα που παρουσιάστηκαν οι αυξήσεις τα τελευταία δύο χρόνια.
Ο κ. Γιασεμίδης εκτιμά πως η FED θα ξεκινήσει νωρίτερα τον κύκλο των μειώσεων εφόσον είχε ξεκινήσει νωρίτερα από την ΕΚΤ τη νομισματική σύσφιξη και η οικονομία της έχει προσαρμοστεί.
Είναι με ιδιαίτερο ενδιαφέρον που αναμένεται το πώς θα ολοκληρώσει τη χρονιά η ευρωπαϊκή οικονομία όσον αφορά το ρυθμό ανάπτυξης, και ειδικότερα εθνικές οικονομίες του πυρήνα της, εφόσον η ένταση των υφεσιογενών πιέσεων ενδεχομένως να οδηγήσει σε πιο γρήγορες αποφάσεις.
Από την άλλη, με βάση τα τελευταία στατιστικά στοιχεία που δημοσιεύτηκαν, ο πληθωρισμός δείχνει να μειώνεται, όμως η κατάσταση είναι μεταβαλλόμενη λαμβάνοντας υπόψη το πρόσφατο παράδειγμα των Χούθι και τα προβλήματα που δημιούργησαν στο παγκόσμιο εμπόριο.
Περιορίζεται ο πληθωρισμός, παραμένει η ακρίβεια
Όσον αφορά τον πληθωρισμό και την ακρίβεια, ξεκαθάρισε, πως πρόκειται για δύο διαφορετικές έννοιες. Ο πληθωρισμός είναι η ποσοστιαία μεταβολή των τιμών μέσα σε μια συγκεκριμένη χρονική περίοδο. Αν ο πληθωρισμός είναι χαμηλός και θετικός, σημαίνει ότι η ακρίβεια και οι τιμές παραμένουν σε υψηλά επίπεδα.
Στο πλαίσιο αυτό εκτιμά πως ο συνδυασμός της σύσφιγξης της νομισματικής πολιτικής, της μείωσης της κατανάλωσης και της επιχειρηματικής δραστηριότητας (που οδηγεί σε μείωση της τιμής του πετρελαίου και άλλων παρόμοιων αγαθών) θα περιορίσει τον πληθωρισμό, όμως η ακρίβεια θα παραμείνει.
Αυτό σε συνδυασμό με τα υψηλά επιτόκια, αναπόφευκτα θα οδηγήσουν στην επαναξιολόγηση των επιχειρηματικών και οικογενειακών προϋπολογισμών.
Από την άλλη έχει αποδειχθεί η «ευαισθησία» των αγορών σε γεγονότα που διαταράσσουν την εφοδιαστική αλυσίδα και το παγκόσμιο εμπόριο. Γεγονός που αποδεικνύουν οι κυρώσεις και οι αντικυρώσεις λόγω του Ουκρανικού και τα προβλήματα για τη διέλευση των εμπορικών πλοίων από την Ερυθρά θάλασσα.
Στη μέγγενη του πολέμου τουρισμός και ακίνητα
Η κατάσταση στο γειτονικό Ισραήλ, μια χώρα που τα τελευταία χρόνια στήριξε σημαντικά τους τομείς του τουρισμού και των ακινήτων προκαλεί προβληματισμό. Την ίδια ώρα που όπως φαίνεται, η διαμάχη και οι πολεμικές συγκρούσεις θα συνεχιστούν, σε περίπτωση που δεν υπάρξουν σημαντικές θετικές εξελίξεις. Ένα τέτοιο σενάριο αναμένεται πως θα επηρεάσει τόσο τον τομέα του τουρισμού, όσο και τον τομέα των ακίνητων στην Κύπρο.
Η συζήτηση που γίνεται εντονότερη το τελευταίο διάστημα είναι σε ποιες χώρες θα πρέπει ως κυπριακή οικονομία, να προσηλωθούμε για την προσέλκυση ξένων επενδύσεων. Η Ευρώπη παρουσιάζει τα προβλήματα της με τους περιορισμένους ρυθμούς ανάπτυξης κάτι που επηρεάζει όλες τις χώρες.
Ενδεχομένως, να υπάρξουν κάποιες επενδύσεις σε ακίνητα για διακοπές, από χώρες στην Ευρώπη, όμως προς το παρόν δεν έχουμε δει επενδύσεις μεγάλων οργανισμών (ίσως με εξαίρεση τον τομέα της υγείας όπου υπάρχουν καλές αποδόσεις και τη ναυτιλία) ή τη μεταφορά της έδρας τους.
Όσον αφορά στον τομέα των επαγγελματικών υπηρεσιών αναμένεται να αναδιαρθρωθεί, να ενοποιηθεί και ενδεχομένως να «συμμαζευτεί» όπως έγινε με το χρηματοπιστωτικό τομέα την τελευταία δεκαετία, κάτι που δεν είναι απαραίτητα κακό, όμως θα πρέπει να υπάρξουν οι ανάλογες αντοχές κατά την περίοδο του μετασχηματισμού. «Από την άλλη θα πρέπει να δούμε πλέον, τι είδους χρηματοοικονομικό κέντρο θέλουμε να είμαστε και να υπάρξει ένα ολοκληρωμένο πλάνο υλοποιήσιμο».
«Συνδυασμός της αναπροσαρμογής με την παραγωγικότητα»
Σχολιάζοντας τον τρόπο με τον οποίο η Κυβέρνηση διαχειρίστηκε τον θέμα της ΑΤΑ ο κ. Γιασεμίδης τόνισε πως είναι κοινώς αποδεκτό ότι οι ανελαστικές δαπάνες έχουν αυξηθεί σημαντικά. Άλλωστε το ίδιο το ΥΠΟΙΚ επεσήμανε ότι θα προχωρήσει στην εκπόνηση μελέτης καλύτερης διαχείριση του κρατικού μισθολογίου.
Υπενθύμισε πως ο διάλογος για την ΑΤΑ εκκρεμούσε από την προηγούμενη κυβέρνηση και έκλεισε προσωρινά με την αύξηση του ποσοστού τιμαρίθμου που δίνεται. Σκοπός της ΑΤΑ, πρόσθεσε, είναι η αποκατάσταση της αγοραστικής αξίας των μισθών.
Ενδεχομένως μια καλύτερη λύση, θα ήταν ο συνδυασμός της αναπροσαρμογής με την παραγωγικότητα, δηλαδή μέρος της αύξησης να συνδέεται με τον πληθωρισμό και μέρος με μετρήσιμους στόχους. Αυτό, θα μετρίαζε τις ανησυχίες για αύξηση των ανελαστικών δαπανών δηλαδή αυτών που δε μεταβάλλονται ανάλογα με την παραγωγικότητα της οικονομίας.
