Όταν ο Πρόεδρος Τραμπ συναντήσει σήμερα τον Ισραηλινό πρωθυπουργό Μπενιαμίν Νετανιάχου στον Λευκό Οίκο τη Δευτέρα, η Μέση Ανατολή θα μοιάζει πολύ διαφορετική σε σύγκριση με πριν από λίγους μόλις μήνες. Μια περιοχή που μαστιζόταν από συγκρούσεις και κινδύνους, φαίνεται πλέον «ώριμη» για διπλωματία.
Με μια πρώτη ματιά, φαίνεται πως πρόκειται για μια σπάνια ευκαιρία που ταιριάζει στην προσέγγιση του Τραμπ περί «διαπραγμάτευσης συμφωνιών».
Το Ισραήλ και η Χαμάς έχουν επιστρέψει στις έμμεσες συνομιλίες για κατάπαυση πυρός στη Γάζα, μετά από μήνες σφοδρών ισραηλινών στρατιωτικών επιχειρήσεων. Το Ιράν, αποδυναμωμένο από τα πλήγματα ΗΠΑ και Ισραήλ, εκπέμπει σήματα πως ίσως είναι διατεθειμένο να επανεκκινήσει τις διαπραγματεύσεις για τα πυρηνικά, έστω υπό τους δικούς του όρους. Την ίδια στιγμή, ο Λευκός Οίκος απλώνει χείρα προς τη νέα κυβέρνηση της Συρίας, ευελπιστώντας σε βελτίωση των σχέσεων Δαμασκού–Ιερουσαλήμ.
Η συνάντηση Τραμπ–Νετανιάχου στον Λευκό Οίκο αποσκοπεί εν μέρει στο να πιστωθούν οι δύο ηγέτες αυτές τις εξελίξεις, αλλά και να συζητηθούν τα επόμενα βήματα. Ωστόσο, η ανθεκτικότητα και η έκταση αυτής της διπλωματικής κινητικότητας παραμένουν αβέβαιες.
Οι προσπάθειες του Τραμπ να ενισχύσει την εικόνα του ως «πρόεδρος της ειρήνης», όπως τον έχει αποκαλέσει ο Υπουργός Εξωτερικών Μάρκο Ρούμπιο, αναμένεται να δοκιμαστούν από τις επίμονες αντεγκλήσεις με τον Νετανιάχου, το ζήτημα της παλαιστινιακής κρατικής υπόστασης, ένα τραυματισμένο Ιράν και το αυτοσχεδιαστικό στυλ του ίδιου του προέδρου.
Η δίμηνη παύση των εχθροπραξιών στη Γάζα είναι κρίσιμη προϋπόθεση ώστε ο Τραμπ και ο Νετανιάχου να ελπίζουν σε οποιαδήποτε πρόοδο προς έναν κοινό στόχο: την εξομάλυνση των σχέσεων μεταξύ Ισραήλ και Σαουδικής Αραβίας. Ένας ακόμη πιο φιλόδοξος στόχος του Τραμπ είναι να αμβλύνει δεκαετίες εχθρότητας ανάμεσα στις ΗΠΑ και το Ιράν.
«Στο κλείσιμο του πολέμου στη Γάζα, στην αξιοποίηση των πλήγματων κατά του Ιράν και στην επέκταση της εξομάλυνσης, Τραμπ και Νετανιάχου αντιμετωπίζουν μια πραγματική στιγμή ευκαιρίας», δήλωσε ο Ντάνιελ Σαπίρο, πρώην πρέσβης των ΗΠΑ στο Ισραήλ και αξιωματούχος του Πενταγώνου, νυν συνεργάτης του Atlantic Council. «Ελπίζουμε να την αδράξουν».
Πρόσθεσε όμως: «Αν ο πόλεμος στη Γάζα συνεχιστεί μετά τη 60ήμερη παύση, αν το Ιράν κρύψει το εμπλουτισμένο ουράνιο και απειλήσει να προχωρήσει περισσότερο, ή αν οι πολιτικοί υπολογισμοί του Νετανιάχου εμποδίσουν κρίσιμες αποφάσεις, αυτή η ευκαιρία μπορεί να χαθεί χωρίς ουσιαστικό αποτέλεσμα».
Απ’ όλα τα ζητήματα στην ατζέντα τους, η κατάπαυση του πυρός στη Γάζα είναι το πιο εφικτό. Ο Νετανιάχου έχει επανειλημμένα απορρίψει εκκλήσεις για μόνιμη ειρήνη χωρίς την απομάκρυνση της Χαμάς, αλλά Ισραηλινοί αξιωματούχοι και ηγετικά στελέχη της Χαμάς έχουν επανεκκινήσει έμμεσες συνομιλίες στο Κατάρ για πιθανή συμφωνία.
Ο αρχηγός του ισραηλινού στρατού, στρατηγός Εγιάλ Ζαμίρ, φέρεται να δήλωσε στην κυβέρνηση ότι προτιμά μια συμφωνία ανταλλαγής ομήρων, καθώς οι περαιτέρω επιχειρήσεις ενέχουν κίνδυνο για τις ζωές των ομήρων, ενώ η αποτελεσματικότητα της περαιτέρω αποδυνάμωσης της Χαμάς είναι αβέβαιη, σύμφωνα με άτομο με γνώση του θέματος.
Καθώς επιβιβαζόταν στο αεροσκάφος για Ουάσινγκτον την Κυριακή, ο Νετανιάχου επανέλαβε πως δεν πρόκειται να παραιτηθεί από τον στόχο της απομάκρυνσης της Χαμάς από την εξουσία και του αφοπλισμού της, παρότι μίλησε για την προοπτική διεύρυνσης των σχέσεων του Ισραήλ με μουσουλμανικά κράτη και τη δέσμευσή του για απελευθέρωση των Ισραηλινών ομήρων.
Αν ο κυβερνητικός του συνασπισμός επιβιώσει μέχρι το τέλος του μήνα, ο Νετανιάχου πιθανότατα θα διατηρήσει την εξουσία τουλάχιστον για ακόμη έξι μήνες. Η ισραηλινή βουλή διακόπτει τις εργασίες της στις 27 Ιουλίου και επανεκκινεί στις 19 Οκτωβρίου. Ακόμα κι αν η κυβέρνηση καταρρεύσει μετά τη διακοπή, απαιτούνται τουλάχιστον τρεις μήνες μέχρι την προκήρυξη εκλογών.
Για να επανακαθοριστεί η κατάσταση στην περιοχή, σύμφωνα με πρώην αξιωματούχους και αναλυτές, απαιτείται μια διαρκής λήξη των συγκρούσεων στη Γάζα, πέραν της 60ήμερης ανάπαυλας — κάτι που θα προϋπέθετε πρόσθετες υποχωρήσεις από τη Χαμάς, ευελιξία από το Ισραήλ και στήριξη από αραβικά κράτη.
Ακόμα κι ένα μόνιμο τέλος στις συγκρούσεις δεν αρκεί, λένε Ισραηλινοί και Άραβες αναλυτές, για να ξαναζωντανέψει η προοπτική διπλωματικής προσέγγισης Ισραήλ–Σαουδικής Αραβίας. Η Σαουδική Αραβία για χρόνια απαιτεί σαφή δέσμευση του Ισραήλ για δημιουργία παλαιστινιακού κράτους ως προϋπόθεση για εξομάλυνση. Μετά την οργή που προκάλεσε ο πόλεμος στη Γάζα στον αραβικό κόσμο, η απαίτηση αυτή δύσκολα θα αμβλυνθεί.
Ωστόσο, η συντριπτική πλειοψηφία των Ισραηλινών σήμερα αντιτίθεται στη δημιουργία παλαιστινιακού κράτους, θεωρώντας το ως επιβράβευση για τις επιθέσεις της Χαμάς και απειλή για τη μελλοντική ασφάλεια του Ισραήλ.
Η προσπάθεια να πειστεί το Ιράν να εγκαταλείψει το πρόγραμμα εμπλουτισμού ουρανίου προμηνύεται επίσης δύσκολη. Άραβες αξιωματούχοι ελπίζουν σε επικείμενη συνάντηση μεταξύ του Αμερικανού ειδικού απεσταλμένου Στιβ Γουίτκοφ και του Ιρανού ΥΠΕΞ Αμπάς Αραγτσί για μια συμφωνία που θα προβλέπει άρση κυρώσεων έναντι πυρηνικών περιορισμών με σκοπό να αποκλειστεί η πιθανότητα κατασκευής όπλου.
Ωστόσο, η συνάντηση δεν έχει ανακοινωθεί, ενώ δεν υπάρχει ένδειξη πως το Ιράν είναι διατεθειμένο να εγκαταλείψει το εμπλουτισμένο ουράνιο και να βασιστεί αποκλειστικά σε ξένες προμήθειες καυσίμων για το πολιτικό του πυρηνικό πρόγραμμα, όπως απαιτεί ο Γουίτκοφ. Το Πεντάγωνο δήλωσε την Τετάρτη πως η αμερικανική επίθεση καθυστέρησε το ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα κατά ένα έως δύο χρόνια.
Πηγή: wsj.com
