Του Νικόλα Ζαννέττου - n.zannettos@alphacyprus.com.cy
Τη διαφωνία του με την εφαρμογή οριζόντιων μέτρων στήριξης λόγω της ακρίβειας που παρατηρείται στην κυπριακή αγορά εκφράζει σε συνέντευξη του στο AlphaNews.live ο έμπειρος οικονομολόγος Μάριος Κληρίδης. Ο κ. Κληρίδης τόνισε την ανάγκη το κράτος με γρήγορα αλλά με πολύ στοχευμένο τρόπο να βοηθήσει τις ευάλωτες ομάδες του πληθυσμού με ενδεχομένως κάποια αύξηση επιδομάτων ή του Ελάχιστου Εγγυημένου Εισοδήματος σε βαθμό που να συνάδει με τις τιμές που διαμορφώνονται αυτή τη στιγμή στην αγορά, παρά να επιβάλει πλαφόν ή να μειώσει το ΦΠΑ στο ηλεκτρικό ρεύμα. Στη συζήτηση που είχαμε μαζί του, ο ίδιος κατέληξε στο συμπέρασμα πως η πανδημία δεν είναι η μεγαλύτερη πρόκληση της παγκόσμιας οικονομίας αυτή τη στιγμή. Αργά ή γρήγορα είπε, η επιστήμη θα μαζέψει τον κορωνοϊό. Τι θα γίνει όμως διερωτήθηκε όταν η κλιματική αλλαγή αρχίσει να γίνεται αισθητή για τα καλά;
Αυτούσια η συνέντευξη
Επικρατεί μια ευρύτερη ανησυχία για τις επιπτώσεις της γενικής απορρύθμισης που παρατηρείται στην οικονομία μετά την πανδημία και κυρίως για τις πληθωριστικές πιέσεις που ασκούνται αυτή την περίοδο. Θα ήθελα πρώτα να μας σκιαγραφήσετε το σκηνικό στην κυπριακή αγορά.
Στην κυπριακή αγορά ως γνωστό έχουν παρουσιαστεί κάποιες ελλείψεις ζωοτροφών, στην τ/κ πλευρά έχουμε τις ελλείψεις με τα καύσιμα κλπ. Η πιο μεγάλη εικόνα είναι ότι έχει απορριθμιστεί η παγκόσμια οικονομία και έχουν χτυπηθεί τα λεγόμενες αλυσίδες προμήθειας και παραγωγής. Αυτό δεν είναι κατ’ ανάγκη πληθωριστικό. Η ανησυχία των οικονομολόγων είναι εάν λόγω του ότι έχει τυπωθεί τεράστιο ποσό ρευστού που έχει μπει στην οικονομία για στήριξη ότι σε κάποια φάση αυτό μπορεί να μεταφραστεί σε μεγάλο και ψηλό πληθωρισμό. Μάλλον το τι παρατηρούμε αυτή τη στιγμή είναι η προσπάθεια της οικονομίας να εξισορροπήσει. Δηλαδή καταστήματα τα οποία είχαν πρόβλημα στο να πάρουν αποθέματα, παραγγέλλουν τώρα μεγαλύτερες ποσότητες, η Κίνα όμως για παράδειγμα έχουν χτυπηθεί κάποια εργοστάσια παραγωγής ηλεκτρισμού και έχουν κλείσει και ως εκ τούτου ορισμένα άλλα εργοστάσια στην Κίνα δεν μπορούν να παράξουν πράγματα. Αυτό είναι ο αποσυντονισμός που προήλθε από το Covid. Το ίδιο οι εφοδιαστικές αλυσίδες αντιμετωπίζουν προβλήματα στη ναυτιλία, δηλαδή βαπόρια που περιμένουν ουρά να ξεφορτώσουν στην Αμερική ή δεν μπορείς να βρεις βαπόρι που θα σου φέρει τα προϊόντα που παραγγέλλεις.
Μετά υπάρχει μια ανησυχία για τις αυξήσεις που ήδη παρατηρούνται σε προϊόντα στην αγορά που είναι της τάξης του 5% και κάποια αφορούν βασικά προϊόντα. Είναι ορθό να παρέμβει το κράτος με ενέργειες όπως για παράδειγμα το πλαφόν;
Το πλαφόν καταρχήν είναι εκτός και των ευρωπαϊκών οδηγιών οι οποίες δεν είναι υποχρεωτικές. Πλαφόν για παράδειγμα δοκίμασε να βάλει η Κίνα, το ψευδοκράτος στις τιμές με αποτέλεσμα να πτωχεύσουν κάποιες εταιρείες πετρελαιοειδών και είδαμε χειρότερα αποτελέσματα. Το τι έρχεται και λέει η Ευρώπη είναι μην προσπαθήσεις να παίξεις με τις τιμές, προσπάθα να καλύψεις αυτούς που θα χτυπηθούν άσχημα από τις τιμές. Γιατί αν βάλεις πλαφόν στη βενζίνη και ο Μάριος ο οποίος σχετικά καλά την έχει θα πάρει φθηνή βενζίνη και ο Κώστας τον οποίο θέλεις να στοχεύσεις μπορεί να μην έχει και τόσο μεγάλη ανάγκη τη βενζίνη. Δώσε κάποια έξτρα χορηγίες για αυτές τις αυξήσεις που φοβάσαι σε αυτούς που έχουν χαμηλά εισοδήματα. Είναι πολύ πιο στοχευμένο παρά να το κάνεις σε απόλυτο για όλους βαθμό.
Μια άλλη πρόταση που έπεσε στο τραπέζι είναι η μείωση του ΦΠΑ στο ηλεκτρικό ρεύμα. Από 19% σε 9%, λέει το ΑΚΕΛ. Τέτοια μέτρα ποια δημοσιονομική επίπτωση μπορούν να έχουν ιδιαίτερα αν λάβει κανείς υπόψη ότι ήδη εφαρμόζεται μια έκπτωση 10% στους λογαριασμούς του ηλεκτρικού ρεύματος με συνεισφορά του κράτους.
Αυτά τα μέτρα είναι πολύ πιο γενικά παρά τα στοχευμένα, δώσε επιδότηση και μεγαλύτερες επιδοτήσεις σε αυτούς που πιστεύεις ότι έχουν χτυπηθεί, με χαμηλά εισοδήματα, αυτούς που είναι με το Ελάχιστο Εγγυημένο Εισόδημα κλπ γιατί εκείνο το εισόδημα το είχες υπολογίσει κάποτε ότι έφτανε με βάση τις τιμές που ίσχυαν εκείνη την περίοδο. Δώσε περισσότερα παρά να το κάνεις γενικό. Αν μειώσεις το ΦΠΑ στο ρεύμα πάλι θα έχουν όφελος και αυτοί που δεν το έχουν τόσο ανάγκη.
Οι επιπτώσεις που βιώνουμε και οι αυξήσεις θα δικαιολογούσαν κατά την άποψη σας και με βάση τις εκτιμήσεις για το πόσο θα διαρκέσει αυτή η απορρίθμιση να αναθεωρήσουμε επιδόματα, ΕΕΕ κ.ο.κ.
Η τέχνη εδώ είναι να κινηθείς γρήγορα διότι σε αυτές τις κατηγορίες ζουν για την εβδομάδα για τον μήνα. Αν κάνεις τρεις μήνες να αλλάξεις τα επιδόματα αυτοί θα ταλαιπωρηθούν. Έρχεται χειμώνας και θα κρυώσουν. Δεν έχει νόημα να τους δώσεις το αυξημένο επίδομα του χρόνου το καλοκαίρι έστω και αν τους το δώσεις αναδρομικά. Το κράτος πρέπει να κινηθεί γρήγορα να ρίξει το δίχτυ προστασίας για αυτές τις ομάδες παρά να το κάνει γενικό και όχι τις άλλες όλες παρενέργειες. Αν χαμηλώσεις την τιμή του ρεύματος μπορεί να καταστρέψεις προσπάθειες όπως η επιδότηση για εγκατάσταση φωτοβολταϊκών για αλλαγή συσκευών κλιματισμού κτλ.
Πότε εκτιμάτε ότι θα σταθεροποιηθεί η κατάσταση και θα επιστρέψουμε πίσω στην κανονικότητα μας από ένα φαινόμενο που προφανώς είναι παγκόσμιο;
Ναι σε όλες τις χώρες της ΕΕ υπάρχουν αυτά τα προβλήματα του αποσυντονισμού της αλυσίδας των τροφίμων, των πετρελαιοειδών κλπ. Το θέμα είναι τι προβλέψεις κάνουμε για τον κορωνοϊό και όχι μόνο για την Κύπρο. Διότι η Κύπρος είναι μέρος μιας παγκόσμιας οικονομίας. Αν για παράδειγμα οι χώρες της Ευρώπης και αυτές με τις οποίες συναλλασόμαστε συνεχίσουν να μην έχουν προβλήματα με τον κορωνοϊό είναι διαχειρίσιμη η κατάσταση. Από την άλλη χθες λέγαμε ότι η αγγλική αγορά πάει τρομερά καλά κλπ και έχουμε τουρισμό από την Αγγλία και ξαφνικά ο κορωνοϊός άρχισε και τους ξεφεύγει. Άρα είναι δύσκολες οι προβλέψεις γιατί έχεις αυτό τον εξωγενή παράγοντα ο οποίος επηρεάζει και αποσυντονίζει κατά καιρούς. Σκεφτείτε για παράδειγμα να γίνει ακόμα ένα lockdown στην Κίνα. Έχει lockdown στην Κίνα το οποίο επηρεάζει την παραγωγή microchips και επηρεάζει την τιμή της μετοχής της Apple επειδή δεν μπορεί να παράξει αρκετά iPhone.
Άρα διάφοροι εξωγενείς παράγοντες δεν μας αφήνουν να εκτιμήσουμε την κατάσταση…
Αν θέλουμε όμως λίγο να το φιλοσοφήσουμε εδώ είναι ο κορωνοϊός που ξέρουμε ότι η επιστήμη κάπως θα τον μαζέψει. Υπάρχουν προβλήματα για χώρες που δεν έχουν τις υποδομές για εμβόλια στην αφρικανική ήπειρο κλπ και απ’ εκεί ανησυχούμε για μεταλλάξεις αλλά που ξέρουμε ότι η επιστήμη μπορεί να κινηθεί γρήγορα και υπάρχει και υποδομές για να κινηθεί ο διεθνής οργανισμός υγείας για εμβόλια σε κάποιες χώρες. Όταν αρχίσουμε όμως με την κλιματική αλλαγή δεν θα είναι τόσο εύκολο να διορθωθεί.
Άρα ο μεγαλύτερος κίνδυνος λέτε είναι η κλιματική αλλαγή;
Είναι πιο μακροχρόνιος κίνδυνος και θέλει και εκεί τεράστιο συντονισμό. Διότι έρχοντια οι φτωχές οι χώρες και λεν στους Ευρωπαίους και τις ΗΠΑ γιατί να σταματήσω να καίω τον Αμαζόνιο και να ρυπαίνω την ατμόσφαιρα; Αν δεν κάψουμε ξύλα εμείς θα πεθάνουμε από την πείνα τώρα. Εσύ μου λες να σταματήσω διότι σε 30 χρόνια αν συνεχίσω αυτό το πράγμα θα καταστραφεί ο κόσμος; Οι αναπτυγμένες χώρες πρέπει να αρχίσουν να επιδοτούν τις προσπάθειες αυτών των χωρών να περιοριστούν. Δεν είναι εύκολο γιατί άλλο να πεις στον Ευρωπαίο να μονώσει το σπίτι του, να μην καίει πετρέλαιο κλπ και άλλο να του πεις θα σε φορτώσω φορολογία για να δώσω σε κάποιες χώρες που ούτε καν ξέρεις που βρίσκονται επιδοτήσεις για να σταματήσουν να καιν αυτά τα καύσιμα. Σε μια παγκόσμια οικονομία δεν έχουμε τις δομές για να συντονιστούμε παγκόσμια. Ενώ σε μια χώρα έχεις μια κυβέρνηση που συντονίζει, σε ευρωπαϊκό επίπεδο συντονιζόμαστε, στις ΗΠΑ τα καταφέρνουμε, σε παγκόσμιο επίπεδο η κάθε χώρα που βλέπει το δικό της συμφέρον είναι πολύ δύσκολο να συντονιστούν μεταξύ τους και να λύσουν τα θέματα που θέλουν δράσεις σε παγκόσμιο επίπεδο.
