Του Νικόλα Ζαννέττου - n.zannettos@alphacyprus.com.cy
Το Ηνωμένο Βασίλειο δεν έχει εγκαταλείψει τις προσπάθειες για λύση του κυπριακού δηλώνει σε αποκλειστική συνέντευξη που παραχώρησε στο AlphaNews.live ο Βρετανός Ύπατος Αρμοστής στην Κύπρο, εκφράζοντας την πεποίθηση πως η λύση είναι ακόμα εφικτή. Ο Στίβεν Λίλι εξέφρασε την ετοιμότητα της Βρετανίας ως εγγυήτριας δύναμης, να συμμετέχει στην άτυπη πενταμερή διάσκεψη όταν ο Γενικός Γραμματέας την καλέσει. Μίλησε για τις εξελίξεις στα Βαρώσια, για τη Μόρφου και τόνισε πως χωρίς διάλογο και διαπραγμάτευση τα πράγματα μόνο χειρότερα μπορούν να γίνουν. Ερωτηθείς για τις θέσεις της τουρκικής πλευράς για λύση δύο κρατών ή συνομοσπονδία, εξέφρασε την εκτίμηση πως η Διζωνική Δικοινοτική Ομοσπονδία είναι ακόμα εφικτός στόχος φτάνει η ε/κ πλευρά να πείσει για την ειλικρίνεια της γύρω από το ζήτημα της πολιτικής ισότητας. Κλήθηκε επίσης να πει ποια θα ήταν η αντίδραση του Λονδίνου στο θεωρητικό σενάριο που οι δύο πλευρές κατέληγαν σε μια συμφωνία για συνομοσπονδία ή και δύο κράτη...
Αυτούσια η συνέντευξη
Σας ευχαριστώ για αυτή τη συνέντευξη. Για ακόμα μια φορά περιμένουμε από τα Ηνωμένα Έθνη να προετοιμάσουν το έδαφος για εξελίξεις στο κυπριακό. Ποιες είναι οι σκέψεις σας; Επικοινώνησε πρόσφατα η κ. Λουτ μαζί σας;
Όπως είπατε περιμένουμε εξελίξεις, η πρόοδος ήταν πολύ αργή τα τελευταία τρία χρόνια, όλοι περίμεναν για τις τουρκοκυπριακές εκλογές, τώρα έχουμε νέο ηγέτη στο Βορρά τον κ. Τατάρ και είναι καιρός να προσπαθήσουμε να επαναρχίσουμε τις συνομιλίες. Από πλευράς του Ηνωμένου Βασιλείου προσβλέπουμε να έχουμε επαφές με την κ. Λουτ, οποτεδήποτε επιθυμεί να επισκεφθεί το Λονδίνο και προσβλέπουμε για να συμμετάσχουμε στις συνομιλίες 5+1 (άτυπη σύνοδος) μόλις ο Γενικός Γραμματέας είναι έτοιμος να τις φιλοξενήσει.
Συναντήσατε τον κ. Τατάρ την προηγούμενη βδομάδα. Ακούσατε τις ίδιες θέσεις που δημόσια μοιράζεται σε σχέση με το κυπριακό; Αναφέρομαι βεβαίως σε αυτές τις νέες ιδέες για λύση δύο κρατών ή συνομοσπονδία. Τι σας είπε;
Ναι ο κ. Τατάρ έχει θέσει τη θέση του η οποία νομίζω είναι καλά γνωστή γιατί έχει εκλεγεί με αυτή την πλατφόρμα των δύο κρατών και αυτό είναι πολύ καθαρό. Έχει τη θέση του, ο κ. Αναστασιάδης έχει τη δική του θέση, το νόημα των συνομιλιών είναι να προσπαθήσεις να βρεις κάποιο κοινό έδαφος μεταξύ αυτών των θέσεων.
Ακούμε από την Άγκυρα και από τον κ. Τατάρ ότι η ομοσπονδία έχει πεθάνει, πέθανε στο Κραν Μοντάνα. Νομίζετε ότι είναι εφικτό να σπρώξουμε το κυπριακό πίσω στις ράγες της διζωνικής δικοινοτικής ομοσπονδίας αυτή τη στιγμή;
Νομίζω ότι ξεκάθαρα υπάρχει μια σταθερή δημόσια θέση από τον κ. Τατάρ ότι η προτίμηση του είναι η λύση δύο κρατών. Επίσης είναι επίσης καθαρό από πράγματα που έχει πει, από πράγματα που η Τουρκία έχει πει ότι είναι ακόμα πρόθυμοι να συζητήσουν τη Διζωνική Δικοινοτική Ομοσπονδία, η πρόκληση είναι ότι αυτοί λένε ότι δεν πιστεύουν πως η ε/κ πλευρά είναι σοβαρή για ΔΔΟ. Συνεπώς μέρος του να προχωρήσουμε με τη διαδικασία μπροστά είναι η Ε/κ πλευρά να καταφέρει να δώσει τις διαβεβαιώσεις στην τ/κ πλευρά ότι πραγματικά είναι δεσμευμένη στην ΔΔΟ με πολιτική ισότητα για τις δύο κοινότητες.
Συνεπώς το δεύτερο συστατικό που είναι η πολιτική ισότητα όπως είπατε, είναι το σημαντικότερο πράγμα που θέλει να ακούσει η Τ/κ πλευρά ως διαβεβαίωση από την ε/κ πλευρά;
Η πολιτική ισότητα ήταν μέρος της φόρμουλας για πολύ καιρό, νομίζω από το 1991 και είναι πολύ καθαρό από πολλά πράγματα που έχει πει η τ/κ πλευρά ότι θέλουν να αντιμετωπίζονται ως πολιτικά ίσοι με την ε/κ κοινότητα. Ένας τρόπος για να γίνει, λένε αυτοί, είναι με το να έχουμε δύο χωριστά και ίσα κράτη. Όμως αυτό βεβαίως είναι απόλυτα εφικτό να επιτευχθεί μέσα σε μια ομοσπονδία.
Συνεπώς πιστεύετε ότι η πολιτική ισότητα είναι ο παράγοντας που θα μπορούσε να επαναφέρει το κυπριακό πίσω στις ράγες της Διζωνικής Δικοινοτικής Ομοσπονδίας;
Πιστεύω ότι αν καταστεί εφικτό να βρεθεί μια ομοσπονδιακή φόρμουλα όπου οι δύο κοινότητες πραγματικά μοιράζονται την εξουσία ως ίσες, είτε αυτό είναι αμοιβαίος σεβασμός, είτε η δύναμη της εκτίμησης ανάμεσα στις δύο κοινότητες τότε αυτό δίνει μια κατάλληλη βάση για συζητήσεις.
Πιστεύετε ότι είναι εφικτό σήμερα να μιλάμε για συνέχιση των διαπραγματεύσεων από το σημείο που διακόπηκαν στο Κραν Μοντάνα;
Πιστεύω ότι υπάρχουν πολλά που θα μπορούσαμε να πάρουμε από το Κραν Μοντάνα, περιλαμβανομένου του πλαισίου του Γενικού Γραμματέα στο οποίο καθορίζονται τα μεγάλα ζητήματα τα οποία πρέπει να τύχουν διαπραγμάτευσης. Πιστεύω ότι πρέπει να δούμε στο μέλλον, δεν νομίζω ότι πρέπει να ξοδέψουμε πολλές ώρες, μέρες, εβδομάδες, μήνες προσπαθώντας να διαπραγματευτούμε το τι τα διαφορετικά μέρη λένε ότι συνέβη ή δεν συνέβη στο Κραν Μοντάνα, αυτό δεν θα ήταν βοηθητικό. Συνεπώς πρέπει να δούμε μπροστά, αλλά μπορούμε να χτίσουμε στο Κραν Μοντάνα.
Ένα από τα μεγαλύτερα ζητήματα αυτές τις μέρες είναι το τι συμβαίνει στα Βαρώσια. Ο Ερντογάν ετοιμάζεται για ακόμα ένα σόου την Κυριακή, αυτή τη φορά το αποκαλεί πικνίκ με αριθμό Τούρκων πολιτικών και επιχειρηματιών. Υπάρχει οτιδήποτε άλλο που μπορούμε να κάνουμε εκτός από το να καταδικάζουμε αυτή την καταστροφική πιθανότητα για το κυπριακό πρόβλημα;
Γνωρίζουμε ότι αυτό είναι ένα πολύ ευαίσθητο θέμα για τους Ε/κ και το Συμβούλιο Ασφαλείας το οποίο πρόσφατα μίλησε για μεγάλη ανησυχία στο συγκεκριμένο θέμα, όμως ιδανικά για να λύσουμε το πρόβλημα των Βαρωσίων, νομίζω θα πρέπει να λύσουμε το κυπριακό πρόβλημα. Αν μπορεί να υπάρξει μια συνολική διευθέτηση του κυπριακού που περιέχει έδαφος που θα επιστραφεί στην Ε/κ πλευρά, περιλαμβανομένων των Βαρωσίων τότε αυτό επιλύει το πρόβλημα των Βαρωσίων. Όσο όμως δεν υπάρχουν συνομιλίες, όσο δεν υπάρχει λύση του κυπριακού προβλήματος, τότε φοβάμαι υπάρχει προοπτική για περισσότερα προβλήματα για τα Βαρώσια.
Το πρόβλημα είναι ότι καθώς συζητάμε πως θα πάμε στο τραπέζι της διαπραγμάτευσης τα πράγματα προχωράνε στα Βαρώσια και για αυτό ανέφερα πως αυτό θα μπορούσε να ήταν καταστροφικό για την όλη διαδικασία.
Ναι σίγουρα δεν είναι βοηθητικό ως προς την ατμόσφαιρα όμως πρέπει να είμαστε ρεαλιστές για την συνολική εικόνα. Οι Ε/κ επίσης θέλουν την Μόρφου να επιστρέψει, όμως η Μόρφου έχει ήδη εποικιστεί από ανθρώπους από την Τουρκία, όμως εξακολουθούμε να πιστεύουμε ότι μπορεί να επιστραφεί πίσω στον Νότο.
Εξακολουθείτε να πιστεύετε ότι η Μόρφου θα μπορούσε να επιστραφεί με μια λύση;
Γνωρίζουμε ότι ο κ. Τατάρ έχει δώσει την αντίθετη ένδειξη όμως εξακολουθεί να είναι ένας ξεκάθαρος στόχος και της ε/κ πλευράς και ξανά είναι μέρος της διαπραγμάτευσης. Νομίζω πως το πρόβλημα είναι ότι όλα αυτά τα ζητήματα που συζητούν οι άνθρωποι, είτε είναι τα Βαρώσια ή η Μόρφου ή η συνθήκη εγγυήσεων, το επεμβατικό δικαίωμα, η απόσυρση στρατευμάτων όλα αυτά είναι υποθετικά μέχρι να επιστρέψεις σε μια διαπραγμάτευση. Όταν μπεις σε διαπραγμάτευση τότε όλοι βάζουν τις διαφορετικές τους θέσεις και κάνουν τις ανταλλαγές και βρίσκουν ένα συμβιβασμό. Αυτό πρέπει να συμβεί.
Πιστεύετε ότι είναι καλή ιδέα να προχωρήσουμε με αυτή την άτυπη πενταμερή διάσκεψη όταν οι πλευρές διαφωνούν για τον πυρήνα της λύσης που είναι η βάση;
Πιστεύω ότι η 5+1 διάσκεψη είναι πολύ σημαντική γιατί οι πλευρές θα βρεθούν μαζί με τα Ηνωμένα Έθνη για να βάλουν κάτω τις θέσεις τους και να αρχίσουν να βρίσκουν κοινό έδαφος και να χαρτογραφήσουν ένα τρόπο για να προχωρήσουν. Ναι ο κ. Τατάρ έχει τη θέση του και ο κ. Αναστασιάδης τη δική του θέση, όμως οι δυο τους πρέπει να βρουν ένα κοινό έδαφος. Αυτό είναι η διαπραγμάτευση.
Αναφερθήκαμε στις θέσεις του κ. Αναστασιάδη και του κ. Τατάρ. Ποια είναι η θέση του Ηνωμένου Βασιλείου σήμερα;
Η θέση του Ηνωμένου Βασιλείου είναι ουσιαστική υποστήριξη της επίλυσης του κυπριακού προβλήματος ως εγγυήτρια δύναμη, ως μέλος του Συμβουλίου Ασφαλείας, ως φίλου της Κύπρου πιστεύουμε έντονα ότι το πρόβλημα πρέπει να επιλυθεί, θα υποστηρίξουμε τη διαπραγμάτευση και στο τέλος θα υποστηρίξουμε οποιαδήποτε λύση είναι αποδεκτή για τις δύο κοινότητες. Νομίζω ότι τα ψηφίσματα των Ηνωμένων Εθνών, το πλαίσιο του Γενικού Γραμματέα το οποίο σχεδίασε στο Κραν Μοντάνα έδωσε ένα καλό θεμέλιο για να προχωρήσουμε.
Δεν μπορώ να αντισταθώ από το να σας θέσω αυτό το ερώτημα. Το Λονδίνο όπως είπατε ήταν πάντα υποστηρικτικό ως προς τις επιθυμίες των δύο κοινοτήτων της Κύπρου. Υποθετικά ομιλούντες αν τα μέρη καταλήξουν σε ένα μοντέλο δύο κρατών, ή ακόμα μια συνομοσπονδία πως θα αντιδρούσατε;
Ουσιαστικά αν ο κυπριακός λαός και οι Κύπριοι ηγέτες πουν ότι έχουμε μια λύση εδώ, στην οποία συμφωνούμε, τότε γιατί το Ηνωμένο Βασίλειο να πει ότι δεν συμφωνεί;
Ακόμα και αν αυτό είναι συνομοσπονδία ή δύο κράτη;
Δεν είναι δουλειά μας να πούμε εμείς. Κανένας δεν μπορεί να έρθει από ψηλά και να δώσει μια λύση, αλλά θα πρέπει να καταλήξουμε σε λύση στην Κύπρο. Πάντα λέγαμε ότι αυτή πρέπει να είναι μια καθοδηγούμενη από τους ηγέτες λύση. Αυτοί είναι που πρέπει να φτάσουν σε συμφωνία. Αν μπορούν να φτάσουν σε μια συμφωνία μεταξύ τους και βεβαίως αν μπορούν να εξασφαλίσουν την υποστήριξη των κοινοτήτων τους σε ένα δημοψήφισμα τότε νομίζω όλοι θα είναι πολύ ευτυχείς με αυτό. Όμως θα πρέπει να είμαστε πολύ ρεαλιστές και αυτή τη στιγμή και η λύση δύο κρατών δεν θεωρείται μια δημοφιλής λύση στην ε/κ πλευρά και κανείς δεν την βλέπει να γίνεται αποδεκτή σε ένα δημοψήφισμα αυτή τη στιγμή.
Ποιος είναι ο στόχος του Λονδίνου σε αυτή τη διαπραγμάτευση. Αναφέρομαι και στο ζήτημα των βρετανικών βάσεων στο νησί, το ρόλο του Ηνωμένου Βασιλείου σε μια επανενωμένη Κύπρο…
Οι βάσεις δεν είναι μέρος αυτής της συζήτησης γιατί οι βάσεις έχουν τη δική τους ξεχωριστή νομική βάση κάτω από την συνθήκη εγκαθίδρυσης και εκείνη η συνταγματική θέση δεν αλλάζει ως μέρος της διευθέτησης του κυπριακού. Εμείς είμαστε υποστηρικτικοί στις συνομιλίες, θα θέλουμε να εργαστούμε με τους ηγέτες, τις άλλες εγγυήτριες δυνάμεις και τα Ηνωμένα Έθνη. Πιστεύουμε ότι η διάσκεψη 5+1 θα ήταν ένα λογικό επόμενο βήμα, χρειάζεται να προετοιμαστεί κατάλληλα φυσικά για να βοηθήσει να προχωρήσουν τα πράγματα μπροστά όμως δεν πρέπει αόριστα να περιμένουμε αυτό το πράγμα να γίνει. Η διάσκεψη 5+1 θα μπορούσε να γίνει τους επόμενους δύο μήνες ώστε να στηθεί το σκηνικό για μια κανονική διαπραγμάτευση η οποία δεν θα πρέπει να συνεχίζεται για πάντα, γιατί δεν χρειάζεται να συνεχίζεται για πάντα. Θα γνωρίζουμε τα ζητήματα που πρέπει να επιλυθούν και όλοι θα πρέπει να το προσεγγίζουν με την αίσθηση του κατεπείγοντος και με σκοπό ώστε να μπορεί να υπάρξει μια στρατηγική συμφωνία γρήγορα και μετά οι λεπτομέρειες να συμπληρωθούν από τις δύο κοινότητες και μετά ένα δημοψήφισμα. Πρέπει να κινηθούμε πέρα από αυτές τις ατέλειωτες διαδικασίες που συζητούμε για τις συζητήσεις και για διαδικασίες και διαδικασίες. Χρειαζόμαστε μια επείγουσα και εντατική διαπραγμάτευση που οδηγεί σε συμφωνία, γεφυρώνει τα χάσματα ανάμεσα στις δύο πλευρές και αυτά τα χάσματα είναι μεγάλα, ας μην αποφύγουμε να το πούμε αυτό. Όμως πρέπει να το κάνουμε αυτό και μετά να υλοποιήσουμε τη συμφωνία ώστε ο κυπριακός λαός μαζί να μπορεί να απολαύσει ένα κοινό μέλλον ευημερίας αξιοποιώντας όλα τα στρατηγικά οφέλη και πλεονεκτήματα αυτού του νησιού σε αυτή την πολύ σημαντική περιοχή.
Είναι για αυτό που σας ρώτησα προηγουμένως αν είναι εφικτό να συνεχίσουμε από το σημείο που φύγαμε από το Κραν Μοντάνα το 2017. Γιατί αν συνεχίσουμε από εκεί είναι προφανές ότι θα μπορούσαμε να καταλήξουμε πολύ γρήγορα σε μια συμφωνία.
Όπως έχω ήδη πει το πλαίσιο του Γενικού Γραμματέα είναι πολύ βοηθητικό και θέτει τα ζητήματα που πρέπει να επιλυθούν για τον διαμοιρασμό εξουσίας, τη διακυβέρνηση, την ομοσπονδιακή κυβέρνηση, το εδαφικό, το περιουσιακό, την ασφάλεια και τις εγγυήσεις και όλοι έχουμε μια ξεκάθαρη κατανόηση για το ποια είναι τα θέματα και τους τρόπους για να τα επιλύσουμε. Αυτό που θα έλεγα εγώ είναι πως θα μπορούσαμε να ξοδέψουμε υπερβολικό χρόνο για να ασχολούμαστε για το ποιος είπε τι στο Κραν Μοντάνα. Ας θυμηθούμε, έφτασα εδώ περί τα τέλη Απριλίου και την ίδια βδομάδα ο κ. Ακιντζί είπε ότι ήθελε να πάει πίσω σε συνομιλίες στη βάση του πλαισίου του Γενικού Γραμματέα και η αντίδραση της ε/κ πλευράς ήταν να διαφωνήσει για το ποιο ήταν το περιεχόμενο του πλαισίου του ΓΓ και πήρε άλλα δυόμιση χρόνια για να πούμε ότι μπορούμε να εργαστούμε με εκείνο το πλαίσιο.
Το ερώτημα εκεί ήταν γιατί ο Γενικός Γραμματέας δεν παρενέβη και να εξηγήσει ποιο ήταν τελοσπάντων το πλαίσιο του και να τους σπρώξει πίσω στο τραπέζι της διαπραγμάτευσης…
Αυτό είναι ένα ζήτημα για τον Γενικό Γραμματέα αλλά αυτό το πλαίσιο έχει δημοσιοποιηθεί και είναι πολύ ξεκάθαρο τι περιέχει.
Αναφερθήκατε για κάποια συστατικά που η τ/κ πλευρά αναζητεί όπως η πολιτική ισότητα. Στην ε/κ πλευρά όμως εκτός από τα Βαρώσια υπάρχουν και άλλα ζητήματα που ανησυχούν την κοινή γνώμη. Το τι συμβαίνει στην ΑΟΖ τα τελευταία χρόνια και ευρύτερα οι ενέργειες της Τουρκίας σε άλλες χώρες όπως η Συρία, το Ιράκ, η Λιβύη, η Ελλάδα…Συνεπώς πως αντιμετωπίζουμε αυτές τις ανησυχίες στο πλαίσιο μιας λύσης του κυπριακού που περιλαμβάνει και την Τουρκία;
Οι ανησυχίες της ε/κ πλευράς για την Τουρκία είναι πολύ κατανοητές. Δεν υπάρχει διαφωνία με αυτό. Μέχρι την επίλυση του κυπριακού προβλήματος οι σχέσεις μεταξύ της Κυπριακής Δημοκρατίας και της Τουρκίας θα είναι δύσκολες εξαιτίας της μη αναγνώρισης της Κύπρου από την Τουρκία. Είναι μια ανησυχητική και δύσκολη κατάσταση όμως είναι μια κατάσταση που απαιτεί αυτοπεποίθηση και τόλμη από πλευράς της ε/κ πλευράς για να προχωρήσει μπροστά παρά τις προκλήσεις της Τουρκίας και να φτάσει σε μια διευθέτηση. Αν έχεις μια συνολική διευθέτηση του κυπριακού προβλήματος τότε επίσης θα έχεις τις συνθήκες για να επιλύσουμε τα ζητήματα μεταξύ της Κύπρου και της Τουρκίας περιλαμβανομένου και της οριοθέτησης των θαλασσίων ζωνών. Όμως μέχρι να το κάνεις αυτό οι θαλάσσιες ζώνες μεταξύ Κύπρου και Τουρκίας αναπόφευκτα θα παραμείνουν αντικείμενο διαμάχης και θα παραμείνουν πηγή ανησυχίας. Είναι αυτό το οποίο δεν μπορούμε να αποφύγουμε, είτε οι θαλάσσιες ζώνες, τα Βαρώσια ή παρουσία τουρκικών στρατευμάτων ή οποιαδήποτε άλλα θέματα που ανησυχούν τους Ελληνοκυπρίους. Πρέπει να λύσουμε το κυπριακό πρόβλημα στο τραπέζι της διαπραγμάτευσης. Δεν πρέπει να εκτρεπόμαστε από τον Τατάρ που λέει ότι πρέπει να κάνουμε δύο κράτη, ή δηλώσεις που είναι μη βοηθητικές και προκλητικές για τα Βαρώσια. Πρέπει να επικεντρωθούμε στο απόλυτο βραβείο της συνολικής συμφωνίας. Ξέρω ότι τα επίπεδα αυτοπεποίθησης είναι πολύ χαμηλά αυτή τη στιγμή γιατί οι άνθρωποι βλέπουν συνομιλίες για δεκαετίες χωρίς πρόοδο. Όμως όπως είπες και εσύ στο Κραν Μοντάνα φτάσαμε πολύ κοντά σε μια συμφωνία μικραίνοντας τον αριθμό των ζητημάτων και των διαφορών. Συνεπώς το βραβείο είναι σε απόσταση βολής όμως θα μπορεί μόνο να επιτευχθεί με τόλμη από αυτούς που εμπλέκονται. Από πλευράς του Ηνωμένου Βασιλείου θα ενθαρρύνουμε και θα υποστηρίξουμε αυτή τη διαδικασία.
Ποιο είναι το μήνυμα σας προς τις δύο κοινότητες στην Κύπρο;
Το μήνυμα μας είναι ότι δεν έχουμε εγκαταλείψει την προσπάθεια για διευθέτηση, πιστεύουμε ότι μια διευθέτηση είναι πιθανή, πιστεύουμε ότι Ελληνοκύπριοι και Τουρκοκύπριοι μπορούν να ζήσουν με αρμονία, μαζί σε αυτό το νησί, στις κοινότητες τους μεν, αλλά μπορούν να εργαστούν από κοινού. Πιστεύουμε ότι μπορούν να μοιραστούν την εξουσία, όμως πρέπει να επικεντρωθούμε στο βραβείο χωρίς δικαιολογίες. Μπορούμε πάντα να βρίσκουμε λόγους για να μην συνομιλούμε αλλά πρέπει αυτούς να τους βάλουμε στο πλάι, να μην αποκλίνουμε λόγω αυτών, όμως πρέπει πραγματικά να προσπαθήσουμε να κάνουμε το 2021 τη χρονιά όπου το κυπριακό πρόβλημα επιτέλους διευθετείται ώστε το 2022 να αρχίσουμε να υλοποιούμε τη συμφωνία.
