Ο τρόπος που άρχισε η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία τον Φεβρουάριο υποδεικνύει πως η αρχική επιδίωξη της Ρωσίας ήταν ο «αποκεφαλισμός» της ουκρανικής κυβέρνησης, κάτι που εκλαμβάνεται ως μια προσπάθεια για μια «κεραυνοβόλα» νίκη. Ωστόσο, ως γνωστόν, τα πράγματα δεν εξελίχθηκαν έτσι: Η επίθεση κατά του Κιέβου απέτυχε και πλέον η Ρωσία εστιάζει τις προσπάθειές της στην ανατολική Ουκρανία, σε μια σύγκρουση η οποία θεωρείται πως μπορεί να διαρκέσει μεγάλο χρονικό διάστημα.
Η Ρωσία ανέφερε την Τρίτη πως είχε αποκτήσει τον έλεγχο του 97% της μίας εκ των δύο περιφερειών που αποτελούν το Ντονμπάς, στην ανατολική Ουκρανία: Ο Ρώσος υπουργός Άμυνας, Σεργκέι Σόιγκου, είπε ότι οι ρωσικές δυνάμεις κατείχαν σχεδόν όλο το Λουχάνσκ, και, σύμφωνα με Ουκρανούς αξιωματούχους και στρατιωτικούς αναλυτές, οι Ρώσοι ελέγχουν περίπου το μισό Ντονέτσκ (τη δεύτερη περιφέρεια του Ντονμπάς). Σημειώνεται πως νωρίτερα μέσα στον πόλεμο ρωσικές δυνάμεις είχαν καταλάβει τη Χερσώνα και μεγάλο μέρος της περιοχής της Ζαπορίζια – και Ρώσοι αξιωματούχοι και τοπικοί συνεργάτες τους έχουν αναφερθεί σε σχέδια είτε για κήρυξη ανεξαρτησίας στις περιοχές αυτές, είτε για ενσωμάτωσή τους στη Ρωσία. Ωστόσο δεν απουσιάζουν περιστατικά αντιρωσικών ενεργειών και αντίστασης στην περιοχή: Ρωσικά κρατικά ΜΜΕ είπαν την Τρίτη πως έκρηξη σε καφετέρια στη Χερσώνα είχε ως αποτέλεσμα τον τραυματισμό τεσσάρων ατόμων, ενώ το Tass έκανε λόγο για «τρομοκρατική ενέργεια».
Πριν την εισβολή, Ουκρανοί αξιωματούχοι έλεγαν πως η Ρωσία είχε υπό τον έλεγχό της περίπου το 7% της χώρας, περιλαμβανομένης της Κριμαίας, την οποία η Μόσχα προσάρτησε το 2014, και περιοχές υπό τον έλεγχο των αυτονομιστών στο Ντονέτσκ και στο Λουχάνσκ. Ο Ουκρανός πρόεδρος Ζελένσκι ωστόσο έχει πει ότι οι ρωσικές δυνάμεις τώρα κατέχουν το 20%.
Αν και οι ρωσικές δυνάμεις έχουν μεγαλύτερη ισχύ πυρός, οι Ουκρανοί είναι καλά οχυρωμένοι και έχουν δείξει πως έχουν δυνατότητες για αντεπιθέσεις. Στο Σεβεροντονέτσκ και στο Λισιτσάνσκ είανι σε εξέλιξη σκληρές συγκρούσεις, ενώ ο Ρώσος υπουργός Άμυνας Σεργκέι Σόιγκου είπε ότι οι ρωσικές δυνάμεις επιτίθενται προς την Ποπάσνα και έχουν πάρει τον έλεγχο του Λιμάν και του Σβιατοχίρσκ, καθώς και 15 άλλων πόλεων και χωριών στην περιοχή. Ο Ουκρανός προεδρικός σύμβουλος Μιχάιλο Ποντόλιακ κάλεσε τον ουκρανικό λαό να μην χάνει το θάρρος του, σημειώνοντας πως «είναι ξεκάθαρο πως τακτικοί ελιγμοί είναι σε εξέλιξη. Αφήνουμε κάτι, παίρνουμε κάτι άλλο».
Ο Ουκρανός κυβερνήτης της περιφέρειας του Λουχάνσκ, Σερχίι Χαϊντάι, είπε πως οι Ρώσοι ελέγχουν τα βιομηχανικά περίχωρα του Σεβεροντονέτσκ και οι οδομαχίες συνεχίζονται, με την κατάσταση να είναι ρευστή, μα «οι Ουκρανοί αποκρούουν επιθέσεις». Ο δήμαρχος του Σεβεροντονέτσκ, Ολεξάντρ Στρίουκ, είπε στην ουκρανική τηλεόραση πως οι ουκρανικές δυνάμεις είχαν ενισχύσει τις θέσεις τους και οι γραμμές τους άντεχαν. Παράλληλα, οι ρωσικές δυνάμεις βομβάρδιζαν το Λισιτσάνσκ, ενώ την Τρίτη βομβαρδίστηκε ξανά και το Χάρκοβο, η δεύτερη μεγαλύτερη πόλη της Ουκρανίας. Η Ουκρανία επίσης κατηγόρησε τον ρωσικό στρατό ότι έχει φυλακίσει σχεδόν 600 ανθρώπους, κυρίως δημοσιογράφους και υποστηρικτές του Κιέβου, στην επαρχία της Χερσώνας. «Σύμφωνα με τις πληροφορίες μας, κρατούνται υπό απάνθρωπες συνθήκες και υπόκεινται σε βασανιστήρια», κατήγγειλε η Ταμίλα Τάτσεβα, εκπρόσωπος του Ουκρανού προέδρου αρμόδια για την Κριμαία.
Επίσης, περίπου 800 άμαχοι έχουν καταφύγει σε ένα εργοστάσιο χημικών στο Σεβεροντονέτσκ, ανακοίνωσε ο Αμερικανός δικηγόρος του Ουκρανού μεγιστάνα Ντμίτρο Φίρτας, του ιδιοκτήτη της επιχείρησης.«Περίπου 800 πολίτες κατέφυγαν στα υπόγεια του χημικού εργοστασίου Αζότ, ιδιοκτησίας του Ομίλου DF του Ντμίτρο Φίρτας» ανέφερε στην ανακοίνωσή του ο δικηγόρος Λέινι Ντέιβις. «Μεταξύ των 800 είναι περίπου 200 από τους 3.000 εργαζόμενους στο εργοστάσιο και περίπου 600 κάτοικοι του Σεβεροντονέτσκ», πρόσθεσε.Η ουκρανική προεδρία, με την οποία επικοινώνησε το Γαλλικό Πρακτορείο, δεν έχει επιβεβαιώσει προς το παρόν αυτήν την πληροφορία.
Το τέλμα «δεν είναι επιλογή»
Ο Ουκρανός πρόεδρος Ζελένσκι, μιλώντας την Τρίτη σε διάσκεψη που διοργάνωσαν οι Financial Times, είπε ότι «το τέλμα δεν είναι επιλογή» για την Ουκρανία, και ότι η χώρα του έχει χάσει πολλούς ανθρώπους για να παραχωρήσει «έτσι απλά» εδάφη, τονίζοντας ότι πρέπει να νικήσει τη Ρωσία στα πεδία των μαχών- συμπληρώνοντας ωστόσο πως είναι ακόμα ανοιχτός σε συνομιλίες με τον Ρώσο πρόεδρο Πούτιν. Οι αμερικανικές ένοπλες δυνάμεις, επίσης, έχουν αρχίσει να εκπαιδεύουν Ουκρανούς σε εξελιγμένα συστήματα πυροβολικού/ εκτοξευτές πυραύλων (HIMARS) που οι ΗΠΑ ανακοίνωσαν ότι θα παρέχουν στην Ουκρανία - ενώ επίσης είναι σε εξέλιξη αντιπαράθεση μεταξύ της ΙΑΕΑ και των ουκρανικών αρχών για τον μεγαλύτερο πυρηνικό σταθμό στην Ευρώπη: Ο διευθυντής της, Ραφαέλ Μαριάνο Γκρόσι, θέλει να επισκεφθεί τον σταθμό της Ζαπορίζια στη νότια Ουκρανία για να βοηθήσει στη διατήρηση της ασφάλειάς του, μετά την κατάληψή του από ρωσικές δυνάμεις τον Μάρτιο, ωστόσο η ουκρανική Energoatom είπε πως δεν είναι ευπρόσδεκτος, καθώς μια επίσκεψή του θα ήταν «απόπειρα νομιμοποίησης της παρουσίας των κατακτητών».
Παράλληλα, στο «μέτωπο» της ενδεχόμενης επισιτιστικής κρίσης λόγω του πολέμου, το Κρεμλίνο είπε ότι η Ουκρανία πρέπει να βγάλει τις θαλάσσιες νάρκες που έχουν ποντιστεί κοντά στην Οδησσό για να περάσουν φορτία με σιτηρά- αλλά Ουκρανοί αξιωματούχοι εκφράζουν φόβους πως αν γίνει αυτό οι ρωσικές δυνάμεις θα μπορούσαν να επιτεθούν. Από πλευράς της, η Ουκρανία και οι χώρες της Δύσης κατηγορούν τη Ρωσία πως αυτή προκαλεί επισιτιστική κρίση, αποκλείοντας τα ουκρανικά λιμάνια στη Μαύρη Θάλασσα. Ο Ρώσος υπουργός Άμυνας Σόιγκου είπε από πλευράς του ότι τα κατεχόμενα λιμάνια του Μπερντιάνσκ και της Μαριούπολης ήταν έτοιμα να αρχίσουν ξανά τις εξαγωγές σιτηρών, με την Ουκρανία να λέει πως τέτοια φορτία από κατεχόμενες περιοχές θα αντιστοιχούσαν σε «παράνομη λεηλασία».
«Πόλεμος χαρακωμάτων»
Όπως γίνεται αντιληπτό, ο πόλεμος στην Ουκρανία φαίνεται να υιοθετεί βραδείς ρυθμούς που παραπέμπουν σε άλλες εποχές- για την ακρίβεια, στον «πόλεμο χαρακωμάτων» του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου.
Όπως είπε στο BBC o Τζάστιν Κραμπ, διευθύνων σύμβουλος της Sibylline (εταιρεία συμβούλων σε θέματα ασφαλείας) η σύγκρουση έχει πάρει διάσταση «micro-level», με τη Ρωσία να δυσκολεύεται να καταλάβει «ένα πεδίο σε 24 ώρες», καθώς ο αμυνόμενος αυτή τη στιγμή φαίνεται να έχει πλεονέκτημα: Αυτό σε κάποιες περιπτώσεις ωφελεί τους Ουκρανούς, που υπερασπίζονται τα εδάφη τους, αλλά σε κάποιες περιπτώσεις συμφέρει και τους Ρώσους, οι οποίοι εδραιώνονται σε περιοχές που έχουν καταλάβει.
Ο Κραμπ, πρώην στέλεχος του βρετανικού στρατού, λέει ότι η Ρωσία φαίνεται να έχει ένα ελαφρύ momentum, καθώς τα στρατεύματά της προχωρούν αργά προς τα εμπρός. Όπως εκτιμά, η Μόσχα θέλει να καταλάβει το Σεβεροντονέτσκ και μετά το υπόλοιπο Ντονμπάς για να κηρύξει «κάποιο είδος νίκης». Μετά θεωρεί ότι το Κρεμλίνο θα στοχεύσει τη Ζαπορίζια και στη συνέχεια θα κάνει νέα προσπάθεια κατά του Χαρκόβου και θα επιδιώξει να καταλάβει την Οδησσό.
Η ρωσική προσέγγιση στον πόλεμο φθοράς, εκτιμά, φαίνεται να αποδίδει- ωστόσο «τίποτα δεν είναι αναπόφευκτο» ως προς το τι θα συμβεί μετά. «Η Ρωσία πρέπει να συνεχίσει να πληρώνει τον λογαριασμό», σχολιάζει χαρακτηριστικά, αναφερόμενος στο κόστος του πολέμου, τόσο σε υλικό, όσο και σε ανθρώπους. Ακόμη, προσθέτει πως, λόγω ανεπαρκών τακτικών και άλλων προβλημάτων, η Ρωσία έχει δείξει ότι μπορεί να επιτίθεται με επιτυχία μόνο σε έναν άξονα τη φορά.
Στην άλλη πλευρά, τα όλο και πιο προηγμένα όπλα που παρέχονται στην Ουκρανία δεν αποτελούν «υπερόπλα», δεδομένης της φύσης που έχει αποκτήσει η σύγκρουση (με μαζικούς βομβαρδισμούς χωρίς ιδιαίτερη ακρίβεια). Επίσης, τίθεται το ερώτημα για πόσο ακόμα οι χώρες της Δύσης θα μπορέσουν να στηρίζουν την Ουκρανία: Σημειώνεται πως o Γάλλος πρόεδρος Μακρόν σε πρόσφατη συνέντευξή του είπε πως ήταν σημαντικό να μην «ταπεινωθεί» η Μόσχα, κάτι που εξελήφθη στην Ουκρανία ως νύξη για αποδοχή κάποιων ρωσικών απαιτήσεων- καθώς φαίνονται να αυξάνονται οι φωνές που καλούν την Ουκρανία να παραχωρήσει κάποια εδάφη για να τελειώσει ο πόλεμος.
Ωστόσο και η Ρωσία, από πλευράς της, «δεν μπορεί να αφήσει το μέτωπο εκεί όπου είναι», προσθέτει ο Κραμπ, υποδεικνύοντας πως η Ουκρανία θα αρνηθεί να εγκαταλείψει τις περιοχές που είναι ήδη στα χέρια του εχθρού. Όλα αυτά, κατά τον αναλυτή, δείχνουν πως ενισχύεται η πιθανότητα μιας νέας «παγωμένης σύγκρουσης», με στατικό σε μεγάλο βαθμό χαρακτήρα, όπου και οι δύο πλευρές έχουν καλά οχυρωμένες θέσεις, αλλά αδυνατούν να εκδιώξουν τον αντίπαλο από τις δικές του επιτυγχάνοντας αποφασιστική νίκη- κάτι που θυμίζει τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο, όπου οι αντίπαλοι στρατοί είχαν στήσει πολύπλοκες γραμμές χαρακωμάτων που αλληλοϋποστηρίζονταν και επικοινωνούσαν μεταξύ τους, παρέχοντας δυνατότητα ισχυρής άμυνας, με βαρύ φόρο αίματος και ελάχιστα κέρδη σε κάθε επίθεση για τον επιτιθέμενο (ακόμα και μέσω μαζικής χρήσης πυροβολικού), διαιωνίζοντας τη σύγκρουση.
Με πληροφορίες από Reuters, Associated Press, BBC, ΑΠΕ-ΜΠΕ, AFP
