Στο νεκροταφείο Nurdağı στην τουρκική επαρχία Gaziantep, στα σύνορα με τη Συρία, όπως εξελίσσεται η τραγωδία, σε λίγο δεν θα υπάρχει πλέον χώρος για τους νεκρούς.
Οι φρεσκοσκαμμένοι τάφοι είναι σημαδεμένοι με κομμάτια σκισμένου υφάσματος από τα ρούχα των θυμάτων, προκειμένου να τα αναγνωρίσουν.
Στο δρόμο, δεκάδες πτώματα βρίσκονται στοιβαγμένα το ένα πάνω στο άλλο σε φορτηγά, περιμένοντας να ταφούν. Τουλάχιστον πέντε ιμάμηδες έσπευσαν στο Nurdağı για να ιερουργήσουν μια αδιάκοπη ορμή μαζικών κηδειών, μερικές φορές για έως και 10 θύματα ταυτόχρονα. Οι αξιωματούχοι παρέδωσαν φέρετρα από γειτονικά χωριά μέχρι την Κωνσταντινούπολη για να παράσχουν έναν τελευταίο χώρο ανάπαυσης στα θύματα.
Πέντε ημέρες μετά από τους δύο ισχυρούς σεισμούς που συγκλόνισαν τη νότια Τουρκία, στη χειρότερη φυσική καταστροφή της χώρας εδώ και μια γενιά, ο αριθμός των νεκρών έχει ξεπεράσει τις 21.000.
«Σαράντα τοις εκατό των ανθρώπων που ζούσαν σε αυτή την πόλη θα μπορούσαν να φύγουν», είπε ο Sadık Güneş, ένας ιμάμης στο Nurdağı. Το σπίτι του ήταν δίπλα στο τζαμί, το οποίο κατέρρευσε. Χωρίς να υπάρχει χώρος για προσευχή, οι μαζικές κηδείες στο Nurdağı και στην υπόλοιπη νότια Τουρκία τελούνται σε εξωτερικούς χώρους.
«Έχω χάσει το μέτρημα των σορών που έχουμε θάψει από τη Δευτέρα», είπε ο Güneş. «Κατασκευάσαμε μια επέκταση στο νεκροταφείο. Υπάρχουν ακόμα άνθρωποι κάτω από τα συντρίμμια. Θα θάψουμε και αυτούς μόλις ανακτηθούν. Θάβουμε τα πτώματα ακόμη και αργά το βράδυ με τη βοήθεια πολιτών που έρχονται να μας βοηθήσουν».
Εν αναμονή της άφιξης των ιατροδικαστών και των εισαγγελέων, οι κάτοικοι ορισμένων πόλεων της Τουρκίας έχουν στοιβάσει πτώματα σε γήπεδα ή σε χώρους στάθμευσης αυτοκινήτων για να δώσουν στους συγγενείς την ευκαιρία να αναγνωρίσουν γρήγορα τα αγαπημένα τους πρόσωπα πριν τους χορηγηθεί πιστοποιητικό θανάτου.
Στο Kahramanmaraş, οι υπάλληλοι έκτακτης ανάγκης συνέχισαν να ψάχνουν στα συντρίμμια, βρίσκοντας συχνά μόνο μέλη σωμάτων. Μια υπάλληλος έκτακτης ανάγκης περιέγραψε πώς προσπάθησε να αναγνωρίσει ένα κομμένο χέρι, δείχνοντάς το στις οικογένειες που πενθούσαν, με την ελπίδα να αναγνωρίσουν τον δικό τους άνθρωπο από το χρώμα του εναπομείναντος βερνικιού νυχιών.
«Εδώ ζούσα», είπε ο Sadi Uçar, δείχνοντας το κατεστραμμένο σπίτι του. «Ήταν ένα καινούργιο διαμέρισμα. Η μητέρα και ο πατέρας μου έμεναν δύο κτίρια μακριά. Υποτίθεται ότι θα μετακόμιζαν στον επάνω όροφο αυτή την εβδομάδα. Βάλαμε τις κουρτίνες με τη μητέρα μου πριν από λίγες μέρες. Μετά τον σεισμό, το σπίτι της μαμάς και του μπαμπά μου κατέρρευσε».
Και πρόσθεσε: «Έσκαψα τα ερείπια με τα χέρια μου και έβγαλα τη μητέρα και τον πατέρα μου. Μετά, έπρεπε να τα θάψω και με τα χέρια μου».
Στην περιοχή Αφρίν στη βορειοανατολική Συρία, στήθηκε ένα νεκροταφείο με αυτοσχέδιους ομαδικούς τάφους. Στη νότια τουρκική πόλη Osmaniye, ένα νεκροταφείο γέμισε, ενώ έξω από το Kahramanmaras, κοντά στο επίκεντρο του σεισμού, ένα αυτοσχέδιο νεκροταφείο ξεχείλισε με τόσα πτώματα που οι ξύλινες σανίδες και οι τσιμεντόλιθοι που συγκεντρώθηκαν από τα συντρίμμια, χρησιμοποιήθηκαν ως επιτύμβιες στήλες.
Στο Jinderes, στη βορειοδυτική Συρία, μια πόλη γεμάτη ανθρώπους που εκτοπίστηκαν από μια δεκαετία εμφυλίου πολέμου, πρόσφυγες που είχαν επιζήσει από βομβαρδισμούς και επιθέσεις χημικών αερίων, έτρεξαν και πάλι να σώσουν τη ζωή τους καθώς κατέρρεαν κτίρια.
Όταν ο πρώτος σεισμός χτύπησε τα ξημερώματα της Δευτέρας, ο Abu Majed al-Shaar ξύπνησε καθώς το έδαφος σείστηκε βίαια, χτυπώντας το κεφάλι του στον τοίχο. Άρπαξε όσα παιδιά του έβρισκε και κατέβηκε τρέχοντας τις σκάλες.
«Υπήρχαν κάποιοι άνθρωποι στους οποίους δεν μπορούσα να πάω», είπε. «Υπάρχουν μόνο δύο επιζώντες από την ευρύτερη οικογένειά μας. Χάσαμε πολλά μέλη της οικογένειας».
Η φυγή από τις Jindires στον απόηχο του σεισμού έφερε οδυνηρές μνήμες από την εκκένωση της οικογένειας από την πόλη της στην ανατολική Γούτα, ένα προάστιο της Δαμασκού που καταστράφηκε από αεροπορικές επιδρομές της συριακής κυβέρνησης και μια παρατεταμένη πολιορκία.
«Οι αναμνήσεις πήγαν πίσω στη μέρα που ολόκληρη η πόλη καταστράφηκε, ένιωσα την ίδια ακριβώς κατάσταση και μου θύμισε τα επτά αδέρφια μου που πέθαναν σε κατάρρευση κτιρίου μετά από αεροπορική επιδρομή που έπληξε το κτήριο μας», είπε. «Και τώρα, όταν έπρεπε να σκάψουμε στα ερείπια στις Τζιντίρες για τον άλλο αδερφό μου και τα υπόλοιπα μέλη της οικογένειάς μας, ράγισε την καρδιά μου ξανά.
Ο Yasser Abu Ammar, μέλος της Συριακής Πολιτικής Άμυνας, γνωστός ως White Helmets, μια ομάδα που εργάζεται για χρόνια για να βγάλει ανθρώπους από τα ερείπια κτιρίων που καταστράφηκαν από αεροπορικές επιδρομές, μπήκε στο Jindires.
Περισσότερα από 100 κτίρια γεμάτα οικογένειες είχαν μετατραπεί σε ερείπια. «Έμεινα έκπληκτος από τη φρίκη της σκηνής», είπε. «Η καταστροφή που έπληξε την πόλη ήταν τρομακτική».
Οι προσπάθειες διάσωσης συνεχίστηκαν καθ' όλη τη διάρκεια της εβδομάδας, επιβραδύνθηκαν από την έλλειψη μηχανημάτων και βοήθειας. Το Idlib παρέμεινε σε μεγάλο βαθμό κλειστό από τον έξω κόσμο μέχρι που έξι φορτηγά από τα Ηνωμένα Έθνη έφτασαν στην επαρχία την Πέμπτη, παρέχοντας σανίδα σωτηρίας με βασικά αγαθά λίγες μέρες μετά τον σεισμό.
Σε όλη τη βόρεια Συρία, οι άνθρωποι που ζουν τώρα σε σκηνές στο χιόνι άρχισαν να καίνε ό,τι μπορούν για να ζεσταθούν. Τα τρόφιμα και άλλα βασικά αγαθά είναι ελάχιστα.
«Έχουμε αρκετό φαγητό για να μας κρατήσει για λίγο», είπε. «Αλλά για να ζεσταθούμε, έχουμε λίγο ξύλο που καίμε λίγες ώρες την ημέρα για να μας κρατήσει όσο το δυνατόν περισσότερο. Κάπως έχουμε αφεθεί να αντιμετωπίσουμε αυτή την κατάσταση μόνοι μας».
Σε λίγα σημεία εξακολουθούσαν να εντοπίζονται επιζώντες. Στο Χατάι, ένας 30χρονος άνδρας ανασύρθηκε από τα ερείπια περισσότερες από 100 ώρες μετά τον σεισμό.
Στο δρόμο έξω από το Nurdağı, μια ομάδα ανθρώπων στάθηκε γύρω από μια φωτιά, συγκεντρώθηκε για να βρει τους τελευταίους επιζώντες. «Πριν από λίγο βγάλαμε ένα μικρό κορίτσι από τα ερείπια», είπε ο Σουλεϊμάν Σαχίν, ένας από τους διασώστες.
Ωστόσο, τα θαύματα ήταν σπάνια. Πολλές οικογένειες είπαν ότι τις πρώτες 24 ώρες μετά τους σεισμούς μπορούσαν να διακρίνουν τις αχνές φωνές των συγγενών κάτω από τα συντρίμμια.
Μετά, σιγά-σιγά, η σιωπή έπεσε πάνω από τους σωρούς από μπετόν και τούβλα που κάποτε ήταν σπίτια, τώρα τάφοι.
