Οι βουλευτές, οι πολιτικοί συντάκτες και οι πολίτες που παρακολουθούν το πολιτικό γίγνεσθαι στο Ηνωμένο Βασίλειο ανέμεναν ένα ήσυχο καλοκαίρι, με το ποδοσφαιρικό Euro, τους Ολυμπιακούς Αγώνες και τις πολυδιαφημισμένες συναυλίες της Τέιλορ Σουίφτ στο Γουέμπλεϊ.
Όλα αυτά μέχρι χθες το απόγευμα.
Οι φήμες κυκλοφόρησαν έντονα το πρωί της Τετάρτης, με αφορμή μια σπάνια θετική είδηση για την Κυβέρνηση Σούνακ, τη μείωση του πληθωρισμού στο 2,3%, χαμηλό σχεδόν τριών ετών και πολύ κοντά στοn στόχο του 2%. Μετά ήλθε μια ασυνήθιστη για Τετάρτη σύγκληση Υπουργικού Συμβουλίου, η ενημέρωση περί εσπευσμένης επιστροφής του Υπουργού Εξωτερικών Κάμερον από τα Τίρανα, η καθυστέρηση αναχώρησης του Υπουργού Άμυνας Σαπς για το Βίλνιους.
Εν τέλει, λίγο πριν από τις 4 το απόγευμα η πρώην δημοσιογράφος του BBC Έμιλυ Μέιτλις, που είχε εκθέσει τον πρίγκιπα Άντριου με τη διαβόητη πλέον συνέντευξη για τη σχέση του με τον Έπστιν, «προκήρυξε» τις εκλογές για την 4η Ιουλίου, επικαλούμενη τρεις διαφορετικές πηγές.
Μιάμιση ώρα αργότερα ένας μουσκεμένος από τη βροχή Ρίσι Σούνακ επιβεβαίωνε μπροστά από την πόρτα με το νούμερο 10 της Ντάουνινγκ Στριτ την αιφνιδιαστική απόφαση: ο βασιλιάς είχε ήδη αποδεχθεί το αίτημά του για διάλυση της Βουλής και θερινή κάλπη.
Ο κ. Σούνακ εδώ και καιρό έλεγε πως οι εκλογές θα γίνονταν «στο δεύτερο μισό του έτους», με την πενταετή θητεία της Κυβέρνησης να ολοκληρώνεται τον Ιανουάριο. Και ο ίδιος, ωστόσο, όπως και η συντριπτική πλειοψηφία των βουλευτών και των πολιτικών σχολιαστών θεωρούσαν ως πιθανότερη περίοδο για να στηθεί η κάλπη το δεύτερο μισό του Οκτωβρίου ή τον Νοέμβριο.
Τι άλλαξε λοιπόν;
Στο διάγγελμά του, σε ένα σύντονο βίντεο λίγο αργότερα και σε πρωινές συνεντεύξεις την Πέμπτη, ο κ. Σούνακ επεσήμανε ότι «η οικονομική σταθερότητα έχει αποκατασταθεί» και ότι οι πολίτες αρχίζουν να νιώθουν τη θετική διαφορά.
Αναμφίβολα ρόλο στην απόφαση έπαιξε η βούλησή του να κεφαλαιοποιήσει όσο το δυνατόν περισσότερο τη θετική είδηση από το μέτωπο του πληθωρισμού. Η Daily Telegraph σχολιάζει ότι το «στοίχημα» που έβαλε ο Σούνακ είναι πως τις επόμενες έξι εβδομάδες οι πολίτες θα νιώσουν να επιστρέφει μετά από καιρό στη χώρα μια ευφορία που τους έχει λείψει.
Σε ένα δεύτερο επίπεδο ανάλυσης, ωστόσο, πολλοί σχολιαστές επισημαίνουν πως τα στοιχεία για το διευρυνόμενο δημοσιονομικό έλλειμμα σε συνδυασμό με τις εξαγγελίες για μεγάλες δαπάνες για την άμυνα και για αποζημιώσεις προς τα δεκάδες χιλιάδες θύματα του σκανδάλου με μεταγγίσεις μολυσμένου αίματος, άλλαξαν τα δεδομένα ως προς την πρόθεση του κ. Σούνακ να προχωρήσει τον Σεπτέμβριο σε σημαντικές περικοπές φόρων - που ήλπιζε ότι θα του έδιναν ώθηση ενόψει Οκτωβρίου/Νοεμβρίου.
Αρκετοί είναι επίσης αυτοί που σημειώνουν πως στις έξι εβδομάδες μέχρι τις εκλογές ο κ. Σούνακ θα μπορεί να επικαλείται ως εκπλήρωση στόχου τον νέο νόμο που πέρασε για την απέλαση παράτυπων μεταναστών στη Ρουάντα - πριν γίνουν εμφανή τα προβλήματα στην εφαρμογή του αμφιλεγόμενου μέτρου.
Ένας άλλος παράγοντας που επίδρασε στην απόφαση του απερχόμενου Πρωθυπουργού ενδεχομένως να ήταν η εσωκομματική αμφισβήτηση. Μπορεί τα πράγματα να είχαν λίγο καταλαγιάσει σε σχέση με την αρχή του Μαΐου, αλλά το Συντηρητικό Κόμμα έχει γίνει πιο δύσκολο να ελεγχθεί από τον κ. Σούνακ, ιδίως στη δεξιά πτέρυγα. Επιπλέον, πάνω από 65 βουλευτές του έχουν ανακοινώσει πως δεν θα διεκδικήσουν εκ νέου έδρα, επιτείνοντας τη γενικότερη αίσθηση περί «τελευταίων ημερών της αυτοκρατορίας».
Τέλος, ο Πρωθυπουργός φέρεται να συνυπολόγισε και το στοιχείο του αιφνιδιασμού. Ωστόσο, παρά το ότι ήταν ο σκηνοθέτης της χθεσινής χορογραφίας, τα πράγματα από άποψη εικόνας δεν εξελίχθηκαν όπως τα φανταζόταν.
Ο ίδιος έκανε τη βαρυσήμαντη ανακοίνωσή του βρεγμένος μέχρι το κόκκαλο, με τα δηκτικά σχόλια να είναι αναπόφευκτα («πάλι τα έκανε μούσκεμα», «πρωθυπουργός σε τρικυμία»), ενώ επιπλέον τμήμα του διαγγέλματός του δεν ακούστηκε καθαρά διότι αντικυβερνητικός ακτιβιστής έπαιζε στη διαπασών μουσική στον δρόμο έξω από την Ντάουνινγκ Στριτ - όχι οποιαδήποτε μουσική δε, αλλά τον ύμνο της προεκλογικής εκστρατείας των Εργατικών υπό τον Τόνι Μπλερ το 1997.
Αντιθέτως, στην απάντησή του λίγο αργότερα ο ηγέτης των Εργατικών σερ Κιρ Στάρμερ φάνηκε πιο έτοιμος από τον Πρωθυπουργό, μιλώντας σε κλειστή αίθουσα με ξύλινα πάνελ και δύο βρετανικές σημαίες πίσω του, με το αναλόγιο να αναγράφει τη λέξη που θα είναι το κεντρικό σύνθημα του κόμματος σε αυτή την προεκλογική περίοδο: «Αλλαγή».
Ο κ. Στάρμερ είναι σύμφωνα με όλες τις προβλέψεις και δημοσκοπήσεις ο επικρατέστερος επόμενος Πρωθυπουργός του Ην. Βασιλείου, ο πρώτος Εργατικός μετά από 14 χρόνια Συντηρητικής διακυβέρνησης (Κάμερον, Μέι, Τζόνσον, Τρας, Σούνακ).
Ο μέσος όρος των δημοσκοπήσεων των τελευταίων μηνών δίνει στους Εργατικούς προβάδισμα 21 ποσοστιαίων μονάδων έναντι των Τόρις (44% έναντι 23% αντίστοιχα).
Η κίνηση του κ. Σούνακ, ως εκ τούτου, περιγράφεται από τα περισσότερα πρωτοσέλιδα ως κίνηση «υψηλού ρίσκου». Ο Guardian κάνει χαρακτηριστικά λόγο για «θεαματικό ρίσκο», καθώς είναι η πρώτη φορά που κυβέρνηση με τόσο μεγάλο μειονέκτημα στις δημοσκοπήσεις προκηρύσσει εκλογές νωρίτερα από όσο θα μπορούσε να το κάνει.
Σε ανύποπτο χρόνο, πάντως, ο Ρίσι Σούνακ έχει στην ουσία παραδεχθεί πως στόχος του στις προσεχείς εκλογές θα είναι όχι η νίκη, αλλά η αποτροπή αυτοδυναμίας των Εργατικών.
Η αυτοδυναμία όμως για τον σερ Κιρ μοιάζει το πιο πιθανό αποτέλεσμα με τα σημερινά δεδομένα. Για τα γραφεία στοιχημάτων την επομένη της προκήρυξης των εκλογών, το πιο πιθανό είναι οι Συντηρητικοί να χάσουν πάνω από 200 έδρες από τις 365 που είχαν κερδίσει τον Δεκέμβριο του 2019 (και που πλέον με αποπομπές και αποχωρήσεις μετά από σκάνδαλα έχουν μειωθεί σε 344).
Ένας παράγοντας τον οποίο ο κ. Σούνακ ήδη επιχειρεί να αξιοποιήσει είναι πως ο σερ Κιρ Στάρμερ δεν είναι ιδιαίτερα δημοφιλής μεταξύ των Βρετανών, καθώς θεωρείται ότι δεν έχει τη στόφα ηγέτη και ότι αλλάζει εύκολα πολιτικές.
Ο ηγέτης των Τόρις έχει επίσης να ανησυχεί για τη δημοσκοπική άνοδο του υπερδεξιού κόμματος Reform UK, που ιδρύθηκε με τη στήριξη του Νάιτζελ Φάρατζ. Σύμφωνα με τον «γκουρού» των πολιτικών και εκλογικών αναλύσεων της Βρετανίας καθηγητή Τζον Κέρτις, ένας στους πέντε ψηφοφόρους των Συντηρητικών το 2019 θα ψηφίσει το Reform UK σε έξι εβδομάδες.
Στο διάγγελμά του ο Πρωθυπουργός είπε ότι θα παλέψει για κάθε ψήφο και ήδη η προεκλογική του περιοδεία σε όλη την επικράτεια άρχισε στις 6 το πρωί της Πέμπτης. Όπως σχολιάζει σε άρθρο του στους Times ο καθηγητής Κέρτις, για να αλλάξει κάτι ο κ. Σούνακ θα πρέπει να αποδειχθεί απρόσμενα καλός στις προεκλογικές εκστρατείες.
Στα πρώτα σχόλια των πολιτικών αναλυτών σημειώνεται πως τα βασικά θέματα στην προεκλογική εκστρατεία θα είναι η ακρίβεια και η κατάσταση του εθνικού συστήματος υγείας NHS, καθώς επίσης το μεταναστευτικό και η διεθνής κατάσταση ασφαλείας και άμυνας.
