Συνεχίζεται και σήμερα για δεύτερη μέρα, στο Ομοσπονδιακό δικαστήριο του Μανχάταν, η κατάθεση του μάρτυρα κατηγορίας Ριζά Ζαράμπ, στη δίκη που διεξάγεται σε βάρος του πρώην υπουργού Οικονομικών της Τουρκίας Ζαφίρ Τσαγκλαγιάν και 7 στελεχών της κρατικής τουρκικής τράπεζας Halkbank, που κατηγορούνται για συνωμοσία και παραβίαση του εμπάργκο σε βάρος του Ιράν και για ξέπλυμα μαύρου χρήματος.
Ο κ. Ζαράμπ – που ήταν κατηγορούμενος στη δίκη – συνεργάζεται με τις αμερικανικές αρχές και παραδέχθηκε την ενοχή του σε επτά κατηγορίες, ενώ από τους κατηγορούμενος μόνο ένας, ο υποδιοικητής της τράπεζας Μεχμέτ Χακάν Αττίλα, βρίσκεται στο δικαστήριο, ενώ οι άλλοι διαφεύγουν στην Τουρκία.
Η δίκη αυτή - που ξεκίνησε την Τρίτη - ταλανίζει εδώ και ενάμιση χρόνο τις αμερικανοτουρκικές σχέσεις, από την ημέρα δηλαδή που συνελήφθη από τις αμερικανικές αρχές ο Ζαράμπ.
Ο Τουρκοῑρανός έμπορος χρυσού ήταν ο πρώτος μάρτυρας κατηγορίας που παρουσίασε ο εισαγγελέας και η μακρά κατάθεσή του εστιάστηκε αφενός στους λόγους που αποφάσισε να συνεργαστεί με τις αμερικανικές αρχές και αφετέρου στο να εξηγήσει πώς λειτουργούσε το περίπλοκο σύστημα παραβίασης των κυρώσεων, ώστε το ιρανικό πετρέλαιο που μεταφερόταν στην Τουρκία να ανταλλάσσεται με χρυσό και συνάλλαγμα και να επιστρέφει στην Τεχεράνη.
Ο μάρτυρας κατηγορίας είπε πως αποφάσισε να συνεργαστεί όταν δεν καρποφόρησαν οι προσπάθειες δύο νομικών που είχε προσλάβει, του στενού συμβούλου του προέδρου Τραμπ Ρούντι Τζουλιάνι και του πρώην υπουργού Δικαιοσύνης Μάσκι, να βρεθεί συμφωνία με την αμερικανική κυβέρνηση και να τον ανταλλάξουν με κρατούμενους σε τουρκικές φυλακές Αμερικανούς.
Ο Αττίλα σχεδιαστής του συστήματος πληρωμών
Ο κ. Ζαράμπ χαρακτήρισε Μεχμέτ Χακάν Αττίλα ως τον σχεδιαστή του συστήματος πληρωμών, αλλά για να προχωρήσει η συνεργασία τους, είπε πως χρειάστηκε να δωροδοκήσει τον τότε υπουργό Οικονομίας Τσαγκλαγιάν, με περισσότερο από 52 εκατομμύρια δολάρια. Όπως ανέφερε, μοιραζόντουσαν τα κέρδη 50-50. Στους δωροδοκηθέντες που κατονόμασε συμπεριλαμβάνεται και ο τότε υπουργός για τις σχέσεις με την Ε.Ε. Ενγκεμέν Μπαγίς, στον οποίο έδωσε 1,5 εκατομμύρια, όπως είπε.
Παραμένει άγνωστο αν ο εισαγγελέας θα επιδιώξει στη συνέχεια της κατάθεσης να προχωρήσει μέχρι το στενό οικογενειακό περιβάλλον του Ταγίπ Ερντογάν, καθώς με βάση έγγραφα από την έρευνα της Εισαγγελίας της Κωνσταντινούπολης το 2013, που αποκάλυψε στο βιβλίο του «Η Τουρκία ανακόπηκε: Εκτροχιάζοντας τη Δημοκρατία», o αυτοεξόριστος Τούρκος δημοσιογράφος Αμπντουλά Μποζκιούρτ, ο Ζαράμπ είχε δώσει στον Μπιλάλ Ερντογάν, γιο του Τούρκου προέδρου, μέσω του εκπαιδευτικού οργανισμού TURGEV του οποίου είναι πρόεδρος, το ποσό των 100 εκατομμυρίων δολαρίων.
Άλλοι δύο Τούρκοι μάρτυρες
Στους μάρτυρες που θα παρουσιάσουν οι αμερικανικές αρχές συμπεριλαμβάνονται ακόμη δύο Τούρκοι. Ο ένας ήταν πρώην βουλευτής του Ρεπουμπλικανικού κόμματος και τώρα ζει στη Νέα Υόρκη και ο άλλος ένας πρώην ορκωτός ελεγκτής που ερεύνησε την υπόθεση το 2013 εκ μέρους της Εισαγγελίας της Κωνσταντινούπολης. Και στους δύο ασκήθηκε την Τρίτη δίωξη στην Τουρκία, ως ύποπτοι για το μαρτυρικό υλικό (συμπεριλαμβανομένων και μαγνητοταινιών) που είχε εξασφαλίσει η Εισαγγελία της Κωνσταντινούπολης και αργότερα, όταν με μεθοδεύσεις της κυβέρνησης Ερντογάν υποχρεώθηκε να σταματήσει τη δίωξη, το τουρκικό υπουργείο Δικαιοσύνης είχε δώσει εντολή να καταστραφεί. Οι μαρτυρίες των δύο Τούρκων κρίνονται σημαντικές, αφού θα μιλήσουν γι’ αυτό το υλικό, το οποίο ωστόσο πιθανόν να μην γίνει δεκτό από το δικαστήριο, αφού δεν παραδόθηκε επίσημα μέσω των υπουργείων των δύο χωρών.
Ο Ζαράμπ παρουσιάστηκε στο δικαστήριο φορώντας τη στολή των φυλακών και αποκάλυψε ότι κρατείται φρουρούμενος από το FBI σε μέρος που δεν αποκάλυψε. Ο δικαστής ζήτησε σήμερα να εμφανιστεί με πολιτικά ρούχα.
Η αίθουσα του δικαστηρίου είναι γεμάτη Τούρκους δημοσιογράφους, ωστόσο τα αγγλόφωνα δημοσιεύματα στις διαδικτυακές εκδόσεις των τουρκικών εφημερίδων ενώ αναφέρονται ελάχιστα στα όσα λέγονται στη δίκη, αφιερώνουν το μεγαλύτερο μέρος στις κατηγορίες ότι ο δικαστής και οι εισαγγελείς είναι όργανα του Φετουλά Γκιουλέν.
Καυγάς στην τουρκική εθνοσυνέλευση
Ο καβγάς στη Βουλή ξέσπασε στην παρουσία του Τούρκου Υπουργού Δικαιοσύνης Αμπτουλχαμίτ Γκιουλ, ο οποίος έπειτα από σχετική ερώτηση κατηγόρησε το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης CHP για προδοσία επειδή έστειλε εκπροσώπους 10 χιλιόμετρα μακριά, στις ΗΠΑ, για να παρακολουθήσουν τη δίκη σκευωρία, όπως τη χαρακτήρισε. Τελικά δύο βουλευτές του ΑΚΡ και του CHP πιάστηκαν στα χέρια και προκλήθηκε ένταση στη Βουλή. Όταν επανήλθε η ηρεμία ο πρόεδρος της κοινοβουλευτικής επιτροπής συντάγματος Μουσταφά Σεντόπ δήλωσε ότι πρέπει να αναζητηθούν ευθύνες και στην Τουρκία, λέγοντας ότι κάποιοι έκλεισαν τα μάτια και τον άφησαν να φύγει και να πάει στις ΗΠΑ, κάτι το οποίο χαρακτήρισε προδοσία.
Σύμφωνα με τουρκικά ενημέρωσης, στο παρασκήνιο συζητείται ότι ο Ζαράμπ επειδή δεχόταν απειλές για τη ζωή του είχε ζητήσει προστασία από την κυβέρνηση Νταβούτογλου ωστόσο δεν του δόθηκε. Οι ίδιες φήμες λένε ότι δέχτηκε τότε επίσκεψη από άντρες των μυστικών υπηρεσιών των ΗΠΑ και έκανε συμφωνία μαζί τους να πάει στις ΗΠΑ.
Πάντως η δίκη στις ΗΠΑ είναι το πρώτο θέμα στην Τουρκία, η οποία παρακολουθεί με κομμένη την ανάσα, φοβούμενη για το τι άλλο μπορεί να αποκαλύψει ο Ρεζά Ζαράμπ ο οποίος ήταν βαθιά χωμένος στο τουρκικό σύστημα καταφέροντας να πάρει μάλιστα και τουρκική υπηκοότητα, ένα θέμα το οποίο δεν έχει ακόμη ξεκαθαρίσει. Μέχρι στιγμής τα τουρκικά μέσα ενημέρωσης επικεντρώνονται στην αποκάλυψη Ζαράμπ στο αμερικανικό δικαστήριο χθες ότι ότι δωροδόκησε με 50 εκατομμύρια δολάρια τον πρώην Υπουργό Οικονομικών της Τουρκίας Τσάγλαγιαν και με 1,5 εκατομμύρια τον πρώην Υπουργό ΕΕ της Τουρκίας Έγκεμεν Μπαγίς.
Ωστόσο ο επιχειρηματικός κόσμος ανησυχεί ακόμη περισσότερο γιατί η υπόθεση αυτή, πέραν από τις πιθανές πολιτικές επιπτώσεις στην Τουρκία, ενδέχεται να έχει και οικονομικές, επηρεάζοντας ακόμη περισσότερο την ισοτιμία της τουρκικής λίρας η οποία εδώ και μερικές βδομάδες κατρακυλάει συνεχώς.
