Ένα από τα κύρια ερωτήματα που αιωρούνται όσο καιρό διαρκεί η κρίση του κορωνοϊού, είναι κατά πόσο ο κόσμος μπορεί να στηριχτεί στο ενδεχόμενο οι θερμότερες θερμοκρασίες να περιορίσουν την εξάπλωση του και εν τέλει να τον εξαφανίσουν. Για πολλούς άλλους ιούς αυτό είναι μια πραγματικότητα, ποιες είναι οι εκτιμήσεις όμως για τον κορωνοϊό; Είναι ένας εποχιακός ιός;
Από τα μέσα Δεκεμβρίου όταν άρχισε να εμφανίζεται ο κορωνοϊός στην Κίνα, εξαπλώθηκε ραγδαία και σήμερα ο αριθμός των κρουσμάτων έχει εκτοξευτεί τόσο στην Ευρώπη όσο και στις ΗΠΑ. Το γεγονός ότι η εξάπλωση του εντοπίζεται σε μεγαλύτερο βαθμό σε περιοχές όπου το κλίμα αυτή την περίοδο είναι πιο ψυχρό, έδωσε την ευκαιρία να γίνουν εικασίες ότι η νόσος θα αρχίσει να απομακρύνεται με την άφιξη του καλοκαιριού. Πολλοί εμπειρογνώμονες όμως, έχουν ήδη προειδοποιήσει ότι δεν θα πρέπει να επενδύσουμε σε αυτή την προοπτική.
Έχουν δίκαιο να είναι προσεκτικοί. Ο ιός και η ασθένεια Covid-19, είναι σχετικά νέος και δεν υπάρχουν επαρκή στοιχεία για το πως αυτά τα περιστατικά θα κινηθούν με την αλλαγή των εποχών. Ο πολύ παρόμοιος ιός του Sars ο οποίος είχε εξαπλωθεί ραγδαία το 2003, αναχαιτίστηκε τόσο γρήγορα που σημαίνει ότι και πάλι δεν μας δίνει επαρκή στοιχεία για την εποχικότητα του.
Υπάρχουν όμως κάποιες ενδείξεις από άλλα είδη κορωνοϊών που αφήνουν ανοιχτό το ενδεχόμενο να υπάρχει όντως το στοιχείο της εποχικότητας.
Οι έρευνες δείχνουν ότι άλλοι ιοί που έχουν περίβλημα και δη λιπαρή επίστρωση είναι πολύ πιο ευαίσθητοι στη θερμότητα η οποία τους μετατρέπει σε κάτι που προσομοιάζει με καουτσούκ. Αυτό συμβαίνει ώστε ο ιός να προστατευτεί για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα όσο βρίσκεται εκτός του σώματος. Οι περισσότεροι επικαλυμμένοι ιοί τείνουν να παρουσιάζουν έντονη εποχικότητα λόγω ακριβώς αυτών των χαρακτηριστικών.
Μέχρις στιγμής οι μελέτες έδειξαν ότι ο υφιστάμενος κορωνοϊός μπορεί να επιβιώσει μέχρι και 72 ώρες σε σκληρές επιφάνειες όπως το πλαστικό και τα μέταλλα σε θερμοκρασίες 21-23 βαθμούς κελσίου καθώς επίσης και σε υγρασία της τάξης του 40%. Το πως ο συγκεκριμένος ιός θα συμπεριφερθεί σε άλλες θερμοκρασίες και διαφορετικά επίπεδα υγρασίας μένει να ερευνηθεί. Στους 4 βαθμούς κελσίου οι έρευνες έδειξαν ότι ο ιός μπορεί να αντέξει περισσότερες από 28 ημέρες. Ο ιός του Sars έδειξε ότι μπορεί να αντέξει περισσότερο σε ψυχρότερες και πιο λιγότερο υγρές συνθήκες.
H σύγκριση με άλλους ιούς
“Οι κλιματικές συνθήκες μπαίνουν στο παιχνίδι επειδή επηρεάζουν τη σταθερότητα του ιού έξω από το σώμα όταν αποβάλλεται μέσω του βήχα ή του φταρνίσματος”, αναφέρει στο BBC ο Miguel Arahujo που μελετά τις περιβαλλοντικές αλλαγές στη βιοποικιλότητα στο Εθνικό Μουσείο Φυσικών Επιστημών στη Μαδρίτη.
“Όσο πιο μεγάλος είναι ο χρόνος που ο ιός παραμένει σταθερός στο περιβάλλον, τόσο πιο μεγάλη είναι η ικανότητα του να μολύνει άλλους ανθρώπους και να γίνει επιδημία. Παρόλο που ο Sars εξαπλώθηκε γρήγορα σε όλο τον κόσμο, η μεγάλη εκδήλωση του εμφανίστηκε κυρίως σε μέρη που έχουν ψυχρό και στεγνό καιρό”, συμπληρώνει.
Προσθέτει ότι ο Covid-19 έχει παρόμοια ευαισθησία στη θερμοκρασία και την υγρασία, αυτό θα μπορούσε να σημαίνει ότι ο κορωνοϊός θα ξεσπάσει σε διαφορετικές χρονικές περίοδους σε όλο τον κόσμο.
“Είναι λογικό να περιμένουμε ότι οι δύο ιοί θα έχουν παρόμοια συμπεριφορά. Όμως αυτή δεν πρέπει να αποτελεί μεταβλητή της εξίσωσης. Ο ιός μεταδίδεται από άνθρωπο σε άνθρωπο. Όσο περισσότεροι άνθρωποι βρίσκονται στον ίδιο χώρο και έρχονται σε επαφή ο ένας με τον άλλο, τόσο πιο πολλές μολύνσεις θα έχουμε. Η συμπεριφορά τους θα είναι το κλειδί για να καταλάβουμε τον τρόπο διάδοσης του ιού”, αναφέρει χαρακτηριστικά.
Έρευνα του Πανεπιστημίου του Maryland έδειξε ότι ο ιός έχει μεταδοθεί στις περισσότερες πόλεις και περιοχές του κόσμου όπου οι θερμοκρασίες ήταν από 5-11 βαθμούς με σχετικά χαμηλά επίπεδα υγρασίας.
Η έρευνα του Harvard
Πλέον όμως υπάρχουν σημαντικοί αριθμοί περιστατικών σε τροπικές περιοχές. Μια τελευταία ανάλυση της εξάπλωσης του ιού στην Ασία από ερευνητές της ιατρικής σχολής του Harvard έδειξε ότι η πανδημία του κορωνοϊού είναι λιγότερο ευαίσθητη στον καιρό απ' ότι περισσότεροι θα ήλπιζαν.
Πέραν από τις ψυχρές περιοχές της Κίνας όπως το Jilin και η Heilongjiang, ραγδαία ήταν η εξάπλωση και σε τροπικές περιοχές της Σιγκαπούρης κάτι που ίσως να μας δείχνει ότι η θερμοκρασία και η υγρασία δεν θα παίξουν καθοριστικό ρόλο στη μείωση των περιστατικών. Συνεπώς κατέληγε η έρευνα, αυτό μας δείχνει ότι θα χρειαστεί εκτεταμένη παρέμβαση στη δημόσια υγεία για να τεθεί υπό έλεγχο η ασθένεια. Αυτό γιατί η εξάπλωση του ιού στηρίζεται πολύ περισσότερα πράγματα πέραν από την ικανότητα του να επιβιώνει στο περιβάλλον.
Η περιπλοκότητα της εποχικότητας
Η Covid-19 εξαπλώνεται αυτή τη στιγμή μέσω των ανθρώπων. Συνεπώς οι εποχιακές αλλαγές στην ανθρώπινη συμπεριφορά και δραστηριότητα, μπορούν επίσης να οδηγήσουν σε μεταβολές στα ποσοστά μόλυνσης.
Τα περιστατικά ιλαρά στην Ευρώπη για παράδειγμα, τείνουν να αυξάνονται τις περιόδους που τα παιδιά πάνε σχολείο και να μειώνονται στις σχολικές αργίες, όταν δηλαδή τα παιδιά δεν μεταδίδουν το ένα στο άλλο. Σε αυτή την περίπτωση η κινεζική πρωτοχρονιά λέγεται ότι έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην εξάπλωση του ιού σε πόλεις εκτός της Wuhan απ' όπου άρχισε λόγω των μαζικών μετακινήσεων σε όλη την Κίνα εκείνη την περίοδο.
Ο καιρός μπορεί επίσης να επηρεάσει και το ίδιο μας το ανοσοποιητικό σύστημα και να μας καταστήσει πιο ευάλωτους σε μολύνσεις. Υπάρχουν στοιχεία για παράδειγμα που δείχνουν ότι τα επίπεδα βιταμίνης D στο σώμα μας μπορούν να επηρεάσουν το πόσο ευάλωτοι είμαστε σε μολυσματικές ασθένειες. Τον χειμώνα όταν τα επίπεδα της βιταμίνης είναι χαμηλότερα λόγω της μειωμένης έκθεσης μας στον ήλιο, είμαστε πιο ευάλωτοι απέναντι στον ψυχρό αέρα. Όμως κάποιες άλλες μελέτες έδειξαν ότι αυτή η θεωρία ενδεχομένως και να μην ισχύει όταν πρόκειται για ασθένειες όπως η γρίπη.
Ακόμα πιο συγχυσμένα είναι τα πράγματα αναφορικά με την επίδραση των ψυχρών θερμοκρασιών στο ανοσοποιητικό μας σύστημα. Κάποιες μελέτες λένε ότι επηρεάζει, κάποιες άλλες το ακριβώς αντίθετο.
Η επικεφαλής ερευνητής του Γαλλικού Ινστιτούτου Υγείας και Ιατρικής Έρευνας Vittoria Golizza λέει ότι μέχρι στιγμής έχουμε τα εξής δεδομένα. Ο ιός εξαπλώθηκε ανά το παγκόσμιο μέσω των αεροπορικών μετακινήσεων. Μόλις αρχίσει να μεταδίδεται σε μια κοινότητα, είναι η κοντινή επαφή των ανθρώπων που κινεί την μετάδοση. Το να σταματήσουμε την επαφή ανάμεσα στους ανθρώπους θα κατεβάσει και τους σχετικούς δείκτες.
“Δεν υπάρχει απόδειξη για την εποχική συμπεριφορά της Covid-19. Η συνιστώσα της συμπεριφοράς μπορεί να παίξει κάποιο ρόλο. Είναι νωρίς για να ξέρουμε κατά πόσο τα μέτρα που λαμβάνουν οι κυβερνήσεις θα σταματήσουν την εξάπλωση του ιού. Από μόνη της μπορεί να μειώσει εν μέρει την αποτελεσματική μεταδοτικότητα λόγω της μείωσης τω επαφών”, ανέφερε χαρακτηριστικά, λέγοντας ότι αυτή τη στιγμή θα πρέπει να αγοράσουμε χρόνο για τα συστήματα υγείας ώστε να προετοιμαστούν ακόμα και για το χειρότερο σενάριο...
ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΟ ΥΛΙΚΟ: GETTY IMAGES
Υλικό από δηλώσεις στο πρακτορείο BBC
