Ο θεσμός της άμεσης δημοκρατίας και συμμετοχικότητας πολιτών της Ευρώπης είναι ένας θεσμός που ισχύει από το 2012 και δίνει τη δυνατότητα σε μία οργανωμένη κινητοποίηση πολιτών επί ενός θέματος, προκειμένου να προωθηθεί στα ευρωπαϊκά όργανα και να ακουστεί.
Μιλώντας για το θέμα στην εκπομπή Alpha Ενημέρωση, η Μυρτώ Ζαμπάρτα, Επικεφαλής Αντιπροσωπείας Ευρωπαϊκής Επιτροπής στην Κύπρο, είπε πως για να μπορέσει να προχωρήσει μία πρωτοβουλία και να εξεταστεί από την Κομισιόν και άλλους θεσμούς της ΕΕ, θα πρέπει να πληρούνται κάποιες προϋποθέσεις.
Αυτές είναι να συμμετέχουν τουλάχιστον 1 εκατομμύριο πολίτες της ΕΕ από τουλάχιστον ¼ των κρατών μελών, δηλαδή 7 κράτη-μέλη. Να υπάρχει μία αναλογική συμμετοχή για κάθε ένα από τα κράτη μέλη που συμμετέχουν σε μία δεδομένη πρωτοβουλία. Για την Κύπρο δηλαδή, όπως είπε, χρειάζονται τουλάχιστον 4.230 υπογραφές για να θεωρηθεί ότι συμμετέχει σε μια πρωτοβουλία. Και τέλος η πρωτοβουλία θα πρέπει να εμπίπτει εντός των αρμοδιοτήτων της ΕΕ.
Αναφορικά με τη διαδικασία που ακολουθείται, η κ. Ζαμπάρτα είπε ότι όταν καταχωρηθεί πρωτοβουλία, οι διοργανωτές μαζεύουν υπογραφές online. Αυτές οι υπογραφές μαζεύονται σε ένα μητρώο που κατασκεύασε η Κομισιόν και το οποίο προστατεύει προσωπικά δεδομένα και είναι εύχρηστο ώστε να μπορούν να καταχωρηθούν οι υπογραφές αυτές.
Αφού φτάσουν το 1 εκατομμύριο οι υπογραφές και πληρούνται τα απαιτούμενα λοιπά κριτήρια, τότε γίνεται δημόσια ακρόαση από το Ευρωκοινοβούλιο, παράλληλη ακρόαση από τα αρμόδια όργανα της Επιτροπής και εντός έξι μηνών το αργότερο θα πρέπει η Επιτροπή να δώσει τα συμπεράσματα της, δηλαδή είτε να προχωρήσει σε νομοθετική αλλαγή εφόσον ζητήθηκε από την πρωτοβουλία, ή να πάρει μη νομοθετικά μέτρα εφόσον αυτά κρίνονται πιο σοφά, ή ακόμη και να απορρίψει την πρωτοβουλία. Αν οι διοργανωτές διαφωνούν με τις δράσεις της Επιτροπής, τότε μπορούν, όπως είπε η κ. Ζαμπάρτα, να κινηθούν νομικά, είτε στην Επίτροπο Διοικήσεως, είτε δικαστικά.
Μέχρι στιγμής στην Ευρώπη έχουν επιτύχει συγκεντρώνοντας τις απαιτούμενες υπογραφές, δέκα πρωτοβουλίες, με τελευταία αυτή που αφορά την κινητοποίηση για απαγόρευση της γούνας στην Ευρώπη: «Ευρώπη χωρίς Γούνα».
Σε σχέση με το πόσο συμμετέχουν οι Κύπριοι σε αυτές τις πρωτοβουλίες, η κ. Ζαμπάρτα ανέφερε ότι η συμμετοχή των Κυπρίων είναι σχετική, ενώ μόνο σε μία πρωτοβουλία έφτασαν το όριο των 4.230 υπογραφών. Αυτό έγινε στην πρωτοβουλία για την απαγόρευση χρήσης ανθρωπίνων βλαστοκυττάρων σε ιατρική έρευνα.
