Τα μέτρα της Κυβέρνησης κατά της διαφθοράς παρουσιάζουν ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας Νίκος Αναστασιάδης και η Υπουργός της Δικαιοσύνης Έμιλυ Γιολίτη, μαζί με τον Αναπληρωτή Κυβερνητικό Εκπρόσωπος Παναγιώτη Σεντώνα.
Πρόκειται για "την μεγαλύτερη μεταρρύθμιση που έγινε ποτέ στον τόπο για να αντιμετωπίσουμε τη Λερναία Ύδρα της διαφθοράς", όπως αναφέρει η κ. Γιολίτη.
Η ενδελεχής παρουσίαση του στρατηγικού σχεδίου έρχεται λίγες ώρες μετά το διάγγελμα που απηύθυνε ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, κατά το οποίο εξαπέλυσε δριμεία επίθεση εναντίον των πολιτικών του αντιπάλων κάνοντας λόγο για «βιομηχανία λάσπης» και προχώρησε σε παραδοχή των αδυναμιών και κενών στο Κυπριακό Επενδυτικό Πρόγραμμα, αναλαμβάνοντας, μάλιστα, την πολιτική ευθύνη που βαραίνει την Κυβέρνηση.
Στα χέρια της Υπουργού Δικαιοσύνης βρίσκεται μελέτη από τον Νομπελίστα Χριστόφορο Πισσαρίδη για το Πόθεν Έσχες των Πολιτικά Εκτεθειμένων Προσώπων.
1. Σύσταση Επιστημονικού Συμβουλίου από Ακαδημαϊκούς και άτομα της κοινωνίας των πολιτών με ειδικές γνώσεις υπό την Υπουργό Δικαιοσύνης και Δημόσιας Τάξης.
2. Δημιουργία κατάλληλου μηχανισμού υποβολής στοιχείων, πληροφοριών και καταγγελιών, επωνύμως ή ανωνύμως, προς την Ανεξάρτητη Αρχή κατά της Διαφθοράς.
3. Δημοσιοποίηση σε διαδικτυακή πλατφόρμα των ερευνών που γίνονται και αφορούν φαινόμενα διαφθοράς, ευνοϊκή μεταχείριση και διαπλοκή, δημοσίων λειτουργών και αξιωματούχων.
4. Δημιουργία της εθνικής δικτυακής πύλης για τη συγκέντρωση πληροφοριών σχετικά με τις δημόσιες συμβάσεις, σε τομείς ιδιαίτερου κινδύνου, όπως η υγειονομική περίθαλψη και οι δημόσιες προμήθειες, οι αποφάσεις του πολεοδομικού συμβουλίου κ.ά.
5. Υποβολή αίτησης για εθελοντική ένταξη της χώρας μας στο Πρόγραμμα του ΟΟΣΑ για τη Δημόσια Ακεραιότητα
- Το Σχέδιο Δράσης είναι προσβάσιμο στους πολίτες μέσα από το πρόγραμμα παρακολούθησης του κυβερνητικού προγράμματος «ΕΞΑΝΤΑΣ».
- Για κάθε μια των δράσεων καθορίζεται υπεύθυνος φορέας υλοποίησης, ενώ με την έναρξη του σχεδιασμού της υλοποίησης θα προστεθούν συγκεκριμένα χρονοδιαγράμματα και δείκτες ελέγχου της υλοποίησης.
- Το Σχέδιο Δράσης θα επικαιροποιείται σε τακτά χρονικά διαστήματα, έτσι ώστε οι πολίτες να είναι ενήμεροι για την πρόοδο υλοποίησης.
1. Σύσταση Εθνικής Υπηρεσίας Ακεραιότητας, με στόχο τον έλεγχο, σε πραγματικό χρόνο, των περιουσιακών στοιχείων, πιθανού ασυμβιβάστου και σύγκρουσης συμφερόντων των πολιτικά εκτεθειμένων προσώπων.
2. Δημιουργία Ανεξάρτητης Επιτροπής Προσλήψεων, Προαγωγών και Μετακινήσεων για τους υπαλλήλους των Ημικρατικών Οργανισμών και της Τοπικής Αυτοδιοίκησης.
3. Θεσμοθέτηση της υποχρεωτικής εσωτερικής κινητικότητας του ανθρώπινου δυναμικού με εναλλαγή στις θέσεις ευθύνης ανά εύλογο χρονικό διάστημα, εκεί και όπου τούτο δεν απαιτεί εξειδικευμένη γνώση.
4. Σύσταση Μονάδας Καταπολέμησης της Διαφθοράς υπό την καθοδήγηση του Γενικού Εισαγγελέα και του Βοηθού Γενικού Εισαγγελέα.
5. Σύσταση Μονάδας Δίωξης Οικονομικού Εγκλήματος στην Αστυνομία.
6. Θέσπιση ή Ενδυνάμωση του Κώδικα Δεοντολογίας: Υπουργικό Συμβούλιο, Βουλή των Αντιπροσώπων, Δικαστών, Αστυνομίας, Δημόσια Υπηρεσία.
7. Επιτάχυνση απονομής δικαιοσύνης και εκσυγχρονισμός των Δικαστηρίων.
8. Νομοθετικές ρυθμίσεις σε θέματα διαφθοράς και διαφάνειας:
- Σύσταση της Ανεξάρτητης Αρχής κατά της Διαφθοράς.
- Προστασία των προσώπων που καταγγέλλουν πράξεις διαφθοράς (whistleblowers) τόσο στον Δημόσιο, όσο και στον Ιδιωτικό τομέα.
- Ρύθμιση κανόνων διαφάνειας και δημιουργία μητρώου προσώπων που εμπλέκονται στις διαδικασίες λήψης δημοσίων αποφάσεων (lobbying).
- Εκσυγχρονισμός Δημόσιας Υπηρεσίας: Σύστημα Αξιολόγησης, Προαγωγών, Προσλήψεων, Μετακινήσεων.
- Αυστηρότερες ποινές, μέσω νομοθετικής ρύθμισης, για τις περιπτώσεις καταδίκης για αδικήματα διαφθοράς.
- Εκσυγχρονισμός της Περί Τύπου Νομοθεσίας με τρόπο που να περιλαμβάνει και τα ψηφιακά μέσα ενημέρωσης.
9. Προώθηση και εφαρμογή προτύπων πιστοποίησης για διαφάνεια και ακεραιότητα. Παροχή κινήτρων για εφαρμογή και στον ιδιωτικό τομέα, κατόπιν διαβούλευσης με τους κοινωνικούς εταίρους
1. Ουσιαστική ενίσχυση των Μονάδων Εσωτερικού Ελέγχου σε όλα τα Υπουργεία και Οργανισμούς δημοσίου δικαίου, Ανεξάρτητες Υπηρεσίες και άλλους φορείς.
- Καθορισμός σημείων επαφής πολιτών στις Μονάδες Εσωτερικού Ελέγχου και λειτουργία παγκύπριας τηλεφωνικής γραμμής καταγγελιών και παροχής πληροφοριών.
- Αυξημένοι έλεγχοι σε τομείς υψηλού κινδύνου όπως οι δημόσιες προμήθειες, η υγειονομική περίθαλψη, τα αναπτυξιακά έργα, οι άδειες και οι αποφάσεις αλλαγής χρήσης της γης κ.ά.
- Η χαρτογράφηση δομών, αρμοδιοτήτων και τομέων δράσης για όλους τους φορείς που ασχολούνται με την πρόληψη και την καταστολή διαφθοράς.
2. Εκπαίδευση και επιμόρφωση με εξειδικευμένα εκπαιδευτικά προγράμματα σε λειτουργούς και διευθυντικά στελέχη του δημόσιου και ευρύτερου δημόσιου τομέα
3. Υπογραφή μνημονίου συνεργασίας με Ακαδημαϊκά Ιδρύματα του τόπου, με στόχο την άντληση εμπειρογνωμοσύνης και την ανάπτυξη καινοτόμων μεθόδων/πρακτικών πρόληψης και καταστολής της διαφθοράς.
4. Δράσεις ευαισθητοποίησης της κοινωνίας και καλλιέργειας συνείδησης μηδενικής ανοχής σε φαινόμενα διαφθοράς. Συνεργασία μεταξύ κρατικών και μη κρατικών φορέων σε θέματα εκπαίδευσης και ενημέρωσης της κοινωνίας ενάντια στη διαφθορά.
5. Ευαισθητοποίηση και εκπαίδευση μαθητών και φοιτητών για θέματα διαφθοράς: Εκπαιδευτικά προγράμματα και άλλες δράσεις ευαισθητοποίησης για θέματα διαφθοράς σε δημόσια και ιδιωτικά εκπαιδευτικά ιδρύματα της πρωτοβάθμιας, δευτεροβάθμιας και τριτοβάθμιας εκπαίδευσης.
6. Διακήρυξη Νέων κατά της Διαφθοράς: στο πλαίσιο της Διακήρυξης θα προωθηθεί σειρά δράσεων με τελικούς αποδέκτες τους νέους και με τρόπο που θα τους καθιστά συμμέτοχους στον αγώνα για διαφάνεια.
Τα μέτρα βασίζονται σε τρεις πυλώνες:
- Πρόληψη, εκπαίδευση και ευαισθητοποίηση
- Νομοθετικά μέτρα
- Εποπτεία και αξιολόγηση κινδύνων
Η κ. Γιολίτη αναφέρει όλα όσα έχουν ήδη γίνει για πάταξη του φαινομένου της διαφθοράς και διερεύνηση των υποθέσεων από τις αρμόδιες αρχές.
Σημείωσε και τα νομοσχέδια τα οποία εκκρεμούν ενώπιον της βουλής.
Ο Πρόεδρος Αναστασιάδης ζητά όπως επιτραπεί στην Υπουργό να αφαιρέση τη μάσκα για να είναι πιο κατανοητός ο λόγος της αφού τηρούνται οι αποστάσεις και έχουν όλοι υποβληθεί σε rapid test.
Αγαπητές φίλες και φίλοι,
Στις 30 Οκτωβρίου είχα δηλώσει πως τις επόμενες των ημερών θα προέβαινα στην εξαγγελία μιας σειράς νέων μέτρων για πάταξη της διαφθοράς.
Η σχετική καθυστέρηση δεν οφείλεται παρά στην επιθυμία μου να καταστήσω συνεργούς στην όλη προσπάθεια τις πολιτικές δυνάμεις, τους εμπλεκόμενους θεσμούς αλλά και ένα σημαντικό αριθμό Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων που έχουν σαν κύριο στόχο την διαφάνεια, τη λογοδοσία και την πάταξη της διαφθοράς.
Προς τούτο, προήδρευσα τριών συσκέψεων στις 06, 09 Νοεμβρίου και 02 Δεκεμβρίου 2020, ενώ εν συνεχεία η Προεδρία, κατόπιν προτροπής της, έγινε και δέκτης μεγάλου αριθμού εισηγήσεων, από άλλα οργανωμένα σύνολα ή και απλούς πολίτες, γεγονός που με την σωρεία των άλλων κρισίμων προβλημάτων που αντιμετωπίζει η χώρα (πανδημία, οικονομία, Κυπριακό), συνέβαλε στο να καθυστερήσει η προγραμματισμένη εξαγγελία.
Στο σημείο αυτό, επιτρέψετε μου να εκφράσω θερμές ευχαριστίες σ’ όλους όσοι συνέβαλαν με τις εισηγήσεις τους στη διαμόρφωση του ολοκληρωμένου πλαισίου καταπολέμησης της διαφθοράς που σήμερα παρουσιάζουμε.
Φίλες και Φίλοι,
Τα νέα μέτρα που θα παρουσιάσουν εν συνέχεια η Υπουργός Δικαιοσύνης και ο Αναπληρωτής Κυβερνητικός Εκπρόσωπος βασίζονται στο τρίπτυχο κράτος δικαίου, διαφάνεια και λογοδοσία. Ο σχεδιασμός μας στοχεύει στην μεγαλύτερη δυνατή ενίσχυση του νομοθετικού, πολιτικού, οικονομικού και κοινωνικού περιβάλλοντος, μέσα από δράσεις που χωρίζονται σε τρεις κεντρικούς πυλώνες:
- Πρόληψη, εκπαίδευση και ευαισθητοποίηση
- Νομοθετικά μέτρα
- Εποπτεία και αξιολόγηση κινδύνων
Φίλες και Φίλοι,
Προτού λάβει τον λόγο η Υπουργός Δικαιοσύνης, θέλω να τονίσω πως το πρόβλημα αποτελεσματικής καταπολέμηση της διαφθοράς δεν είναι έργο μόνο της εκτελεστικής εξουσίας, αλλά απαιτεί:
(α) Ισχυρή πολιτική βούληση και συνεργασία του Νομοθετικού Σώματος, των πολιτικών δυνάμεων, θεσμών, Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων, επαγγελματικών φορέων και ευρύτερα της Κοινωνίας των πολιτών.
(β) Αποτελεσματικό θεσμικό πλαίσιο.
(γ) Σεβασμός στους θεσμούς και άσκηση εξουσιών εντός των συνταγματικών θεσμίων, με αυστηρή προσήλωση στην αντικειμενικότητα, αμεροληψία και αξιοπιστία.
(δ) Διαφάνεια ολοκληρωμένων και τεκμηριωμένων ερευνών, ώστε να αποφεύγεται διασυρμός θεσμών, ανεξάρτητων αξιωματούχων, δημοσίων προσώπων, ή οντοτήτων και προσωπικοτήτων του ιδιωτικού τομέα.
(ε) Σεβασμό στον κώδικα δεοντολογίας του δημοσιογραφικού λειτουργήματος.
Φίλες και Φίλοι,
Θέλω να πιστεύω πως με τη συνεργασία και αποφασιστικότητα όλων, θα γίνει κατορθωτό ώστε τα προτεινόμενα μέτρα να υιοθετηθούν το συντομότερο ώστε, ενισχύοντας, να δημιουργήσουμε ένα ισχυρό δίκτυο πρόληψης, προστασίας και καταπολέμησης της διαφθοράς.
Σας ευχαριστώ.
Στην ομιλία του ο Πρόεδρος Αναστασιάδης είπε ότι η καθυστέρηση στην ανακοίνωση των μέτρων οφείλεται στην επιθυμία του να βρει συνεργούς για εμπλοκή στη διαδικασία και άλλων φορέων αλλά και σε όλα τα υπόλοιπα, συμπεριλαμβανομένου του Κυπριακού, που "τρέχουν".
Βασίζεται στο "τρίπτυχο κράτος δικαίου-διαφάνεια-λογοδοσία" για μεγαλύτερη δυνατή ενίσχυση του ευρύτερου τομέα και στηρίζεται σε τρεις βασικούς πυλώνες:
- πρόληψη, εκπαίδευση, ευαισθητοποίηση
- αναγκαία νομοθετικά μέτρα
- εποπτεία και αξιολόγηση
Τέλος, επεσήμανε ότι χρειάζεται να συμβάλουν όλοι, να υπάρχει νομοθετικό πλαίσιο και αλληλοσεβασμός.
