Η φετινή εκδήλωση του Δήμου Αμμοχώστου πραγματοποιείται κάτω από νέες απειλές και δεδομένα, δήλωσε ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, μιλώντας στο πλαίσιο αντικατοχικής εκδήλωσης στη Δερύνεια.
Τόνισε πως το καθεστώς της περίκλειστης πόλης της Αμμοχώστου, που προστατεύεται από τα Ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας 550 και 789 παραβιάζεται κατάφορα από την επεκτατική πολιτική και τη βουλιμία σφετερισμού της πόλης από την Τουρκία και τους εδώ εγκάθετους της.
Απευθυνόμενος στους Αμμοχωστιανούς είπε πως κατανοεί πλήρως αλλά και συμμερίζεται απόλυτα τα αισθήματα θυμού και πικρίας που τους διακατέχουν.
"Αισθήματα που μετατρέπονται σε οργή από όσους έχουν την ευθύνη αντιμετώπισης και διαχείρισης των όσων η εισβολή και συνεχιζόμενη κατοχή έχουν προκαλέσει. Και τούτο γιατί εδώ και 47 χρόνια, παρά τους ιστορικούς συμβιβασμούς, τις από πλευράς μας υποχωρήσεις ακόμα και σε θέματα αρχών, η τουρκική αδιαλλαξία δεν επέτρεψε την επίτευξη μιας λύσης που θα οδηγούσε σε ένα πραγματικά ανεξάρτητο και κυρίαρχο κράτος. Σε μια λειτουργική, βιώσιμη και σύγχρονη ευρωπαϊκή χώρα. Αυτή είναι η ιστορική πραγματικότητα και είναι λυπηρό, και το τονίζω, την ώρα που ο εχθρός είναι εντός των πυλών, την ώρα που δεν απειλεί αλλά υλοποιεί διαχρονικούς στόχους μετατροπής του μέρους ή του όλου της Κυπριακής Δημοκρατίας σε προτεκτοράτο της Τουρκίας, εμείς αντί ενωμένοι να δίνουμε τη μάχη, αναλώνουμε εαυτούς στη μεταξύ μας επίρριψη ευθυνών".
Πρόσθεσε πως με λύπη υποχρεώνεται να προβεί σε αυτές τις διαπιστώσεις αλλά είναι αδύνατο να συνεχίσει την υπεύθυνη σιωπή στην προσπάθεια να διαφυλάξει το ύψιστο, που δεν είναι άλλο από την ενότητα.
"Ούτε και είναι η πρόθεση μου, το τονίζω, με τα όσα στη συνέχεια θα αναφέρω, η αντιπαράθεση με πολιτικές δυνάμεις ή οργανωμένα σύνολα, κάτι που ανάλογο θα υιοθετούσε την τουρκική προπαγάνδα αλλά και θα έδιδε άλλοθι στην τουρκική αδιαλλαξία και τις νέο-οθωμανικές τις επιδιώξεις".
Διαβάστε αυτούσια την ομιλία του Προέδρου της Δημοκρατίας
Η φετινή εκδήλωση του Δήμου Αμμοχώστου πραγματοποιείται κάτω από νέες απειλές και δεδομένα.
Το καθεστώς της περίκλειστης πόλης της Αμμοχώστου, που προστατεύεται από τα Ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας 550 και 789 παραβιάζεται κατάφορα από την επεκτατική πολιτική και τη βουλιμία σφετερισμού της πόλης από την Τουρκία και τους εδώ εγκάθετους της.
Για τούτο και κατανοώ πλήρως και συμμερίζομαι απόλυτα τα αισθήματα θυμού και πικρίας που σας διακατέχουν.
Αισθήματα που μετατρέπονται σε οργή από όσους έχουν την ευθύνη αντιμετώπισης και διαχείρισης των όσων η εισβολή και συνεχιζόμενη κατοχή έχουν προκαλέσει.
Και τούτο γιατί εδώ και 47 χρόνια, παρά τους ιστορικούς συμβιβασμούς, τις από πλευράς μας υποχωρήσεις ακόμα και σε θέματα αρχών, η τουρκική αδιαλλαξία δεν επέτρεψε την επίτευξη μιας λύσης που θα οδηγούσε σε ένα πραγματικά ανεξάρτητο και κυρίαρχο κράτος. Σε μια λειτουργική, βιώσιμη και σύγχρονη ευρωπαϊκή χώρα.
Αυτή είναι η ιστορική πραγματικότητα και είναι λυπηρό, και το τονίζω, την ώρα που ο εχθρός είναι εντός των πυλών, την ώρα που δεν απειλεί αλλά υλοποιεί διαχρονικούς στόχους μετατροπής του μέρους ή του όλου της Κυπριακής Δημοκρατίας σε προτεκτοράτο της Τουρκίας, εμείς αντί ενωμένοι να δίνουμε τη μάχη, αναλώνουμε εαυτούς στη μεταξύ μας επίρριψη ευθυνών.
Είναι με ιδιαίτερη λύπη που υποχρεώνομαι να προβώ στις πιο πάνω διαπιστώσεις, αλλά μου είναι αδύνατο να συνεχίσω την υπεύθυνη σιωπή, στην προσπάθεια μου να διαφυλάξω το ύψιστο, που δεν είναι άλλο από την επιβαλλόμενη να υπάρχει, ενότητα.
Ούτε και είναι η πρόθεση μου, το τονίζω, με τα όσα στη συνέχεια θα αναφέρω, η αντιπαράθεση με πολιτικές δυνάμεις ή οργανωμένα σύνολα, κάτι που ανάλογο θα υιοθετούσε την τουρκική προπαγάνδα αλλά και θα έδιδε άλλοθι στην τουρκική αδιαλλαξία και τις νέο-οθωμανικές τις επιδιώξεις.
Παρά ταύτα, θεωρώ πως η σημερινή μέρα προσφέρεται για μια ανασκόπηση της πορείας του Κυπριακού, αλλά και ενός απολογισμού των δράσεων και ενεργειών τόσον όσον αφορά την επίλυση του Κυπριακού αλλά και την επιστροφή της περίκλειστης περιοχής της Αμμοχώστου.
Θεωρώ πως η σημερινή ημέρα προσφέρεται για μια ανασκόπηση και η προσοχή μας θα πρέπει να επικεντρωθεί στα όσα αφορούν την Αμμόχωστο, αφού η απόδοση της στους νομίμους κατοίκους δεν ήταν πάντοτε συνδεδεμένη με την επίλυση του κυπριακού προβλήματος.
Και τα όσα λέγω, δεν αφορούν ισχυρισμούς, αλλά γεγονότα, αφού να υπενθυμίσω:
1. Τον Νοέμβριο του 1978 απορρίφθηκε το αγγλοαμερικανοκαναδικό Σχέδιο που προνοούσε την άμεση επανεγκατάσταση στην Αμμόχωστο όλων των κατοίκων της περιοχής, χωρίς αριθμητικό περιορισμό, ανεξάρτητα μάλιστα της έκβασης των συνομιλιών.
2. Τον Μάιο του 1981 πρόταση των Ηνωμένων Εθνών που προνοούσε Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης, με βάση τα οποία η Αμμόχωστος θα επιστρέφετο εις τους νομίμους κατοίκους, με αντάλλαγμα την επαναλειτουργία του διεθνούς αεροδρομίου Λευκωσίας, όχι της Τύμπου, υπό τη διοίκηση των Ηνωμένων Εθνών και νοουμένου ότι θα εξυπηρετούσε και τις δύο κοινότητες, παρέμεινε στα αζήτητα.
3. Πέντε μήνες αργότερα, τον Οκτώβριο του 1981, απερρίφθη Χάρτης που υπέβαλε ο τότε ειδικός αντιπρόσωπος του Γενικού Γραμματέα κ. Γκόμπι, εις τον οποίον για πρώτη φορά στον εν λόγω χάρτη η Αμμόχωστος και η Μόρφου ετίθεντο υπό ελληνοκυπριακή διοίκηση.
4. Ο ίδιος Χάρτης που υπεβλήθη τον Αύγουστο του 1983 και αποτελούσε μέρος των «Δεικτών» Κουεγιάρ. Είχε την ίδια τύχη.
5. Τον Ιανουάριου του 1985 πρόταση του Πέρες ντε Κουεγιάρ που με τα ενοποιημένα έγγραφα προνοείτο να τεθεί το Βαρώσι και έξι επιπρόσθετες περιοχές υπό την προσωρινή διοίκηση των Ηνωμένων Εθνών για άμεση επανεγκατάσταση των κατοίκων τους, δεν ελήφθη, ως όφειλε, υπόψη.
6. Η ίδια πρόταση επαναυποβλήθη τον Απρίλιο του 1986 για να έχει την τύχη της προηγούμενης.
7. Προ 17 χρόνων, για πρώτη φορά, ετίθετο σε δημοψήφισμα ολοκληρωμένη πρόταση λύσης του Κυπριακού που, μεταξύ άλλων, προνοούσε τον περιορισμό της έκτασης της τουρκοκυπριακής συνιστώσας πολιτείας στο 28.7%, με επιστροφή, μεταξύ άλλων, των νομίμων κατοίκων της Αμμοχώστου στις 10 Αυγούστου του 2004. Η ελληνοκυπριακή κοινότητα με ποσοστό 76% απέρριψε το Σχέδιο.
Και θέλω να τονίσω ότι η αναφορά μου δεν γίνεται από έλλειψη σεβασμού είτε προς τους προκατόχους μου ή τα όσα κόμματα συγκυβερνούσαν είτε προς την ετυμηγορία του λαού που είχε κάθε δικαίωμα να αποδεχτεί ή να απορρίψει την προταθείσα λύση.
Γίνεται για να υπενθυμίσω πως χάριν της Αμμοχώστου, της Μόρφου και των άλλων περιοχών που επιστρέφονταν, εγώ τόλμησα, θέτοντας σε κίνδυνο ακόμα και τη ζωή μου, ανεξαρτήτως πολιτικού κόστους, ανεξαρτήτως της διάσπασης του κόμματος μου, να ηγηθώ του «ναι», όταν άλλοι επέλεγαν άλλους δρόμους.
Θέλω για πολλοστή φορά να επαναλάβω πως το αποτέλεσμα του Δημοψηφίσματος δεν είναι μόνο απόλυτα σεβαστό, αλλά και οι ανησυχίες που οδήγησαν την ελληνοκυπριακή κοινότητα στην απόρριψη του αποτελούν τους δείκτες της πορείας του όποιου ηγέτη αναλάμβανε τη διαχείριση του εθνικού θέματος μετά την ετυμηγορία του κυπριακού λαού.
Είναι πραγματικά με λύπη μου που υποχρεώθηκα να κάνω αναφορά στα ιστορικά γεγονότα που ενδεχόμενα να δυσαρεστούν.
Δεν ήταν, θέλω να το επαναλάβω, η πρόθεση μου, όμως φαίνεται πως η υπεύθυνη σιωπή ερμηνεύεται ως αδυναμία ή παραδοχή για τα όσα αδίκως μου αποδίδονται από εκείνους που δεν θέλουν να ενθυμούνται.
Όπως έχω αναφέρει, η σημερινή μέρα δεν προσφέρεται μόνο για ανασκόπηση της πορείας που ακολουθήσαμε αλλά και έναν από μέρους μου απολογισμό για τα όσα από την ημέρα ανάληψης της εξουσίας έπραξα, τόσο για λύση του Κυπριακού όσο και για την επιστροφή της Αμμοχώστου και όχι μόνο.
Μετά την αντιμετώπιση της οικονομικής κρίσης που η χώρα αντιμετώπιζε έθεσα ως ύψιστη προτεραιότητα την επανέναρξη του διαλόγου για εξεύρεση λύσης του Κυπριακού.
Να υπενθυμίσω πως τον Φεβρουάριο του 2014, ύστερα από δυόμιση περίπου χρόνια διακοπής του διαλόγου, με ηγέτη τον κ. Έρογλου, με ανάλογες των αντιλήψεων του κ. Τατάρ, επετεύχθη το Κοινό Ανακοινωθέν που καθόριζε τις παραμέτρους λύσης του Κυπριακού.
Στην προσπάθεια να δημιουργηθεί ένα ευνοϊκό κλίμα ευόδωσης των προσπαθειών, θεώρησα πως προτεραιότητα έπρεπε να δοθεί στην επιστροφή της Αμμοχώστου.
(i) Μέσα από προσωπικές ενέργειες και τη βοήθεια της ομογένειας στις ΗΠΑ, πετύχαμε να ενεργοποιηθεί το ενδιαφέρον του τότε Αντιπροέδρου των ΗΠΑ και σημερινού Προέδρου κ. Τζο Μπάιντεν, ο οποίος επισκέφθηκε την Κύπρο τον Μάιο του 2014, με συγκεκριμένες προτάσεις επιστροφής της Αμμοχώστου.
Η όλη προσπάθεια του κ. Μπάιντεν απέτυχε σαν αποτέλεσμα της τουρκικής αδιαλλαξίας που επέμενε στη νομιμοποίηση τόσο του παράνομου αεροδρομίου της Τύμπου όσο και των λιμένων Αμμοχώστου και Κερύνειας, κάτι που θα συνιστούσε τη διαχρονική θέση του κόμματος του κ. Έρογλου για αναγνώριση του ψευδοκράτους.
(ii) Τον Ιούλιο του 2014 και προκειμένου να συντηρηθεί ζωντανή η πρωτοβουλία για επιστροφή της Αμμοχώστου εισηγήθηκα στον κ. Έρογλου, ως Μέτρο Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης, τη σύσταση μεικτής επιτροπής καταγραφής και αξιολόγησης της επικρατούσας κατάστασης στην περίκλειστη πόλη της Αμμοχώστου, πάντα με απώτερο στόχο την επιστροφή της στους νομίμους κατοίκους της.
Η πρόταση προσέκρουσε και πάλι στην τουρκική αδιαλλαξία.
(iii) Την ίδια πρόταση υπέβαλα και προς τον κ. Ακιντζί, ευθύς μετά την ανάδειξη του στην ηγεσία της τουρκοκυπριακής κοινότητας τον Μάιο του 2015.
Δυστυχώς, με παρεμβάσεις της Άγκυρας, η απάντηση ήταν πως το θέμα της Αμμοχώστου θα μπορούσε να συζητηθεί ως μέρος των εδαφικών αναπροσαρμογών.
(iv) Τον Μάρτιο του 2016, κατά τη διάρκεια του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου και αξιοποιώντας την επιθυμία της Τουρκίας για άνοιγμα ενταξιακών κεφαλαίων, σε συνάντηση με τον τότε Πρωθυπουργό της Τουρκίας κ. Αχμέτ Νταβούτογλου, υπέβαλα την πρόταση για επιστροφή της Αμμοχώστου κάτω από τη διοίκηση των Ηνωμένων Εθνών, με παράλληλο άνοιγμα του λιμανιού της Αμμοχώστου υπό την εποπτεία της Ε.Ε. και ταυτόχρονη συναίνεση της Κυπριακής Δημοκρατίας για άνοιγμα ενταξιακών κεφαλαίων της Τουρκίας.
Η πρόταση απορρίφθηκε, αφού ο κ. Νταβούτογλου αξιούσε νομιμοποίηση του παράνομου αεροδρομίου της Τύμπου.
(v) Τον Ιανουάριο του 2017 κατά τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων στη Γενεύη έγινε κατορθωτό για πρώτη φορά από το 1974 να κατατεθεί χάρτης από την τουρκοκυπριακή πλευρά για εδαφικές αναπροσαρμογές, με εκτεταμένη επιστροφή εδαφών μεταξύ των οποίων η πόλη της Αμμοχώστου και μεγάλο μέρος της Επαρχίας.
(vi) Στις 22 Σεπτεμβρίου του ίδιου χρόνου, μετά το ναυάγιο στο Κραν Μοντανά, σε συνάντηση μου με τον ΓΓ του ΟΗΕ, του επέδωσα υπόμνημα καταγράφοντας την ετοιμότητα της ελληνοκυπριακής πλευράς για επανάληψη των συνομιλιών από το σημείο που είχαν διακοπεί, εισηγούμενος παράλληλα και την υιοθέτηση Μέτρων Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης, με πρώτιστο την επιστροφή της περίκλειστης πόλης της Αμμοχώστου στους νόμιμους κατοίκους της, κατ’ εφαρμογή των σχετικών Ψηφισμάτων του ΟΗΕ.
(vii) Τον Φεβρουάριο του 2019 κατέβαλα μια νέα προσπάθεια κατά την άτυπη συνάντηση μου με τον κ. Ακιντζί, εις τον οποίο υπέβαλα πρόταση για την υιοθέτηση 21 Μέτρων Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης, με πρώτιστο την υπαγωγή της πόλης της Αμμοχώστου υπό τη διοίκηση των Ηνωμένων Εθνών.
Η πρόταση παρέμεινε αναπάντητη, λόγω αντιδράσεων και πάλι της Άγκυρας.
(viii) Στις 31 Δεκεμβρίου του 2020, με νέα επιστολή μου προς τον Γενικό Γραμματέα, πέραν της επαναβεβαίωσης μου για ετοιμότητα εμπλοκής σε ένα νέο κύκλο συνομιλιών από το σημείο που διακόπηκαν στο Κραν Μοντανά, επανέλαβα την πρόταση για ουσιαστικά Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης και πάλι με επίκεντρο την υλοποίηση των Ψηφισμάτων 550 και 789.
(ix) Την ίδια πρόταση υπέβαλα τόσο κατά τη άτυπη Σύνοδο της Γενεύης τον φετινό Απρίλιο όσο και κατά τη συνάντηση μου με τον Γενικό Γραμματέα κατά τη συνάντηση μας στις 25 Ιουνίου, στο περιθώριο των εργασιών του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, στις Βρυξέλλες, επισημαίνοντας, ταυτόχρονα, πως τυχόν υλοποίηση των απειλών της Τουρκίας θα αποτελούσε ταφόπλακα στις προσπάθειες επίλυσης του κυπριακού προβλήματος, κάτι που έπραξα και στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο και δια της σωρείας των δεκάδων επιστολών που απέστειλα τόσο προς τον ΓΓ των ΗΕ, τα Μόνιμα Μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας, τους αρχηγούς κρατών της ΕΕ.
Μετά την απόφαση του παρανόμου καθεστώτος στις 18 Ιουνίου του 2019 για δημιουργία ομάδας εμπειρογνωμόνων για μελέτη του καθεστώτος των περιουσιών εντός της περίκλειστης πόλης της Αμμοχώστου, αλλά και τα όσα επακολούθησαν, όχι μόνο δεν μείναμε αδρανείς, αλλά άμεση ήταν η αντίδραση μας με σωρεία διαβημάτων προς τον Γενικό Γραμματέα, τα Μόνιμα Μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας, τους αρχηγούς κρατών και Κυβερνήσεων της Ε.Ε. και σωρεία άλλων φιλικών κρατών.
Για λόγους που ο περιορισμένος χρόνος πλαίσια ενός χαιρετισμού, δεν μου επιτρέπει την εν λεπτομερεία αναφορά στις δεκάδες των διαβημάτων – για τα οποία είναι καλά ενήμερο τόσο το Εθνικό Συμβούλιο όσο και το Δημοτικό Συμβούλιο Αμμοχώστου με το οποίο ανά τακτά χρονικά διαστήματα πραγματοποιούνται συναντήσεις είτε μαζί μου είτε, συχνότερα, με τον Υπουργό Εξωτερικών - περιορίζομαι να υπενθυμίσω τις τρεις Προεδρικές Δηλώσεις του Συμβουλίου Ασφαλείας που καταδικάζουν τις έκνομες ενέργειες της Τουρκίας αλλά και επαναλαμβάνουν την εμμονή εφαρμογής των Ψηφισμάτων 550 και 789.
Αυτό που θέλω να σημειώσω ήταν τις έντονες αντιδράσεις μετά την πρόσφατη επίσκεψη και τις εξαγγελίες του Τούρκου Προέδρου από πλευράς σημαντικών χωρών, μεταξύ των οποίων, των Ηνωμένων Πολιτειών, της Κίνας, της Ρωσίας, της Γαλλίας, του συνόλου των ευρωπαϊκών κρατών, αλλά και του συνόλου (των Μονίμων Μελών του ΣΑ), πλην της Βρετανίας που με το σχέδιο ψηφίσματος προσπαθούσε με κάθε τρόπο να δημιουργήσει άλλες των εικόνων που η πραγματικότητα επέβαλλε.
Την ίδια ώρα ίσως καταγράφηκε η εντονότερη αντίδραση και από πλευράς Συμβουλίου Ασφαλείας και από πλευράς ΕΕ και άλλων κρατών. Και αυτό καταδεικνύει ότι δεν είναι όπως κάποιοι ισχυρίζονται αναξιόπιστη η Κυπριακή Κυβέρνηση ή το κυπριακό κράτος.
Μέσα στα πλαίσια του απολογισμού θεωρώ πως πρέπει να απαντηθεί και ένας άλλος ισχυρισμός που καταλογίζει ευθύνες στην ελληνοκυπριακή πλευρά γιατί, τάχα λόγω μη ανάληψης πρωτοβουλιών ή εσκεμμένης κωλυσιεργίας, δεν υπήρξε επανάληψη των συνομιλιών και πως η στασιμότητα εξυπηρετεί τα σχέδια της Τουρκίας.
Θέλω να καταστήσω σαφές πως δεν διαφωνώ με τη διαπίστωση πως η στασιμότητα εκείνο που εξυπηρετεί είναι πρώτιστα τους σχεδιασμούς του κατακτητή.
Εκεί που διαφωνώ είναι στην παραγνώριση της αναθεωρητικής και επεκτατικής πολιτικής της Τουρκίας με νέο-οθωμανικές αντιλήψεις που δεν περιορίζονται μόνο στις διεκδικήσεις στην Κύπρο, αλλά εκτείνονται στο Αιγαίο, στη Συρία, στο Ιράκ, στη Λιβύη και στην Αρμενία.
Και θέλω απλοϊκά να ερωτήσω: Μήπως ευθύνονται η Ελλάδα ή οι Ελληνικές Κυβερνήσεις γιατί η Τουρκία διεκδικεί το μισό Αιγαίο ή ένα ξεχωριστό καθεστώς στη Θράκη;
Δεν θα μπω στη λογική των όσων παραγνωρίζουν το ρόλο που επιδιώκει να διαδραματίσει η Τουρκία σαν η ελέγχουσα την περιοχή, δύναμη.
Αυτό που θεωρώ υποχρέωση είναι να γνωρίζετε τα όσα έχουν επισυμβεί τόσο κατά τη Σύνοδο του Κραν Μοντανά όσο, όμως, και τις όσες προσπάθειες ανελήφθησαν για επανέναρξη του διαλόγου μετά το ναυάγιο της Συνόδου στην Ελβετία.
Δυστυχώς, και κατ’ αντίθεση των όσων επισυνέβησαν στο Κραν Μοντανά, προεβλήθη το αφήγημα πως η αποτυχία εξεύρεσης στρατηγικής συμφωνίας οφείλετο στις δικές μας αδιάλλακτες θέσεις, φτάνοντας στο σημείο κάποιοι να ισχυρίζονται πως εγκαταλείψαμε την τράπεζα των διαπραγματεύσεων.
Έχω πολλές φορές αναφερθεί στα πραγματικά γεγονότα, για τούτο και δεν θα επαναλάβω το τι η Ιστορία θα καταγράψει για τα όσα επισυνέβησαν το βράδυ της 6ης προς την 7ην Ιουλίου του 2017.
Θα αρκεστώ σε παραπομπές στο τι καταγράφει η έκθεση γεγονότων για το Κραν Μοντανά, του Γενικού Γραμματέα, ημερομηνίας 28 Σεπτεμβρίου του 2017,
1. Στην παράγραφο 21 σημειώνει ο ΓΓ πως: «…..Κατά το τέλος της Συνόδου, τα μέρη είχαν επιτύχει πλήρη συμφωνία εις την εκτελεστική εξουσία και την αποτελεσματική συμμετοχή.
2. Στην παράγραφο 23 όσον αφορά το εδαφικό, αναφέρει επί λέξει: «Αναφορικά με το εδαφικό και εν συνεχεία της κατάθεσης χαρτών από τα μέρη τον Ιανουάριο του 2017 στη Γενεύη, δεν έλαβε χώρα οποιαδήποτε περαιτέρω διαβούλευση. Κατά τη διάρκεια των διμερών συναντήσεων μου στο Κραν Μοντανά διαφάνηκε πως μια συμφωνία ήταν εφικτό να επιτευχθεί».
3. Ενώ στην παράγραφο 27 αναφέρει πως: «Κατά τη λήξη της Διάσκεψης, οι πλευρές είχαν ουσιαστικά επιλύσει το βασικό ζήτημα της αποτελεσματικής συμμετοχής. Μολονότι εξακολουθούσαν να υπάρχουν ορισμένες διαφορές ως προς την ισότιμη μεταχείριση των Τούρκων υπηκόων σε σχέση με το ζήτημα της ελεύθερης κυκλοφορίας προσώπων, αυτό περιορίστηκε σε ζήτημα ορισμένων λεπτομερειών και όχι αρχών.
Επίσης», αναφέρει ο ΓΓ, «προέκυψε αρχική συμφωνία για τις εδαφικές αναπροσαρμογές. Όσον αφορά το περιουσιακό, οι πλευρές συμφώνησαν επί θεμάτων αρχής, ενώ κάποιες των λεπτομερειών παρέμεναν προς περαιτέρω συζήτηση».
Με τα πιο πάνω γίνεται ξεκάθαρο πως τα θέματα που άπτοντο των εσωτερικών πτυχών είχαν ή συμφωνηθεί ή ελάχιστα παρέμεναν προς Συμφωνία.
Εκείνο που συνεπώς οδήγησε στην αποτυχία της Συνόδου, ήταν αυτό που ό ίδιος ο Γενικός Γραμματέας καταγράφει στην παράγραφο 24, στην οποία, αφού αναλύει την περιπλοκότητα και σημαντικότητα του Κεφαλαίου της Ασφάλειας και Εγγυήσεων που οφείλεται σαν αποτέλεσμα τραυματικών εμπειριών του παρελθόντος, καταγράφει αυτολεξεί:
« …..Πρότεινα στα μέρη να εξεύρουν λύσεις, λαμβάνοντας υπόψη ότι το ισχύον σύστημα εγγυήσεων και ειδικότερα το τέταρτο άρθρο της Συνθήκης Εγγυήσεων που περιέχει το μονομερές δικαίωμα παρέμβασης, ήταν μη βιώσιμο.
Επίσης, εισηγήθηκα ότι ένα νέο σύστημα ασφάλειας χρειαζόταν για την Κύπρο, καθώς και ένα αξιόπιστο πλαίσιο για την παρακολούθηση της εφαρμογής της συμφωνίας, στο οποίο θα διαδραματίσουν κάποιο ρόλο οι σημερινοί εγγυητές».
Να υπενθυμίσω ότι η δική μας πλευρά, στα πλαίσια των εισηγήσεων του ιδίου του Γενικού Γραμματέα, κατέθεσε πολυσέλιδο έγγραφο, με συγκεκριμένες προτάσεις στη βάση των καταστατικών διατάξεων του Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών και των προσφερόμενων ασφαλιστικών δικλίδων που η ιδιότητα μας ως κράτους – μέλους της Ευρωπαϊκής Ένωσης εξασφαλίζει.
Κατ’ αντίθεση με τη δική μας ολοκληρωμένη πρόταση, η τουρκική και τουρκοκυπριακή πλευρά είχαν εμμονή στην κοινή γραπτή τους πρόταση για συνέχιση των εγγυήσεων και μόνιμη παρουσία κατοχικού στρατού.
Να υπενθυμίσω, ότι προ του κρίσιμου δείπνου όσο και μετά το ναυάγιο ο Υπουργός Εξωτερικών της Τουρκίας δήλωνε πως καλά κάμνουν οι Ελληνοκύπριοι να ξυπνήσουν από το όνειρο πως η Τουρκία θα αποδεχτεί ποτέ τον τερματισμό των εγγυήσεων.
Κατά τη διάρκεια του δείπνου, η τουρκική πλευρά παρέμεινε άκαμπτη, με τη μόνη πρόταση που ο κ. Τσαβούσογλου προέβαλλε ως υποχώρηση, ήταν η αποδοχή ισχύος των Εγγυήσεων για 15 χρόνια, όχι με ρήτρα τερματισμού, και θέλω να το τονίσω, αλλά με δικαίωμα αναθεώρησης.
Κάτι που στην ουσία θα εδραίωνε το καθεστώς εγγυήσεων εις το διηνεκές.
Από τα όσα προανέφερα, διαφαίνεται σαφώς πως:
Πρώτον: Δεν εγκατέλειψα τις συνομιλίες στο Κραν Μοντανά.
Δεύτερον: Οι εσωτερικές πτυχές για μια στρατηγική συμφωνία είχαν ουσιαστικά επιλυθεί, με τις διαφορές να περιορίζονται στο ελάχιστο.
Τρίτον: Εκείνο που οδήγησε στην αποτυχία ήσαν οι αμετακίνητες και αδιάλλακτες θέσεις της Τουρκίας για συνέχιση των εγγυητικών και παρεμβατικών της δικαιωμάτων.
Μετά τα πιο πάνω, διερωτώμαι εάν υπάρχει έστω και ένας Ελληνοκύπριος που θα μου εισηγείτο να αποδεχθώ τη συνέχιση εγγυήσεων και εξάρτησης του κοινού κράτους από ξένες δυνάμεις, οι οποίες, μάλιστα, θα διατηρούσαν μονίμως στρατεύματα στο έδαφος του.
Παρά την έντονη απογοήτευση από την αδιαλλαξία της Τουρκίας, δεν έπαυσα να θεωρώ πως οι προσπάθειες για λύση του Κυπριακού έπρεπε να συνεχιστούν.
Για τούτο και δεν έμεινα αδρανής.
1. Στις 22 Σεπτεμβρίου του 2017, ελάχιστους μήνες μετά το ναυάγιο, σε συνάντηση μου στη Νέα Υόρκη με τον Γενικό Γραμματέα, επέδωσα υπόμνημα, επαναλαμβάνοντας την ετοιμότητα μου να συμμετάσχω σε ένα νέο κύκλο συνομιλιών από το σημείο που είχαν διακοπεί στο Κραν Μοντανά, υποβάλλοντας ταυτόχρονα, όπως έχω ήδη αναφέρει, προτάσεις για υιοθέτηση Μέτρων Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης.
2. Τον Φεβρουάριο του 2018, ο Γενικός Γραμματέας, προκειμένου να προετοιμάσει το έδαφος για νέο κύκλο συνομιλιών, αποφάσισε να διορίσει ως Ειδικό Σύμβουλο τον πρώην αναπληρωτή Γενικό Γραμματέα και Γάλλο διπλωμάτη με εντολή να ξεκινήσει τις διαβουλεύσεις με τα ενδιαφερόμενα μέρη στις 4 Μαρτίου του 2018.
Άμεση ήταν η δική μας θετική απάντηση, κατ’ αντίθεση με την αρνητική θέση της Τουρκίας, θεωρώντας τον εν λόγω Ειδικό Σύμβουλο ως ακατάλληλο λόγω της ευρωπαϊκής του καταγωγής.
3. Στις 16 Απριλίου του 2018 με δική μου πρωτοβουλία πραγματοποιήθηκε κοινωνικό δείπνο με τον Τουρκοκύπριο ηγέτη κ. Ακιντζί, με στόχο τη διατήρηση διαύλων επικοινωνίας και των προοπτικών επανέναρξης του διαλόγου.
4. Στις 27 Απριλίου του 2018 ο Γενικός Γραμματέας ενημέρωσε τα μέρη για την πρόθεση διορισμού της κας Λουτ ως της νέας αντιπροσώπου του. Άμεση και πάλι ήταν η δική μας θετική απάντηση.
Η Άγκυρα, προφασιζόμενη τις εκλογές στην Τουρκία, έδωσε τη συγκατάθεση της μετά τις 8 Ιουλίου, 2018.
5. Στις 24 Ιουλίου του 2018 πραγματοποιήθηκε η πρώτη επίσκεψη της κας Λουτ στην Κύπρο. Μια επίσκεψη διερευνητικού χαρακτήρα, με στόχο την συμφωνία Όρων Αναφοράς για έναν νέο κύκλο συνομιλιών.
6. Στις 8 Οκτωβρίου του 2018 - αναφέρομαι ημερολογιακά για να καταλάβετε αν έπαυσα ποτέ να καταβάλλω προσπάθειες επανέναρξης του διαλόγου, εάν υστέρησα στην ανάληψη πρωτοβουλιών προκειμένου να υπάρξει επιτέλους η ποθητή επάνοδος στην τράπεζα των διαπραγματεύσεων - ενημέρωσα τα μέλη του Εθνικού Συμβουλίου πως για διασφάλιση της λειτουργικότητας του Κράτους, υπέβαλα στον Γενικό Γραμματέα εισήγηση για αποκέντρωση εξουσιών, στοχεύοντας κατ’ αυτόν τον τρόπο στην ελαχιστοποίηση των θεμάτων τριβής που ήτο ενδεχόμενο να προκύψουν στην Κεντρική Κυβέρνηση.
7. Σε νέα επίσκεψη της κας Λούτ στις 16 Δεκεμβρίου του 2018, πραγματοποιήθηκαν συναντήσεις με τους δύο ηγέτες και καταγράφηκε πρόοδος ως προς τον καθορισμό των Όρων Αναφοράς.
Κατά την εδώ παρουσία της και συγκεκριμένα στις 18 Δεκεμβρίου, η κα Λουτ με ενημέρωσε πως από πλευράς Τουρκίας δεν επιθυμούσαν την όποια εξέλιξη πριν τον Μάιο του 2019, επικαλούμενοι το Brexit, τις τοπικές εκλογές στην Τουρκία τον Μάρτιο του 2019, αλλά και τις Ευρωεκλογές του Μαΐου 2019 που θα λάμβαναν χώρα τον ίδιο χρόνο.
8. Στις 3 Φεβρουαρίου του 2019, σε νέα επίσκεψη της η κα Λουτ παρουσίασε προσχέδιο κειμένου για τους Όρους Αναφοράς, το οποίο επέδωσε στους δύο ηγέτες. Για τους λόγους που επικαλείτο η Τουρκία, δεν υπήρξε κατάληξη.
9. Στις 26 Φεβρουαρίου του 2019 είχα νέα άτυπη συνάντηση με τον κ. Ακιντζί, κατά τη διάρκεια της οποίας του ανέλυσα εκτενώς την πρόταση μου για αποκέντρωση εξουσιών και κατάθεσα πρόταση για υιοθέτηση μιας σειράς Μέτρων Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης.
10. Στις 9 Αυγούστου πραγματοποιήθηκε νέα συνάντηση με τον κ. Ακιντζί, κατά τη διάρκεια της οποίας υπήρξε συναντίληψη ως προς τους Όρους Αναφοράς για επανέναρξη των διαπραγματεύσεων.
11. Στη βάση της πιο πάνω θετικής εξέλιξης, η κα Λουτ επισκέφθηκε την Κύπρο την 1η Σεπτεμβρίου του 2019, με στόχο την οριστικοποίηση των Όρων Αναφοράς.
Να σημειώσω πως οι Όροι Αναφοράς αναφέροντο στο Κοινό Ανακοινωθέν της 11ης Φεβρουαρίου του 2014, τις συγκλίσεις που είχαν επιτευχθεί μέχρι το Κραν Μοντανά και τα έξι σημεία του πλαισίου του Γενικού Γραμματέα.
Παρά τη συναντίληψη μεταξύ των δύο ηγετών, με παρέμβαση της Τουρκίας στις 5 Σεπτεμβρίου εξέφρασαν τη διαφωνία τους με το συμφωνηθέν προσχέδιο, γιατί, όπως ισχυρίστηκαν, δεν ήσαν ενήμεροι για τα διαμειφθέντα και ως εκ τούτου θα έπρεπε να υπάρξουν διαβουλεύσεις και με την Τουρκία.
12. Στις 6 Σεπτεμβρίου υπήρξε κοινή συνάντηση μεταξύ των δύο ηγετών και της κας Λουτ, η οποία για πρώτη φορά προέβη σε δηλώσεις ενώπιον των τηλεοπτικών συνεργείων, αναφέροντας επί λέξει:
«Θέλω να ευχαριστήσω και τους δύο ηγέτες που με δέχθηκαν αυτήν τη βδομάδα, είχαμε σοβαρές συζητήσεις, οι οποίες ήσαν αρκετά επικεντρωμένες.
Αυτή είναι μια προσπάθεια που συνεχίζεται και οι δύο ηγέτες είναι θετικοί στο να συνεχίσει αυτή η διαδικασία».
13. Για να γίνει, επιτέλους αντιληπτό πόσο καθοριστικός ήταν ο ρόλος της Τουρκίας ακόμη και επί των ημερών του φίλου μου Τουρκοκύπριου ηγέτη κ. Ακιντζί, ο οποίος οφείλω να παραδεχθώ ότι είναι ένας πραγματικά Κύπριος πατριώτης, για να διαπιστώσετε όμως τον ρόλο που ακόμα και επί των ημερών του διαδραμάτιζε η Τουρκία, αρκεί να σας επισημάνω πως στις 8 και 9 Σεπτεμβρίου του 2019, ο κ. Τσαβούσογλου επισκέφθηκε τις κατεχόμενες περιοχές, εξαγγέλλοντας την πρόθεση της Τουρκίας για άνοιγμα γενικού προξενείου στην Αμμόχωστο, ενώ κατά την εδώ παρουσία του επισκέφθηκε για πρώτη φορά την περίκλειστη περιοχή των Βαρωσίων μαζί με τον κ. Οζερσάι.
14. Στις 25 Νοεμβρίου πραγματοποιήθηκε συνάντηση στο Βερολίνο μεταξύ Γενικού Γραμματέα και των δύο ηγετών, μετά το πέρας της οποίας εξεδόθη ανακοίνωση, η οποία, μεταξύ άλλων, ανέφερε:
«…οι δύο ηγέτες επιβεβαίωσαν εκ νέου τη δέσμευσή τους και την αποφασιστικότητά τους να επιτύχουν μια διευθέτηση βασισμένη σε διζωνική και δικοινοτική ομοσπονδία με πολιτική ισότητα, όπως ορίζεται στα σχετικά ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας, συμπεριλαμβανομένου του ψηφίσματος του 1991.
…….Ο Ελληνοκύπριος ηγέτης και ο Τουρκοκύπριος ηγέτης επιβεβαίωσαν τη δέσμευσή τους στην Κοινή Δήλωση της 11ης Φεβρουαρίου 2014, τις προηγούμενες συγκλίσεις και το πλαίσιο των έξι σημείων που υπέβαλα στις 30 Ιουνίου του 2017 με στόχο την επίτευξη στρατηγικής συμφωνίας που θα ανοίξει τον δρόμο για μια συνολική διευθέτηση».
15. Να υπενθυμίσω τις δηλώσεις του κ. Ακιντζί μετά το πέρας της κοινής συνάντησης πως οι όποιες εξελίξεις για σύγκληση άτυπης Συνόδου θα πρέπει να αναμένονται μετά το πέρας των διεργασιών για ανάδειξη νέου ηγέτη της τουρκοκυπριακής κοινότητας.
16. Διεργασίες που τελικά ολοκληρώθηκαν τον Οκτώβριο του 2020, με ανάδειξη νέου ηγέτη της τουρκοκυπριακής κοινότητας, του εγκαθέτου κ. Τατάρ, μετά και την απροκάλυπτη εμπλοκή της Τουρκίας, όπως έχουν καταγγείλει όλοι οι Τουρκοκύπριοι ανθυποψήφιοι του και όπως έχει καταγραφεί σε σχετική έκθεση Τουρκοκύπριων ακαδημαϊκών και εμπειρογνωμόνων.
17. Τα όσα ακολούθησαν την εκλογή του κ. Τατάρ καταγράφονται στο έγγραφο έξι σημείων που κατέθεσε στην άτυπη Πενταμερή στη Γενεύη μεταξύ 27 και 29 Απριλίου.
Θέσεις κάθετα αντίθετες με τη Συμφωνία της 25ης Νοεμβρίου 2019, των Συμφωνιών Υψηλού Επιπέδου και το σύνολο των Ψηφισμάτων των Ηνωμένων Εθνών, αφού θέτουν σαν βάση λύσης την κυριαρχική ισότητα, που θα οδηγήσει στα δύο κυρίαρχα κράτη.
18. Να υπενθυμίσω την απόρριψη από πλευράς Τουρκίας και Τουρκοκυπρίων της εισήγησης του Γενικού Γραμματέα στη Σύνοδο της Γενεύης για διορισμό Ειδικού Συμβούλου, για να μην αναβαθμιστεί ο ρόλος των Ηνωμένων Εθνών και να μην εντατικοποιηθούν οι προσπάθειες επανέναρξης του διαλόγου.
Είμαι βέβαιος ότι σας έχω κουράσει με την παράθεση του ημερολογίου δράσεων από πλευράς μου.
Επικρίσεις που ακούω άκουσα και το 2004. Και έμεινα όρθιος, όπως και θα μείνω όρθιος, διότι πιστεύω ότι η σωτηρία της Κύπρου είναι υπεράνω των όποιων σκοπιμοτήτων. Η ενότητα είναι εκείνο που θα φέρει το αποτέλεσμα.
Ένιωθα την υποχρέωση να ενημερωθεί ο κυπριακός λαός, αλλά και εσείς οι πολίτες της Αμμοχώστου για τα όσα έπραξα ή παρέλειψα, προκειμένου να επιτύχω μια λειτουργική λύση του Κυπριακού, αλλά και το εξίσου σημαντικό, την επιστροφή στην πόλη σας.
Το έπραξα ακόμη για όσους θεωρούν πως αδράνησα ή με καλούν να αναλάβω πρωτοβουλίες που θα οδηγήσουν την Τουρκία σε ένα νέο κύκλο συνομιλιών.
Και θεωρώ επιβεβλημένο να υποβάλω ένα απλό ερώτημα:
Ποιες άλλες πρωτοβουλίες να αναλάβω, με γνωστή τη θέση πως για να συμμετάσχει σε έναν νέο διάλογο η Τουρκία και η τουρκοκυπριακή κοινότητα, θα πρέπει πρώτα είτε να αναγνωρίσουμε την ανεξάρτητη οντότητα του ψευδοκράτους ή το ταυτόσημο, την κυριαρχική ισότητα του;
Υπάρχει οποιαδήποτε πολιτική παράταξη που μου εισηγείται να πράξω κάτι ανάλογο;
Υπάρχει πολιτική παράταξη που τολμά να μου εισηγηθεί - με τα όσα νέα τετελεσμένα επιδιώκει να επιτύχει η Τουρκία ή με τα όσα πράττει ενάντια στο προστατευόμενο καθεστώς της Αμμοχώστου - να προσέλθω σε έναν εκ των προτέρων καταδικασμένο να αποτύχει διάλογο;
Είπαμε και συμφωνώ με τον Δήμαρχο, να μην ληφθούν μέτρα που θα πλήξουν τους Τουρκοκύπριους συμπατριώτες μας που είναι ενάντια στο παρόν καθεστώς, αλλά και ταυτόχρονα θα πρέπει να αναλογιστούμε. Μου επιτρέπεται να αναλάβω πρωτοβουλίες αγνοώντας ότι η πόλη σας λεηλατείται για άλλη μια φορά από τους Τούρκους; Να ευνοήσω αυτό που επιδιώκει, τα νέα τετελεσμένα; Δεν θα το πράξω.
Έθεσα σαν στόχο της πολιτικής μου παρουσίας την εξεύρεση μιας λειτουργικής και βιώσιμης λύσης του κυπριακού προβλήματος.
Μιας λύσης που θα οδηγεί σε μια σύγχρονη ευρωπαϊκή χώρα που θα είναι απαλλαγμένη από εγγυητές ή εξαρτήσεις από τρίτους.
Μια χώρα, πραγματικά ανεξάρτητη και κυρίαρχη που θα επιτρέπει στους νόμιμους πολίτες της να ζουν υπό συνθήκες ασφάλειας, με κατοχύρωση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων του συνόλου, Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων, και που θα δημιουργεί προϋποθέσεις ειρηνικής συμβίωσης και συνδημιουργίας με τους συμπατριώτες μας.
Από αυτές τις αρχές, και θέλω να το καταστήσω σαφές, δεν πρόκειται να παρεκκλίνω, όποιες και όσες πιέσεις και αν δεχθώ, είτε αυτές προέρχονται από το εσωτερικό ή το εξωτερικό.
Την ίδια ώρα, σας διαβεβαιώ πως δεν θα παραιτηθώ των προσπαθειών για να διασφαλίσω το αναφαίρετο δικαίωμα σας για επιστροφή σε μια πόλη που προστατεύεται από τα ισχυρά Ψηφίσματα των Ηνωμένων Εθνών.
Η τελευταία ομόφωνη και ξεκάθαρη θέση του Συμβουλίου Ασφαλείας, αλλά και της Ευρωπαϊκής Ένωσης δεν είναι παρά επιβεβαίωση των προσπαθειών που η Κυβέρνηση καταβάλλει, ώστε με αποτελεσματικότητα να αποτρέψει τους όποιους σχεδιασμούς της Άγκυρας.
Αυτό που ήθελα να επεξηγήσω μέσα από τη μακροσκελή παρέμβαση μου ήταν πως, προκειμένου να πετύχουμε την αντιμετώπιση των απειλών της Τουρκίας, αυτό που απαιτείται είναι, το επαναλαμβάνω, η μεταξύ μας ενότητα. Ενότητα ως προς τους στόχους, ενότητα ως προς τις δράσεις, ενότητα ως προς το πώς επιτυγχάνουμε επιτέλους να αποτρέψουμε τα όσα η Τουρκία απειλεί και υλοποιεί.
Αυτό που με πλήρη συναίσθηση των ευθυνών, που βαρύνουν όλους μας, θεωρώ ως επιβεβλημένο είναι να κατανοήσουμε πως ο κοινός εχθρός δεν είναι οι μεταξύ μας διαφορετικές απόψεις, δεν είναι οι όποιες διαφορές μας χωρίζουν ιδεολογικά, αλλά είναι όσοι επιβουλεύονται την ύπαρξη μας, όσοι επιβουλεύονται την πατρίδα μας, όσοι επιβουλεύονται τη Δημοκρατία μας.
Με αυτά λέγοντας καταλήγω με την επαναβεβαίωση. Δεν θα πάψω να αγωνίζομαι μαζί σας και με τον κυπριακό λαό και με όλες τις πολιτικές δυνάμεις, προκειμένου να πετύχουμε αυτό που αξίζει στους ήρωες της Δημοκρατίας, στους ήρωες του απελευθερωτικού αγώνα, σε όσους έδωσαν ή έχασαν τη ζωή του κατά τη διάρκεια της εισβολής και του προδοτικού πραξικοπήματος.
