Tου Ϊακωβου Ιακώβου
Έφυγε ο τελευταίος των μεγάλων…
Δεκαοκτώ μέρες πριν κλείσει τα 101 του χρόνια, ο γιατρός, ο ποιητής, ο ζωγράφος, ο ιδεαλιστής Βάσος Λυσσαρίδης έκλεισε τα μάτια στις έξι το απόγευμα της Μεγάλης Δευτέρας. Στις 16 Απριλίου 2016 ανέφερε σε συνέντευξη στον Alpha Κύπρου και ερωτηθείς πως περνά τον ελεύθερο του χρόνο, ότι :
Γράφω κυρίως, διαβάζω φυσικά, αλλά γράφω κυρίως ποίηση. Είναι η διέξοδός μου, διότι όσο και να λέμε, στην πολιτική είσαι υποχρεωμένος για λόγους ουσιαστικούς, πατριωτικούς καμιά φορά, να μην είσαι απόλυτος στην αλήθεια. Η ποίηση είναι αποδεσμευτική.
Στα 100 χρόνια ζωής του, ο σοσιαλιστής Λυσσαρίδης αφήνει πίσω του μια ζωή ταυτισμένη με τον αγώνα του λαού για δικαίωση, μια ζωή δοσμένη ολοκληρωτικά στη νήσο Κύπρο. Ο Βάσος είδε το πρώτο φως της ζωής στις 13 Μαΐου 1920 στα Λεύκαρα. Αποφοιτώντας με άριστα την Ιατρική σχολή Αθηνών, ενεπλάκη από πολύ στον αγώνα για τα δίκαια του τόπου. Ως εκπρόσωπος της ΕΟΚΑ, ο Λυσσαρίδης είπε ΟΧΙ στις συμφωνίες Ζυρίχης-Λονδίνου, καθώς θεωρούσε πως η πολιτικο-στρατιωτική εμπλοκή της Άγκυρας στην υπό εκκόλαψη Κυπριακή Δημοκρατία, θα οδηγούσε σε νέα δεινά τον κυπριακό λαό.
Το 1969 ιδρύει την Ενιαία Δημοκρατική Ένωση Κέντρου, την ΕΔΕΚ, το σοσιαλιστικό κόμμα της Κύπρου. Με τους κοκκινοσκουφιδές του πρωτοστατεί στην αντίσταση ενάντια στην ΕΟΚΑ Β’ και κατά του πραξικοπήματος το μαύρο εκείνο καλοκαίρι του 1974. Τον Αύγουστο του ίδιου χρόνου, κατά την απόπειρα δολοφονίας εναντίον του, σκοτώνεται ο Πρόεδρος της Νεολαίας της ΕΔΕΚ Δώρος Λοϊζου. Φορώντας το ματωμένο του πουκάμισο, ο Βάσος Λυσσαρίδης καλεί τον λαό σε αντίσταση.
"Και νεκρός ακόμα θα συνέχιζα τον αγώνα. Ήξερα ότι άφηνα μια κληρονομία πίσω μου. Αυτοί δεν προσπάθησαν να δολοφονήσουν εμένα, προσπάθησαν να δολοφονήσουν την κυπριακή αντίσταση ενάντια στα τουρκικά σχέδια και στα πραξικοπήματα. Όμως εμείς θα σταθούμε στα μετερίζια. Ούτε ο θάνατος θα μας σταματήσει, ούτε οι απόπειρες θα μας σταματήσουν από το να αγωνιζόμαστε για λευτεριά αυτού του τόπου."
Από το 1960 έως και το 2006, ο Βάσος Λυσσαρίδης εκλέγεται ανελλιπώς βουλευτής. Το 1985 αναδεικνύεται Πρόεδρος της Βουλής των Αντιπροσώπων.
"Αισθάνομαι βαριά την ευθύνη να προεδρεύω αυτού του Σώματος."
Το 1983, το 1988 και το 1998 ο Λυσσαρίδης διεκδικεί την Προεδρία της Δημοκρατίας χωρίς ωστόσο ποτέ να επιτύχει εκλογή.
"Δεν είχα καμίαν αυταπάτη όταν έβαζα υποψηφιότητα ότι θα ψηφιζόμουν, αφού δεν είχα κανένα μεγάλο κόμμα το οποίο να στηρίξει την υποψηφιότητα μου. Αλλά για μένα ήταν καθήκον να δώσω στο λαό άλλη λύση."
Εξάλλου όπως είχε πει κάποτε, “όλοι μας ερωτεύονται και κανείς δεν μας παντρεύεται”. Στην πορεία των χρόνων, ο Λυσσαρίδης έκτισε στενούς δεσμούς φιλίας με ηγέτες εθνοαπελευθερωτικών κινημάτων, όπως ο Γιασέτ Αραφάτ και ο Νέλσον Μαντέλα.
Ως κύριος εκφραστής του ενδιάμεσου χώρου, ο επίτιμος Πρόεδρος της ΕΔΕΚ υπήρξε σταθερός επικριτής της «Διζωνικής Δικοινοτικής Ομοσπονδίας» και το 2004 πρωτοστάτησε στην απόρριψη του Σχεδίου Ανάν. Εξαίρετος ρήτορας, μέχρι τα βαθιά γεράματά του, ο Βάσος Λυσσαρίδης με δημόσιες παρεμβάσεις του, καυτηρίαζε τις κατά καιρούς υποχωρήσεις στο Κυπριακό.
"Οι Ελληνοκύπριοι επιθυμούν λύση, όσον το δυνατόν ταχύτερα. Όμως, όχι οποιανδήποτε λύση. Όχι λύση που ισοδυναμεί με διάλυση της ΚΔ και τελικά την τουρκοποίηση. Ναι οι κίνδυνοι είναι ορατοί, αλλά δεν θα αυτοκτονήσουμε για να μην μας δολοφονήσουν."
Για άλλους δικαιωμένος, για άλλους μαξιμαλιστής, ο Βάσος Λυσσαρίδης υπήρξε αναμφισβήτητα μια ηχηρή φωνή, ένας δυσανάλογα - των εκλογικών ποσοστών του - πρωταγωνιστικός παράγοντας στην κυπριακή πολιτική σκηνή. Εγκαταλείπει τα εγκόσμια δύο χρόνια μετά την απώλεια της γυναίκας της ζωής του Βαρβάρας Cornwall. Το βράχο του, το στήριγμά του. Ο θάνατός της τον Μάρτιο του 2019, αποτέλεσε το μεγαλύτερο ίσως χτύπημα στην 100χρονη πολυτάραχη ζωή του ανθρώπου Βάσου.
Η πολυθρόνα του Γιατρού μπορεί να μένει πλέον άδεια, το σπίτι του σκοτεινό, ωστόσο η μακρά του πορεία στον κόσμο τούτο θα αποτελεί φάρο αγωνιστικότητας και πάλης για όσους τον πίστεψαν και ακολούθησαν, αλλά και όσους βρέθηκαν απέναντί του.
"Πρέπει να αγωνίζεσαι για το καλύτερο. Εγώ είπα μάλιστα, αν τα καταφέρεις να αγωνίζεσαι και μετά θάνατον για το καλύτερο. Να τα καταφέρεις να αφήσεις και μιαν κληρονομία για προσήλωση σε αρχές, σε αγώνες, ούτως ώστε να αφήσεις ένα κληροδότημα της προκοπής στους επιγόνους."
