Η ευρεία χρήση των smartphones καθιστά πολύ "εύκολη" τη λήψη φωτογραφιών και βίντεο, τα οποία απεικονίζουν τρίτα πρόσωπα, χωρίς τη συγκατάθεσή τους, με το χρήστη να αγνοεί τις νομικές συνέπειες που μπορεί να έχει η πράξη του.
Με αφορμή τον σάλο που έχει προκληθεί τα τελευταία 24ωρα αναφορικά με την υπόθεση λήψης φωτογραφιών μεταξύ δημόσιων λειτουργών στο Γενικό Νοσοκομείο Πάφου, το AlphaNewsLive επιχείρησε να λάβει απαντήσεις από τον νομικό Μάριο Σπύρου για τέτοιου είδους περιστατικά.
Πότε θεωρείται παράνομη η φωτογράφιση/βιντεοσκόπηση ή ηχογράφηση ιδιωτικής επικοινωνίας;
Φωτογράφιση / βιντεοσκόπηση
Μια φωτογράφιση / βιντεοσκόπηση θεωρείται παράνομη όταν το πρόσωπο που την λαμβάνει δεν έχει την συγκατάθεση του προσώπου που φωτογραφίζει / βιντεοσκοπεί.
Συγκεκριμένα αυτό το οποίο απαγορεύει η νομοθεσία που διέπει το ζήτημα, ήτοι ο περί της Προστασίας των Φυσικών Προσώπων Έναντι της Επεξεργασίας των Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα και της Ελεύθερης Κυκλοφορίας των Δεδομένων αυτών Νόμος του 2018 (125(I)/2018), είναι την χωρίς δικαίωμα «επεξεργασία» προσωπικών δεδομένων.
Το οποίο φωτογραφίζει / βιντεογραφεί κάποιον άλλο πρόσωπο το οποίο είναι ταυτοποιήσιμο σε μία φωτογραφία λογίζεται ότι «επεξεργάζεται» «προσωπικά δεδομένα». Εάν προέβηκε στην φωτογράφιση / βιντεογράφηση χωρίς δικαίωμα (χωρίς έγκριση από το πρόσωπο που φωτογραφίθηκε / βιντεογραφήθηκε) τότε διαπράττει αδίκημα.
Ο όρος «επεξεργασία» είναι ένας ευρύς όρος ο οποίος σημαίνει κάθε πράξη ή σειρά πράξεων που πραγματοποιείται με ή χωρίς τη χρήση αυτοματοποιημένων μέσων, σε δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα ή σε σύνολα δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα, όπως η συλλογή, η καταχώριση, η οργάνωση, η διάρθρωση, η αποθήκευση, η προσαρμογή ή η μεταβολή, η ανάκτηση, η αναζήτηση πληροφοριών, η χρήση, η κοινολόγηση με διαβίβαση, η διάδοση ή κάθε άλλη μορφή διάθεσης, η συσχέτιση ή ο συνδυασμός, ο περιορισμός, η διαγραφή ή η καταστροφή.
«Δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα» σημαίνει κάθε πληροφορία που αφορά ταυτοποιημένο ή ταυτοποιήσιμο φυσικό πρόσωπο («υποκείμενο των δεδομένων»). Το ταυτοποιήσιμο φυσικό πρόσωπο είναι εκείνο του οποίου η ταυτότητα μπορεί να εξακριβωθεί, άμεσα ή έμμεσα, ιδίως μέσω αναφοράς σε αναγνωριστικό στοιχείο ταυτότητας, όπως όνομα, σε αριθμό ταυτότητας, σε δεδομένα θέσης, σε επιγραμμικό αναγνωριστικό ταυτότητας ή σε έναν ή περισσότερους παράγοντες που προσιδιάζουν στη σωματική, φυσιολογική, γενετική, ψυχολογική, οικονομική, πολιτιστική ή κοινωνική ταυτότητα του εν λόγω φυσικού προσώπου.
Συγκεκριμένα ο νόμος, ο οποίος καλύπτει ένα ευρύ φάσμα ενεργειών, ορίζει ότι πρόσωπο που χωρίς δικαίωμα:
- επεμβαίνει με οποιονδήποτε τρόπο σε σύστημα αρχειοθέτησης δεδομένων
- προσωπικού χαρακτήρα ή
- λαμβάνει γνώση των δεδομένων αυτών ή
- τα αφαιρεί,
- αλλοιώνει,
- βλάπτει,
- καταστρέφει,
- επεξεργάζεται,
- εκμεταλλεύεται με οποιονδήποτε τρόπο,
- μεταδίδει,
- ανακοινώνει,
- τα καθιστά προσιτά σε μη δικαιούμενα πρόσωπα ή
- επιτρέπει στα πρόσωπα αυτά να λάβουν γνώση των εν λόγω δεδομένων,
για σκοπούς επικερδείς ή μη, διαπράττει αδίκημα.
Ηχογράφηση
Ο περί Προστασίας του Απόρρητου της Ιδιωτικής Επικοινωνίας (Παρακολούθηση Συνδιαλέξεων και Πρόσβαση σε Καταγεγραμμένο Περιεχόμενο Ιδιωτικής Επικοινωνίας) Νόμος του 1996 (92(I)/1996) είναι η νομοθεσία που διέπει τα ζητήματα ηχογραφήσεων ιδιωτικής επικοινωνίας.
“Ιδιωτική επικοινωνία” σημαίνει οποιαδήποτε προφορική ή γραπτή ή άλλης μορφής επικοινωνία ή οποιαδήποτε τηλεπικοινωνία ή ηλεκτρονική επικοινωνία γίνεται από πρόσωπο κάτω από περιστάσεις κατά τις οποίες είναι λογικό το πρόσωπο αυτό να αναμένει ότι δε θα υποκλαπεί ή θα παρακολουθηθεί από οποιοδήποτε άλλο πρόσωπο, εκτός από εκείνο το οποίο σκοπείται να λάβει την επικοινωνία αυτή και περιλαμβάνει τη ραδιοεπικοινωνία και την ενσύρματη επικοινωνία.
Εκτός όπου ειδικά προβλέπεται διαφορετικά στον παρόντα Νόμο, κάθε πρόσωπο το οποίο-
(α) εσκεμμένα υποκλέπτει ή παρακολουθεί ή με οποιοδήποτε τρόπο αποκτά πρόσβαση ή αποπειράται να υποκλέψει ή να παρακολουθήσει ή με οποιοδήποτε τρόπο να αποκτήσει πρόσβαση ή προκαλεί ή επιτρέπει ή εξουσιοδοτεί οποιοδήποτε άλλο πρόσωπο να υποκλέψει ή να παρακολουθήσει ή να αποκτήσει πρόσβαση ή να αποπειραθεί να υποκλέψει ή να παρακολουθήσει ή να αποκτήσει πρόσβαση στο περιεχόμενο οποιασδήποτε ιδιωτικής επικοινωνίας· ή
(β) εσκεμμένα χρησιμοποιεί, αποπειράται να χρησιμοποιήσει ή προκαλεί ή επιτρέπει ή εξουσιοδοτεί οποιοδήποτε άλλο πρόσωπο να χρησιμοποιήσει ή να αποπειραθεί να χρησιμοποιήσει οποιαδήποτε ηλεκτρονική, μηχανική, ηλεκτρομαγνητική, ακουστική ή άλλη συσκευή ή μηχάνημα, προς το σκοπό υποκλοπής ή παρακολούθησης ή πρόσβασης στο περιεχόμενο οποιασδήποτε ιδιωτικής επικοινωνίας· ή
(γ) εσκεμμένα αποκαλύπτει ή αποπειράται να αποκαλύψει σε οποιοδήποτε άλλο πρόσωπο το περιεχόμενο οποιασδήποτε ιδιωτικής επικοινωνίας, γνωρίζοντας ή έχοντας λόγο να γνωρίζει ότι η πληροφορία λήφθηκε από υποκλοπή ή παρακολούθηση ή πρόσβαση στο περιεχόμενο ιδιωτικής επικοινωνίας· ή
(δ) εσκεμμένα χρησιμοποιεί ή αποπειράται να χρησιμοποιήσει το περιεχόμενο οποιασδήποτε ιδιωτικής επικοινωνίας, γνωρίζοντας ή έχοντας λόγο να γνωρίζει ότι η πληροφορία λήφθηκε από υποκλοπή ή παρακολούθηση ή πρόσβαση στο περιεχόμενο ιδιωτικής επικοινωνίας
διαπράττει αδίκημα εκτός εάν, έχει την προηγούμενη ρητή έγκριση για παρακολούθηση ή πρόσβαση στο περιεχόμενο της ιδιωτικής επικοινωνίας από το πρόσωπο που προβαίνει ή έχει προβεί στην επικοινωνία αυτή και από το πρόσωπο το οποίο έλαβε ή σκοπείται να λάβει την επικοινωνία αυτή ή από το ένα από τα δύο σε περίπτωση άσεμνων, ενοχλητικών ή απειλητικών ανώνυμων τηλεφωνικών συνδιαλέξεων. Ο Νόμος εναποθέτει το βάρος απόδειξης της ύπαρξης ρητής έγκρισης στους ώμους του κατηγορούμενου.
Ποιες είναι οι ενδείξεις οι οποίες αποδεικνύουν ότι λήφθηκαν παράνομα;
Δεν υπάρχουν συγκεκριμένες ενδείξεις που να αποδεικνύουν ότι, τα πιο πάνω λήφθηκαν παράνομα. Η κάθε υπόθεση εξετάζεται στην βάση των δικών της γεγονότων.
Η χωρίς δικαίωμα λήψη φωτογραφιών / βίντεο ή ηχογράφηση είναι ζήτημα που αποδεικνύεται, είτε μέσα από μαρτυρία, η οποία προέρχεται από τον παραπονούμενο ή από οποιαδήποτε άλλη μαρτυρία, ότι, δηλαδή ο παραπονούμενος ουδέποτε συγκατατέθηκε, είτε στην λήψη της φωτογραφίας / βίντεο ή είτε της ηχογράφησης.
Έστω ότι δώσω λεκτική συγκατάθεση για λήψη φωτογραφίας, πως μπορεί να αποδειχθεί σε περίπτωση που προβώ σε καταγγελία;
Εάν κάποιος κατηγορηθεί ότι, δεν έλαβε συγκατάθεση για να σε φωτογραφίσει, παρά το ότι, εσύ την έδωσες προφορικά και αυτός δεν έχει κάποια έγγραφη ή άλλη μαρτυρία (π.χ. άλλον μάρτυρα που ήταν παρόν) που να το αποδεικνύει, αφού η συγκατάθεση δόθηκε προφορικά, τότε η μόνη μαρτυρία που απομένει (εάν βέβαια ο κατηγορούμενος ισχυρίζεται ότι, είχε την συγκατάθεσή σου) είναι η δική του.
Εις περίπτωση που η υπόθεση τεθεί ενώπιον δικαστηρίου, το ποιου την εκδοχή / μαρτυρία θα δεχτεί ένα δικαστήριο, είναι θέμα που θα πρέπει πρώτα να περάσει από την βάσανο αξιολόγησης της μαρτυρίας. Η μαρτυρία που θα κριθεί αξιόπιστη είναι αυτή που θα αποτελέσει την μαρτυρία επί της οποίας θα αποφασίσει την κατηγορία το Δικαστήριο. Δηλαδή εάν κριθεί αξιόπιστος ο παραπονούμενος και αναξιόπιστος ο κατηγορούμενος, θα γίνει αποδεχτή ως μαρτυρία, η θέση του παραπονούμενου, ότι δηλαδή δεν υπήρχε ρητή έγκριση για φωτογράφιση / βιντεογράφηση ή ηχογράφηση.
Ποιες ποινές προβλέπονται για τέτοιας φύσης αδικήματα;
Για φωτογραφίσεις / βιντεογραφήσεις, δηλαδή για χωρίς δικαίωμα επεξεργασία προσωπικών δεδομένων η προβλεπόμενη στον νόμο (μέγιστη) ποινή, είναι ποινή φυλάκισης που δεν υπερβαίνει τα τρία (3) έτη ή σε χρηματική ποινή που δεν υπερβαίνει τις τριάντα χιλιάδες ευρώ (€30.000) ή και στις δύο αυτές ποινές.
Για παράνομες ηχογραφήσεις ιδιωτικής επικοινωνίας προβλέπεται ποινή φυλάκισης που δεν υπερβαίνει τα δέκα (10) έτη ή σε χρηματική ποινή που δεν υπερβαίνει τις εκατό χιλιάδες ευρώ (€100.000) ή και τις δύο αυτές ποινές.
Υπάρχει κάποια σχετική πρόσφατη καταδικαστική απόφαση δικαστηρίου;
Στην περίπτωση που είχα χειριστεί εκ μέρους της παραπονούμενης, το Επαρχιακό Δικαστήριο Λευκωσίας έκρινε ένοχο τον κατηγορούμενο, λόγω του ότι, ηχογράφησε την ιδιωτική επικοινωνία που είχε με την παραπονούμενη, χωρίς να έχει λάβει την ρητή έγκριση της. Περαιτέρω, καταδικάστηκε για την χρήση ηλεκτρικής συσκευής με την οποία ηχογράφησε παράνομα την ιδιωτική επικοινωνία / συνομιλία και για την αποκάλυψη της ηχογράφησης σε τρίτο πρόσωπο. Του επιβλήθηκε ποινή φυλάκισης η οποία αναστάληκε.
