Εισήγηση όπως το Υπουργείο Μεταφορών να ζητήσει εκ νέου από τη Νομική Υπηρεσία γνωμάτευση επί του ζητήματος της αποζημίωσης της εταιρείας, λόγω της λειτουργίας του παράνομου αεροδρομίου της Τύμπου κάνει η Ελεγκτική Υπηρεσία στην έκθεση της για το Υπουργείο Μεταφορών. Αξίζει να σημειωθεί πως για το θέμα υπάρχει διαφωνία μεταξύ του Υπουργείου Μεταφορών και της διαχειρίστριας εταιρείας και αναμένεται εδώ και αρκετό καιρό γνωμάτευση για το θέμα.
Να σημειωθεί πως το ζήτημα που αφορά την αποζημίωση απώλειας κερδών λόγω της λειτουργίας του παράνομου αεροδρομίου, εκκρεμεί ενώπιον της Κεντρικής Επιτροπής Αλλαγών και απαιτήσεων από το 2017. Προς επίλυση των ζητημάτων που υπάρχουν, τα δυο μέρη Υπουργείο Μεταφορών και ανάδοχος, βρίσκονται σε διαβουλεύσεις για επέκταση/παράταση της Συμφωνίας Παραχώρησης για 5,5 χρόνια, ήτοι μέχρι τον Νοέμβριο του 2036.
«Το κληρονομήσαμε»
Το Alphanews.live επικοινώνησε με τον Υπουργό Μεταφορών Γιάννη Καρούσο, ο οποίος ανέφερε πως ο όρος αυτός που προκαλεί τα προβλήματα ήταν κληρονομιά με το συμβόλαιο το οποίο είχε υπογραφεί μεταξύ του αναδόχου και της προηγούμενης κυβέρνησης. Όπως εξήγησε ο Υπουργός Μεταφορών, στο πλαίσιο της διαπραγμάτευσης σε σχέση με τη χρηματοδότηση των έργων ανάπτυξης της δεύτερης φάσης, το Υπουργείο και η ανάδοχος κατέληξαν σε προκαταρκτική συμφωνία για παράταση της Συμφωνίας Παραχώρησης διάρκειας 5,5 χρόνων με συγκεκριμένες οικονομικές και τεχνικές παραδοχές. Σύμφωνα με τον Υπουργό, η υλοποίηση της δεύτερης φάσης θεωρείται τεχνικά αναγκαία, προκειμένου να ικανοποιούνται οι ανάγκες της επιβατικής κίνησης των δύο αερολιμένων και σκοπός της διαδικασίας είναι η διασφάλιση των συνθηκών εκείνων που θα συμβάλουν στην εξεύρεση χρηματοδότησης (χωρίς να αποκλείεται το ενδεχόμενο παροχής κρατικής χρηματοδότησης), καθώς και η διασφάλιση των παραμέτρων, ώστε η παράταση να μην αποτελεί κρατική ενίσχυση, αφού η εκτέλεση των έργων της δεύτερης φάσης αποτελεί συμβατική υποχρέωση της εταιρείας. Όπως εξήγησε ο Υπουργός Μεταφορών, τα μέρη έχουν συμφωνήσει ότι η όποια συμβιβαστική συμφωνία θα περιλαμβάνει τη διευθέτηση όλων των εκκρεμοτήτων και επιμέρους διαφορών που υπάρχουν
μεταξύ των μερών και θα αποτελέσουν μέρος του οικονομικού ανταλλάγματος που θα λάβει η Δημοκρατία έναντι της παράτασης των 5,5 χρόνων. Ο Υπουργός Μεταφορών, ξεκαθάρισε ωστόσο πως η όποια συμφωνία επιτευχθεί μεταξύ των μερών, για να εφαρμοστεί θα πρέπει πρώτα να περάσει από την έγκριση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και στόχος είναι η διασφάλιση του δημοσίου συμφέροντος. Να σημειωθεί πως για το θέμα της επέκτασης της χρονικής περιόδου του συμβολαίου, η Ελεγκτική Υπηρεσία εκφράζει έντονες επιφυλάξεις σχετικά με τους χειρισμούς εκ μέρους του Υπουργείου και ως προς τη διαφαινόμενη παράταση της Συμφωνίας Παραχώρησης κατά 5,5 χρόνια και συστήνει όπως το ΥΜΕΕ εφαρμόζει τις πρόνοιες της Συμφωνίας Παραχώρησης και να λειτουργεί με γνώμονα το δημόσιο συμφέρον, το οποίο στην προκειμένη περίπτωση δεν φαίνεται να διασφαλίζεται.
Η διαφωνία για τη φόρμουλα
Η ανάδοχος εταιρεία ζητά αποζημίωση από το κράτος για την χρήση του αεροδρομίου της Τύμπου στα κατεχόμενα. Η φόρμουλα υπολογισμού αυτής της αποζημίωσης δεν έχει ακόμη συμφωνηθεί μεταξύ του Υπουργείου Μεταφορών και του αναδόχου. Από την πλευρά της η Ελεγκτική Υπηρεσία θεωρεί πως οι δυνητικοί επιβάτες της εταιρείας είναι μόνο:
- οι ξένοι τουρίστες που σκόπευαν να επισκεφθούν τις ελεύθερες περιοχές στην Κύπρο (π.χ. Αγία Νάπα, Πάφο κ.λπ.) και, αντί να χρησιμοποιήσουν για το ταξίδι τους τα νόμιμα αεροδρόμια, επιλέγουν το παράνομο αεροδρόμιο και μετά, μέσω των οδοφραγμάτων, έρχονται στις ελεύθερες περιοχές, καθώς επίσης και,
- οι Κύπριοι και άλλοι μόνιμοι κάτοικοι των ελεύθερων περιοχών που σκοπεύουν να ταξιδέψουν στο εξωτερικό και αντί να χρησιμοποιήσουν για το ταξίδι τους τα νόμιμα αεροδρόμια, επιλέγουν το παράνομο αεροδρόμιο μεταβαίνοντας εκεί μέσω των οδοφραγμάτων.
Η Ελεγκτική Υπηρεσία θεωρεί δεδομένο ότι στους δυνητικούς επιβάτες της εταιρείας δεν περιλαμβάνονται Τούρκοι υπήκοοι, μόνιμοι κάτοικοι Τουρκίας, που έρχονται στην Κύπρο μέσω του παράνομου αεροδρομίου της Τύμπου και ουδέποτε μεταβαίνουν στις ελεύθερες περιοχές, καθώς και Τουρκοκύπριοι ή έποικοι ή άλλοι μόνιμοι κάτοικοι κατεχομένων που πηγαινοέρχονται στο εξωτερικό μέσω Τουρκίας, αφού αυτοί δεν χρησιμοποιούν τα αεροδρόμια Λάρνακας και Πάφου, όπως δεν τα χρησιμοποιούσαν πριν το άνοιγμα των οδοφραγμάτων.
Όσον αφορά στους ξένους τουρίστες που χρησιμοποιούν το παράνομο αεροδρόμιο, με σκοπό να διαμείνουν σε ξενοδοχεία στα κατεχόμενα, αυτοί θα μπορούσαν θεωρητικά να είναι δυνητικοί επιβάτες της εταιρείας, στο σενάριο που θα αποφάσιζαν να επιλέξουν ξενοδοχείο στις ελεύθερες περιοχές αντί στα κατεχόμενα.
Τι προβλέπει η συμφωνία
Στη Συμφωνία Παραχώρησης των αερολιμένων Λάρνακας και Πάφου προβλέπεται ότι, εάν κατά τη διάρκεια της Συμφωνίας λειτουργήσει στην Κυπριακή Δημοκρατία άλλο διεθνές πολιτικό αεροδρόμιο, εκτός από τους Αερολιμένες Λάρνακας και Πάφου, τότε το γεγονός αυτό θα αποτελεί λόγο για αποζημίωση στη διαχειρίστρια εταιρεία. Επίσης, η διαχειρίστρια εταιρεία δικαιούται αποζημίωση όταν οι πραγματικοί επιβάτες του λεγόμενου «ανταγωνιστικού αεροδρομίου» σε ένα χρόνο ξεπερνούν τον αριθμό των επιβατών του, που τέθηκε ως όριο στους όρους της Συμφωνίας, όπου ως ανταγωνιστικό αεροδρόμιο καθορίζεται το παράνομο αεροδρόμιο της Τύμπου, το οποίο λειτουργεί στις κατεχόμενες από την Τουρκία περιοχές της Κυπριακής Δημοκρατίας, στις οποίες, ως γνωστό, η Κυβέρνηση δεν ασκεί αποτελεσματικό έλεγχο. Στη Συμφωνία Παραχώρησης συμφωνήθηκε ρητά η μέθοδος υπολογισμού της αποζημίωσης, για την περίοδο από την ημερομηνία έναρξης της Συμφωνίας (12.5.2006) μέχρι τις 31.12.2007 και ακολούθως για κάθε επόμενη τριετία, αρχής γενομένης αυτής που ξεκινούσε την 1.1.2008, προβλέπεται ότι τα μέρη θα διαβουλεύονται, ώστε να επανεξετάζουν και να συμφωνούν τις μεταβλητές που θα περιλαμβάνονται στη φόρμουλα υπολογισμού της αποζημίωσης λόγω της λειτουργίας του παράνομου αεροδρομίου της Τύμπου. Με βάση την επιβατική κίνηση, τόσο του παράνομου αεροδρομίου όσο και των αεροδρομίων Λάρνακας και Πάφου, η διαχειρίστρια εταιρεία έλαβε για την περίοδο από 12.5.2006 μέχρι 21.12.2014 αποζημίωση ύψους €45.552.276. Σε ότι αφορά στην τριετία 2015-2017, κατόπιν διετούς διαπραγμάτευσης μεταξύ της ad-hoc Επιτροπής που διορίστηκε από το Υπουργείο Μεταφορών και της διαχειρίστριας εταιρείας, επιτεύχθηκε προκαταρκτική συμφωνία για αποζημίωση συνολικού ποσού ύψους €23 εκ. H αρχική αποζημίωση που απαιτούσε η διαχειρίστρια εταιρεία, για τη συγκεκριμένη περίοδο, ήταν περίπου της τάξης των €37-39 εκ., ενώ µε βάση την πρόταση και τις αναλύσεις της Επιτροπής, το ποσό της αποζημίωσης για την τριετία ήταν της τάξης των €17-21 εκ. Η Ελεγκτική Υπηρεσία, σε σημείωμα το οποίο υπέβαλε στην Κεντρική Επιτροπή Αλλαγών και Απαιτήσεων, σε συνεδρία της η οποία πραγματοποιήθηκε στις 7.3.2018, ανέφερε, μεταξύ άλλων, ότι στον αριθμό των επιβατών του παράνομου αεροδρομίου, που λαμβάνονται υπόψη ως το μέτρο σύγκρισης (competing airport threshold), πέραν του οποίου θα δικαιολογείται αποζημίωση, θα πρέπει να λογίζονται μόνο αυτοί που θα μπορούσαν να είναι επιβάτες των αεροδρομίων Λάρνακας και Πάφου και αντί αυτού χρησιμοποιούν το παράνομο αεροδρόμιο (στο εξής καλούμενοι ως δυνητικοί επιβάτες της εταιρείας) και όχι κάθε επιβάτης του παράνομου αεροδρομίου.
Για να τηρηθεί η αρχή του «no better and no worse condition», από τον αριθμό των πιο πάνω δυνητικών επιβατών της εταιρείας θα πρέπει να αφαιρεθούν οι επιβάτες που, αν τα οδοφράγματα ήταν κλειστά, δεν θα χρησιμοποιούσαν τα αεροδρόμια της Λάρνακας και Πάφου. Αυτοί είναι Τουρκοκύπριοι που διαμένουν στα κατεχόμενα και οι οποίοι μεταβαίνουν στο εξωτερικό μέσω των αεροδρομίων Λάρνακας και Πάφου, καθώς και ξένοι τουρίστες οι οποίοι επιλέγουν να κάνουν τις διακοπές τους στα κατεχόμενα αλλά χρησιμοποιούν για το ταξίδι τους τα αεροδρόμια Λάρνακας και Πάφου και ακολούθως μεταβαίνουν στα κατεχόμενα μέσω των οδοφραγμάτων. Στη βάση των πιο πάνω, η Υπηρεσία μας εισηγήθηκε την απόρριψη της εισήγησης του ΥΜΕΕ, θεωρώντας ότι το ποσό που πρότεινε το ΥΜΕΕ, ως αποζημίωση στην εταιρεία είναι αδικαιολόγητα υψηλό και μη σύμφωνο με τις πρόνοιες της Συμφωνίας Παραχώρησης και ως τέτοιο, ενδεχομένως να συνιστά παράνομη κρατική ενίσχυση.
Αποζημίωση ύψους 7.5 εκατ. ευρώ
Ο Έφορος Ελέγχου Κρατικών Ενισχύσεων με επιστολή του, ημερ. 14.6.2018, προς τον Γενικό Ελεγκτή, σε συνέχεια της συζήτησης η οποία διεξήχθη ενώπιον της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Παρακολουθήσεως Σχεδίων Αναπτύξεως και Ελέγχου Δημοσίων Δαπανών στις 19.4.2018, µε θέμα τη διεκδίκηση ποσού ύψους €7,5 εκ. ετησίως από την εταιρεία, ως αποζημίωση λόγω του αεροδρομίου της Τύμπου, ζήτησε όπως ενημερωθεί για τις θέσεις, όσον αφορά στο ενδεχόμενο χορήγησης υπερ-αποζημιώσεων, δηλαδή αποζημιώσεων που υπερβαίνουν τις συμβατικές υποχρεώσεις του Κράτους προς την εταιρεία, όπως αυτές καθορίστηκαν στη Συμφωνία Παραχώρησης.
Η εταιρεία απέκοψε μονομερώς 30 εκατ. ευρώ
Το Υπουργείο Μεταφορών σημείωσε ότι η εταιρεία, παρά την έντονη διαφωνία και παραστάσεις του προς αυτήν, απέκοψε και συνεχίζει να κατακρατά ποσό ύψους περίπου €30 εκ., που υπερβαίνει το ποσό που είχε προκαταρκτικά συμφωνηθεί, καθώς η ίδια θεωρεί ότι χωρίς επικύρωση της συμφωνίας, δικαιούται να κατακρατά ποσό που σύμφωνα με τις δικές της θέσεις μπορεί να στηρίξει σε μελλοντική δικαστική διένεξη. Τέλος, το Υπουργείο Μεταφορών ενημέρωσε την Ελεγκτική Υπηρεσία ότι τα ποσά που η εταιρεία έχει αποκόψει από το Τέλος Παραχώρησης για τα έτη 2018 και 2019, δεν έχουν ακόμα εξεταστεί και αξιολογηθεί, εφόσον οι βασικές αρχές πάνω στις οποίες βασίζεται ο υπολογισμός των ποσών αποζημίωσης αναμένεται να ξεκαθαρίσουν όταν ολοκληρωθεί η αξιολόγηση και λήψη απόφασης για τα ποσά που αφορούν στην τριετία 2015-2017.
