Η άποψη ότι η μεταρρύθμιση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης (ΤΑ) και η δημιουργία συμπλεγμάτων κοινοτήτων θα συμβάλει προς την κατεύθυνση της εξυγίανσης των ζητημάτων που αφορούν τα Κοινοτικά Συμβούλια (ΚΣ), εκφράστηκε μεταξύ άλλων την Πέμπτη στη συνεδρία της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Ελέγχου, η οποία εξέτασε την ειδική έκθεση της Ελεγκτικής Υπηρεσίας η οποία αφορούσε τον έλεγχο καταγγελιών για 32 ΚΣ, από τα συνολικά 350 Συμβούλια.
Ταυτόχρονα, ο Γενικός Διευθυντής του Υπουργείου Εσωτερικών Ελίκκος Ηλία ανακοίνωσε ότι το Υπουργείο προωθεί την ακαδημία ΤΑ η οποία θα ξεκινήσει πριν το τέλος του 2023 εκπαίδευση για τους υπηρεσιακούς των ΚΣ σε όλα αυτά τα ζητήματα που υπάρχει αδυναμία όπως μεταξύ άλλων, προσφορές, τήρηση πρακτικών και τήρηση του περί γενικών αρχών διοικητικού δικαίου νόμο, ενώ ο Γενικός Λογιστής της Δημοκρατίας Ανδρέας Αντωνιάδης τόνισε την ανάγκη, με την ανάληψη των καθηκόντων των νέων ΚΣ (μετά τις εκλογές), να υπάρχει καταρτισμένο πρόγραμμα εκπαίδευσης και ανάπτυξης και αναφέρθηκε σε σχετικό σχέδιο δράσης που απέστειλε το Γενικό Λογιστήριο στην Βουλή.
Ο Γενικός Ελεγκτής Οδυσσέας Μιχαηλίδης είπε ότι η έκθεση, η οποία αφορά κυρίως δημόσιες συμβάσεις, προέκυψε μετά από διερεύνηση αριθμού καταγγελιών που υποβλήθηκαν στην ΕΥ για 32 ΚΣ και ανακοίνωσε ότι ετοιμάζεται και μια άλλη έκθεση από την ΕΥ που θα αφορά όλα τα ΚΣ και η οποία θα «είναι αποτέλεσμα των ευρημάτων των ιδιωτών ελεγκτών» και θα είναι έτοιμη στους επόμενους μήνες.
Ανέφερε ότι μέχρι το 2014 δεν υπήρχε η δυνατότητα να ανατεθεί ο έλεγχος σε ιδιώτες ελεγκτές, λόγω μη ύπαρξης αναγκαίας νομοθεσίας, ενώ αναφερόμενος σε προβλήματα που προκύπτουν σε σχέση με ιδιώτες ελεγκτές έφερε ως παράδειγμα περιπτώσεις ιδιωτών ελεγκτών που δεν ενδιαφέρονται να προβούν σε ένα τέτοιο έλεγχο διότι δεν θεωρούν αυτούς τους ελέγχους καλή εργασία με αποτέλεσμα να μην κατατίθενται πολλές προσφορές. Έκανε επίσης αναφορά σε ΚΣ που δεν ενδιαφέρονται να ετοιμάσουν οικονομικές καταστάσεις φέροντας ως παράδειγμα την κοινότητα Παλαιχωρίου Ορεινής, ο κοινοτάρχης του οποίου (από το 2002) «αρνείται να ετοιμάσει οικονομικές καταστάσεις λέγοντας απλά ότι δεν ετοιμάζει οικονομικές καταστάσεις».
«Υπάρχουν και ΚΣ που καθυστερούν είτε λένε ότι δεν μπορούν είτε γιατί χάθηκαν τα βιβλία…», πρόσθεσε, ενώ αναφέρθηκε σε περιπτώσεις ΚΣ που στέλνουν στον Έπαρχο στοιχεία «για τον λεγόμενο έλεγχο νομιμότητας και περνούν μήνες και χρόνια και δεν απαντά ο Έπαρχος».
Παρουσιάζοντας τα ευρήματα της ΕΥ, η Διευθύντρια Τεχνικών Υπηρεσιών της ΕΥ Στάλω Αριστείδου αφού ανέφερε ότι υπήρξαν συνολικά 3.000 καταγγελίες και σημείωσε ότι για τα συγκεκριμένα 32 κοινοτικά συμβούλια υπάρχουν 300 καταγγελίες, αναφέρθηκε, μεταξύ άλλων, σε αδυναμία στην ορθή και τεκμηριωμένη τήρηση των πρακτικών των συνεδριών των ΚΣ, παράλειψη να κληθούν όλα τα Μέλη των ΚΣ σε συνεδρίες ή/και παράλειψη ενημέρωσης όλων των Μελών των ΚΣ για τις αποφάσεις που λαμβάνονται και παράλειψη κοινοποίησης στην ΕΥ, των εγγράφων διαγωνισμών και της προκήρυξης τους από τα ΚΣ, της επίσης παράλειψη κοινοποίησης στην ΕΥ, της πρόσκλησης για να παρευρεθεί, ως παρατηρητής, στις συνεδρίες αξιολόγησης/κατακύρωσης διαγωνισμών.
Επίσης, αναφέρθηκε σε απευθείας ανάθεση εργασιών σε Μέλη των ΚΣ ή/και σε συγγενικά πρόσωπα Μελών των ΚΣ ή υπαλλήλων των ΚΣ, καθώς επίσης αγορά προϊόντων από εταιρείες συμφερόντων Μελών των ΚΣ, καταβολή πληρωμών σε Αναδόχους χωρίς να προσκομιστούν τιμολόγια/αποδεικτικά στοιχεία/αποδείξεις είσπραξης και ανεπαρκής έλεγχος από τις ΕΔ ή/και καθυστέρηση στη λήψη μέτρων από τις ΕΔ σε λανθασμένη διαχείριση κατασκευαστικών έργων ΚΣ.
Είπε ακόμη ότι διαπιστώθηκε καθυστέρηση ή παράλειψη αποστολής των πρακτικών των συνεδριών των ΚΣ στις Επαρχιακές Διοικήσεις (ΕΔ) για έλεγχο νομιμότητας και εκτέλεση εργασιών/έργων, χωρίς έγκριση από τις οικείες ΕΔ, ενώ οι ΕΔ κάνουν μέχρι και οκτώ μήνες για να απαντήσουν, απευθείας ανάθεση εργασιών, χωρίς την τήρηση των διαδικασιών προκήρυξης διαγωνισμών, κατά παράβαση της σχετικής νομοθεσίας και των αρχών που διέπουν τις δημόσιες συμβάσεις, απευθείας αγορά υλικών χωρίς τη ζήτηση προσφορών, ανάθεση συμβάσεων σε προσφέροντες, οι οποίοι δεν υπέβαλαν τη χαμηλότερη (οικονομικά συμφέρουσα) προσφορά, χωρίς οποιαδήποτε/ επαρκή αιτιολόγηση και αλλαγή όρων της σύμβασης, μετά την κατακύρωση του διαγωνισμού, για την αγορά υδρομετρητών από ΚΣ. Προμήθεια των υδρομετρητών χωρίς δελτίο παραλαβής και χωρίς να έχουν καταχωρηθεί στα σχετικά μητρώα καταγραφής υλικών, αλλοιώσεις στην καταγραφή κατανάλωσης νερού και ύπαρξη παράνομων μετρητών.
Επιπλέον, αναφέρθηκε σε απευθείας ανάθεση μελετών σε ιδιώτες Σύμβουλους Μελετητές (ΣΜ), χωρίς να ζητηθούν προσφορές και, ενίοτε, χωρίς τη σύναψη σύμβασης. Αδυναμία των ΚΣ στην ετοιμασία ολοκληρωμένων/ποιοτικών εγγράφων διαγωνισμών για την αγορά υπηρεσιών ΣΜ, σε αδυναμίες στη διαχείριση και τον έλεγχο των συμβολαίων κατασκευαστικών έργων και σε ανεπαρκή έλεγχο από τις ΕΔ ή/και καθυστέρηση στη λήψη μέτρων από τις ΕΔ σε λανθασμένη διαχείριση κατασκευαστικών έργων ΚΣ.
Ο κ. Ηλία συμφώνησε με τα ευρήματα της ΕΥ και πρόσθεσε ότι το Υπουργείο Εσωτερικών παρατηρεί κάποια θέματα και παρεμβαίνει προκειμένου «να εξυγιάνει κάποια πράγματα», ενώ συμφώνησε ότι τα ΚΣ δεν έχουν είτε την «τεχνογνωσία είτε την καλή διάθεση» και «πράγματι μπορεί να γίνονται έργα χωρίς να ακολουθούνται οι νενομισμένες διαδικασίες» και παρεμβαίνει το Υπουργείο.
Είπε ακόμη ότι γίνεται προσπάθεια να παρευρίσκονται εκπρόσωποι των επαρχιακών διοικήσεων σε συνεδρίες των ΚΣ, ενώ παραδέχθηκε μεταξύ άλλων ότι «δεν προσκαλούνται τα μέλη των κοινοτικών συμβουλίων που πρέπει να προσκληθούν» σε συνεδρίες και «ο κοινοτάρχης προσκαλεί τους αγαπημένους του» από τα μέλη.
Ανέφερε, ωστόσο, ότι «δεν είναι βέβαιο μέσα από τη νομοθεσία περί κοινοτήτων ότι την κάθε απόφαση του ΚΣ μπορεί να ασκεί έλεγχο ο Έπαρχος», ενώ αναφέρθηκε σε παρεμβάσεις των επαρχιακών διοικήσεων σε πολλές περιπτώσεις σε σχέση με αποφάσεις ΚΣ.
Ο κ. Ηλία τόνισε πως η μεταρρύθμιση της ΤΑ και η δημιουργία συμπλεγμάτων κοινοτήτων θα συμβάλει προς τη σωστή κατεύθυνση για εξυγίανση των ζητημάτων των Κοινοτικών Συμβουλίων και πρόσθεσε ότι το ΥΠΕΣ προωθεί την ακαδημία ΤΑ «όπου θα ξεκινήσουμε πριν το πέρας του έτους εκπαίδευση για τους υπηρεσιακούς των ΚΣ σε όλα αυτά τα ζητήματα που υπάρχει αδυναμία όπως προσφορές, την τήρηση πρακτικών, την τήρηση τον περί γενικών αρχών διοικητικού δικαίου» νόμο.
Ανέφερε ότι μετά την 1ην Ιουλίου του 2024 όπου «θα έχουμε τους νέους κοινοτάρχες θα προχωρήσουμε και στην εκπαίδευση» αυτών των κοινοταρχών.
Ο Γενικός Λογιστής Ανδρέας Αντωνιάδης αφού χαρακτήρισε πολύ χρήσιμο εργαλείο την έκθεση της ΕΥ, τόνισε την ανάγκη, με την ανάληψη των καθηκόντων των νέων ΚΣ (μετά τις εκλογές), να υπάρχει καταρτισμένο πρόγραμμα εκπαίδευσης και ανάπτυξης των αιρετών το οποίο θα βρίσκεται υπό την αιγίδα της Ακαδημίας Δημόσιας Διοίκησης και Προσωπικού και θα περιλαμβάνει μεταξύ άλλων τις αρχές διοικητικού δικαίου, την διαχείριση δημόσιων πόρων και την διαχείριση δημόσιων συμβάσεων, αλλά και τις αρχές ηθικής και δεοντολογίας.
Αναφορικά με τις δημόσιες συμβάσεις, ο κ. Αντωνιάδης είπε ότι το ΓΛ έχει ετοιμάσει ολιστικό σχέδιο δράσης το οποίο απεστάλη χθες στην Βουλή που περιλαμβάνει τριών χρονικών δράσεων.
Ανέφερε επίσης ότι ολοκληρώθηκαν από το ΓΛ ημερίδες εκπαίδευσης για δημόσιες συμβάσεις στις οποίες περιλαμβάνονταν και άτομα από ΚΣ, ενώ εξέφρασε την άποψη ότι «για τους μικρούς διαγωνισμούς δεν πρέπει να είναι υπεύθυνα τα ΚΣ».
Ο κ. Αντωνιάδης ότι αυτό θα επιτευχθεί με την δημιουργία Κέντρου εξυπηρέτησης μικρών αναθετουσών αρχών το οποίο περιλαμβάνεται στο σχέδιο δράσης του ΓΛ και πρόσθεσε ότι το ΓΛ, μέσω αυτού του κέντρου, θα συγκεντρώσει τις ανάγκες των ΚΣ που θα ικανοποιούνται με συμφωνία πλαίσιο, ενώ θα αναλάβει διαγωνισμούς εκ μέρους των ΚΣ.
«Αρχές του έτους ακόμη 15 λογιστές σε συνδυασμό με τους επαγγελματίες αγορών που υποδείχθηκαν από τμήματα της Κυβέρνησης και διενεργούν μεγάλους διαγωνισμούς (τμήμα πληροφορικής, δημόσια έργα, επαρχιακές διοικήσεις) θα καταρτιστούν και θα αναλάβουν ως επαγγελματίες» την διενέργεια των διαγωνισμών, πρόσθεσε.
Ο Έπαρχος Κερύνειας και υπεύθυνος για τα ΚΣ στο Υπουργείο Εσωτερικών Αντώνης Οικονομίδης συμφώνησε με τα ευρήματα της ΕΥ και ανέφερε ότι τη λύση σε αυτά τα προβλήματα θα δώσει η μεταρρύθμιση της ΤΑ μέσα από την οποία 63 μεγάλες κοινότητες, από τις συνολικά 350 κοινότητες, συνενώνονται με τους 30 υφιστάμενους δήμους και κάνουν τους 20 νέους δήμους.
Ανέφερε επίσης μεταξύ άλλων ότι τρέχει ένα μεγάλο πρόγραμμα με το Συμβούλιο της Ευρώπης, στο οποίο συμμετέχει το ΥΠΕΣ και η Ακαδημία ΤΑ, και «ήδη άρχισαν να εκπαιδεύονται σωρεία αιρετών και υπαλλήλων των δήμων και των κοινοτήτων».
Ο έπαρχος Λευκωσίας Ανδρέας Χατζηπάκκος συμφώνησε με το περιεχόμενο της έκθεσης του Γενικού Ελεγκτή και εξέφρασε την ελπίδα ότι η μεταρρύθμιση της ΤΑ θα βελτιώσει τα πράγματα.
Ανέφερε ότι οι επόπτες βρίσκονται στις κοινότητες και καθοδηγούν τους κοινοτάρχες, ενώ έφερε ως παράδειγμα, για να καταδείξει την δυσκολία ελέγχου από τις επαρχιακές διοικήσεις, ότι στην Λευκωσία κάθε χρόνο εκδίδονται 5.000 αποφάσεις από ΚΣ και διερωτήθηκε σε ποιο βαθμό μπορεί να ελεγχθεί η νομιμότητα όλων αυτών των αποφάσεων από τον έπαρχο.
Η έπαρχος Πάφου Μαίρη Λάμπρου συμφώνησε με την έκθεση της ΕΥ και πρόσθεσε πως υπάρχουν 101 ΚΣ στην Πάφο και ότι τα 12 από τα 32 ΚΣ που έχουν ελεγχθεί αφορούν την Πάφο.
Ανέφερε ότι υπήρξε συσσώρευση υποθέσεων και είναι δύσκολο «να πάμε πίσω» για να ελεγχθεί τι διορθωτικά μέτρα πήρε το ΚΣ και εξέφρασε την ελπίδα με την ανάθεση του ελέγχου στους ιδιώτες ελεγκτές να βελτιωθεί η κατάσταση, ενώ σημείωσε ότι και η ΕΔ Πάφου προέβη σε υποδείξεις ή σε καταγγελίες στην Αστυνομία.
Αναφέρθηκε σε 8 βοηθούς επόπτες που διαθέτει η ΕΔ Πάφου και στο ότι ο κάθε ένας επόπτης έχει υπό την ευθύνη του 15-20 κοινότητες, ενώ σημείωσε ότι είναι χιλιάδες οι αποφάσεις των ΚΣ που κατακλύζουν τις ΕΔ.
Αναφέρθηκε επίσης σε διαπροσωπικές διαμάχες μεταξύ των κοινοτικών συμβούλων και αμφισβήτηση πρακτικών συνεδριών.
Σε δηλώσεις μετά τη συνεδρία, ο Πρόεδρος της Επιτροπής Ζαχαρίας Κουλίας είπε ότι «υπάρχουν αρκετές διαπιστώσεις ότι δεν μπορούν να ακολουθήσουν τους κανόνες των προσφορών» και πρόσθεσε ότι καμιά φορά δικαιολογείται αυτό «γιατί δεν είναι εύκολο ένα κοινοτάρχης και το κοινοτικό συμβούλιο να εφαρμόζουν κανόνες που εφαρμόζει το κεντρικό κράτος».
Ανέφερε, ωστόσο, ότι «υπάρχουν και παρατράγουδα», καθώς «ανατίθενται σε συγγενικά πρόσωπα εργασίες» και πρόσθεσε ότι στην περίπτωση που ένας στο χωριό
Όλα αυτά τα θέματα θα κλείσουν με τη νέα νομοθεσία της Τοπικής Αυτοδιοίκησης και όπως εξήγησε και ο Έπαρχος Κερύνειας και υπεύθυνος για τα ΚΤ στο ΥΠΕΣ, «όλες αυτές οι υπηρεσίες που θα ανατεθούν στα συμπλέγματα των ΚΣ θα γίνονται από έμπειρους μηχανικούς και λογιστές και θα υπάρχει μια ομάδα για τα συμπλέγματα, η οποία θα χειρίζεται όλες τις προσφορές με κεντρικό τρόπο οπότε θα παίρνουν και καλύτερες τιμές, θα μπορούν να εφαρμόζονται οι κείμενες νομοθεσίες και ανάλογο πρόγραμμα εκτελεί και το Λογιστήριο του κράτους που οργάνωσε σεμινάρια για να υπάρχει η ανάλογη εκπαίδευση», πρόσθεσε.
Ο κ. Κουλίας είπε ότι «θα έχουμε ένα νέο τοπίο στην ΤΑ όταν θα εφαρμοστεί η νέα νομοθεσία από τον Ιούλιο και τα πράγματα θα μπουν σε πολύ καλύτερο επίπεδο».
Είπε ακόμη ότι θα γίνει ακαδημία επιμόρφωσης τόσο από το ΥΠΕΣ όσο και από τον Γενικό Λογιστή της Δημοκρατίας, ενώ ανέφερε ότι τα πλείστα ΚΣ είναι υποδειγματικά.
Ο κ. Κουλίας εξέφρασε την ελπίδα να συμβάλουν όλοι, συμπεριλαμβανομένης της νέας Κυβέρνησης, «να πάνε καλύτερα τα πράγματα».
Κατά τη συνεδρία, η Βουλευτής του ΔΗΣΥ Ρίτα Σούπερμαν χαιρέτισε την πρωτοβουλία του ΓΛ και της επαρχιακής διοίκησης όσον αφορά να διευθετηθεί η αταξία που υπάρχει και «ενδεχομένως η εκμετάλλευση από κάποιους ή η παραβίαση του νόμου περί δημοσίων συμβάσεων».
Ο Βουλευτής του ΑΚΕΛ Κώστας Κώστα είπε ότι είναι σημαντικά τα ευρήματα του ΓΕ όπως «είναι σημαντικά το γεγονός ότι όλοι ανεξαιρέτως δήλωσαν ότι σέβονται το αποτέλεσμα της έρευνας και είναι έτοιμοι άμεσα να προχωρήσουν σε διορθωτικά μέτρα», ενώ εξέφρασε την ανάγκη «να αλλάξουμε κουλτούρα» και «να υπάρχει συνεχής αποτελεσματικός έλεγχος».
Ο Βουλευτής του ΔΗΚΟ Χρύσης Παντελίδης διερωτήθηκε κατά πόσον θα ήταν καλή ιδέα τα πρώτα τρία με τέσσερα χρόνια με την εφαρμογή των συμπλεγμάτων να γίνει έλεγχος από την ΕΥ σε όλους από την έτσι ώστε να γνωρίζουμε από την αρχή με την εφαρμογή της μεταρρύθμισης της ΤΑ ότι το μοντέλο πέτυχε από πλευράς χρηστής διοίκησης.
Ο Βουλευτής της ΕΔΕΚ Αντρέας Αποστόλου είπε ότι η εικόνα που έχει είναι ότι η διαχείριση από τις κοινότητες είναι πολύ καλύτερη από τα προηγούμενα χρόνια και πρόσθεσε ότι «θα πρέπει να διαχωρίσουμε τις περιπτώσεις όπου υπάρχει άρνηση ελέγχου και συμμόρφωσης με τις περιπτώσεις που γίνεται η προσπάθεια και ίσως να μην υπάρχει είτε η τεχνογνωσία είτε το προσωπικό».
Ο Βουλευτής της ΔΗΠΑ Αλέκος Τρυφωνίδης είπε ότι «ο θεσμός της ΤΑ είναι εξαιρετικά σημαντικός στην ανάπτυξη του τόπου» και εξέφρασε αισιοδοξία ότι η μελέτη που θα κάνει το ΥΠΕΣ για την μεταρρύθμιση να μην βγάλει διπλάσιο το κόστος από το σημερινό κόστος.
Ο Βουλευτής του Κινήματος Οικολόγων Συνεργασία Πολιτών Σταύρος Παπαδούρης είπε ότι «τα πάντα επισκιάζονται από την μεταρρύθμιση της ΤΑ ό,τι και να πούμε σήμερα», ενώ αναφέρθηκε και σε ευθύνες του κοινοβουλίου, καθώς, όπως είπε, ορισμένα από τα ευρήματα της ΕΥ αφορούν και την Βουλή, σε σχέση με την ψήφιση κάποιων νομοθεσιών «οι οποίες διαδικαστικά μπορεί να είναι είτε μη εφαρμόσιμες είτε πολύ δύσκολο να εφαρμοστούν».
