Tου Νικόλα Ζαννέττου
Η Κύπρος και οι Κύπριοι έχουμε δικαίωμα να νιώθουμε απογοητευμένοι από την έλλειψη έμπρακτης διεθνούς αλληλεγγύης στο θέμα των παραβιάσεων της Τουρκίας στην κυπριακή ΑΟΖ δηλώνει ο Μόνιμος Αντιπρόσωπος της Κύπρου στα Ηνωμένα Έθνη Ανδρέας Μαυρογιάννης. Στο Β' μέρος της συνέντευξης του στο AlphaNews περιγράφει το εξαιρετικά δύσκολο και αβέβαιο περιβάλλον που δημιουργείται σε σχέση με το μέλλον του κυπριακού προβλήματος, ιδιαίτερα μετά την αναβολή των "εκλογών" στα κατεχόμενα και παραδέχεται πως θα πρέπει ανά πάσα στιγμή να είμαστε έτοιμοι να αναθεωρούμε και να επανεκτιμούμε τις επιλογές μας.
Ένα θέμα που οι Κύπριοι νιώθουν λίγο μόνοι και για το οποίο στείλατε δύο επιστολές στον Γενικό Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών είναι αυτό των προκλήσεων της Τουρκίας στην κυπριακή ΑΟΖ. Σε μια στιγμή που βλέπουμε τους ενεργειακούς κολοσσούς ανά το παγκόσμιο να αναβάλλουν τις δραστηριότητες τους λόγω της πανδημίας του κορωνοϊού και των επιπτώσεων της, η Τουρκία συνεχίζει ακάθεκτη τις παραβιάσεις του διεθνούς δικαίου. Τι θα πρέπει να προσδοκούμε τελικά κ. Μαυρογιάννη από τη διεθνή κοινότητα για αυτό το θέμα;
Η πρώτη επιστολή είναι σε συνέχεια της ανταλλαγής επιστολών που αφορά το ευρύτερο θέμα της ανατολικής μεσογείου και των προκλήσεων, του μνημονίου μεταξύ της Λιβύης και της Τουρκίας κ.ο.κ. Έπρεπε να καταγράψουμε τη θέση μας επίσημα γιατί η Τουρκία είχε το θράσος να κυκλοφορήσει συντεταγμένες στον ΟΗΕ επικαλούμενη την ύπαρξη κοινών θαλασσίων συνόρων ανάμεσα στη Λιβύη και την Τουρκία κάτι που είναι εκτός τόπου και χρόνου. Η δεύτερη επιστολή στάληκε ακριβώς λόγω των συγκεκριμένων πλέον ενεργειών στην κυπριακή ΑΟΖ και η ανακοίνωση πριν από 15 ημέρες των νέων γεωτρήσεων του Yavuz. Δεν μπορούμε να μένουμε με τα χέρια σταυρωμένα, είναι κατά κάποιο τρόπο αλλά όχι απόλυτα οι επιστολές αυτές συνδεδεμένες κάπως και με την παρούσα κρίση του κορωνοϊού γιατί πάντα στέλναμε επιστολές αλλά τώρα δεν έχουμε πολλές άλλες επιλογές απευθείας επαφών και λόγω αυτού του γεγονότος αυτές οι επιστολές χρησιμοποιούνται ως το κατ’ εξοχήν όχημα για ενημέρωση και για αναζήτηση της αλληλεγγύης της διεθνούς κοινότητας. Κάτι ανάλογο γίνεται και από το Υπουργείο Εξωτερικών με επιστολές προς όλες τις χώρες μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας και τους εταίρους μας στην ΕΕ. Είναι γεγονός ότι η Κύπρος και οι Κύπριοι έχουμε το δικαίωμα να είμαστε κάπως απογοηευτεύμενοι από την έλλειψη έμπρακτης διεθνούς αλληλεγγύης σε αυτό το ζήτημα και από το γεγονός ότι δεν βλέπουμε η διεθνής κοινότητα να αντιδρά με τρόπο που να είναι επαρκώς αποτρεπτικός για την Τουρκία για να σταματήσει αυτές τις παράνομες ενέργειες. Δεν θα σας πω ότι περιμένω πολύ περισσότερα. Δυστυχώς στο διεθνή χώρο τα πράγματα είναι αρκετά δύσκολα σε ότι αφορά την αποτελεσματικότητα της πολυμερούς διπλωματίας. Αυτό δεν πρέπει να μας οδηγεί στην εγκατάλειψη της αλλά στην ενδυνάμωση και την εμπέδωση της. Πρέπει το διεθνές δίκαιο να καταστεί επιτέλους εκείνος ο παράγοντας που μπορεί να μετριάσει τη σχέση ισχύος. Διαφορετικά είναι ο νόμος της ζούγκλας και πρέπει να προσπαθήσουμε όσο μπορούμε προς αυτή την κατεύθυνση. Είναι πάρα πολύ δύσκολο και καταλαβαίνω την απογοήτευση αλλά πρέπει να συνεχίσουμε την προσπάθεια δεν έχουμε άλλες επιλογές. Τι άλλο μπορούμε να κάνουμε ως μια μικρή χώρα που προσπαθεί να διαφυλάξει και να προστατέψει τη θέση της στον ήλιο; Τίποτα παραπάνω. Θα συνεχίσουμε και ελπίζουμε ότι θα καταφέρουμε με υπομονή και επιμονή να κινητοποιήσουμε εκείνες τις δυνάμεις που να αποτρέψουν περαιτέρω τετελεσμένα. Όμως να ξέρουμε ότι τα τετελεσμένα δεν έχουν να κάνουν καθόλου με το τι μπορεί να γίνει αποδεκτό διεθνώς και δεν πρόκειται εμείς να δεχθούμε ποτέ την παραβίαση της κυριαρχίας μας ή των κυριαρχικών μας δικαιωμάτων.
-Κυπριακό. Οι εκλογές στα κατεχόμενα αναβλήθηκαν, οι δυναμικές αλλάζουν, η Τουρκία είναι πιο προκλητική από ποτέ και όποιος μιλάει για κυπριακό κινδυνεύει να χαρακτηριστεί γραφικός. Με ποιο τρόπο και πότε θα μπορούσε να υπάρξει οποιαδήποτε κινητικότητα;
Είναι γεγονός ότι η αναβολή της εκλογικής διαδικασίας στα κατεχόμενα έχει οδηγήσει και σε αναβολή της κορύφωσης των προσπαθειών για επανέναρξη των συνομιλιών. Τώρα μιλάμε πλέον για μετά τις εκλογές που θα γίνουν τον Οκτώβριο. Θα δούμε ποιος θα είναι ο νέος ηγέτης στα κατεχόμενα. Σίγουρα αν δεν είναι ο κ. Ακιντζί θα έχουμε πολύ μεγαλύτερο πρόβλημα αν είναι κάποιος ηγέτης που δεν είναι υπέρ της συνέχισης της διαπραγμάτευσης για το κυπριακό. Η προσπάθεια μας είναι να διατηρήσουμε την προοπτική, γίνεται ειδική προσπάθεια από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας και από τους συμμετέχοντες μας στις τεχνικές επιτροπές να συνεργαζόμαστε για να μπορούμε να διατηρήσουμε την ελπίδα για επανέναρξη των διαπραγματεύσεων γιατί οι τεχνικές επιτροπές ναι μεν δεν ασχολούνται με το κυπριακό αυτό καθ’ αυτό, αλλά προσπαθώντας για βελτίωση της καθημερινότητας των ανθρώπων δημιουργούν καλές προοπτικές και αποτρέπουν την επικράτηση των ακραίων στοιχείων. Είναι εύκολο; Δεν είναι καθόλου εύκολο, η πρόκληση έχει γίνει πάρα πολύ μεγαλύτερη και κυρίως πρέπει να έχουμε υπόψη μας ότι και οι δυνατότητες μας μειώνονται λόγω της κρίσης του κορωνοϊού και της συνεπακόλουθης οικονομικής κρίσης και της έλλειψης φυσικών δυνατοτήτων. Όλα αυτά δυσχεραίνουν την προσπάθεια αλλά και εδώ υπάρχει αποφασιστικότητα από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας και συνεχίζουμε τις επαφές και να κάνουμε ότι μπορούμε ώστε μόλις είναι δυνατόν να είμαστε έτοιμοι να συνεχίσουμε την προσπάθεια. Εγώ παραμένω σε επαφή και με την κ. Λουτ και τους εκπροσώπους του Γενικού Γραμματέα και εδώ και στην Κύπρο ώστε να είμαστε σίγουροι ότι δεν υπάρχουν επιπλέον εμπόδια. Είμαι και σε κάποια επαφή με τον εκπρόσωπο του κ. Ακιντζί. Κάνουμε ότι μπορούμε αλλά σίγουρα και εδώ υπάρχει αβεβαιότητα και οι προκλήσεις είναι τεράστιες. Αλλά όπως είπα δεν μπορούμε να τα βάλουμε κάτω. Είναι η στιγμή που χρειάζεται ακόμα μεγαλύτερη αποφασιστικότητα. Όλοι είμαστε σε θέση ευθύνης πρέπει να αναλάβουμε αυτή την ευθύνη και αυτή την πρόκληση.
Αναφερθήκατε στο πρόσωπο της κ. Λουτ που πάει πάρα πολλής καιρός να ακούσουμε το όνομα της εδώ στην Κύπρο. Πότε ήταν η τελευταία φορά που συνομιλήσατε μαζί της; Τι σας λέει, συνεχίζει εκείνη την προσπάθεια; Είναι σε επαφή μαζί με τις εγγυήτριες, ποια είναι η άποψη της για όσα συμβαίνουν;
Δεν μπορώ να μιλήσω εκ μέρους της. Είμαι περιοδικά σε επαφή με την κ. Λουτ. Από καιρού εις καιρόν έρχεται και σε επαφή με τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας και τον κ. Ακιντζί με τις εγγυήτριες δυνάμεις αλλά δεν υπάρχει συγκεκριμένο περιεχόμενο αυτή τη στιγμή, απλώς διατηρεί την επαφή. Εγώ συζητώ μαζί της και διάφορα θέματα και ζητήματα για το πως θα μπορούσαμε να ενισχύσουμε την δημιουργία των προϋποθέσεων για επανέναρξη των διαπραγματεύσεων αλλά όσο να ‘ναι από τη στιγμή που υπάρχει αυτή η αναβολή στα κατεχόμενα, τα περιθώρια είναι αρκετά περιορισμένα.
Όταν μιλούσαμε για κινητικότητα στο κυπριακό στο παρελθόν, ήταν κυρίως λόγω πρωτοβουλιών του ξένου παράγοντα. Εσείς βλέπετε ανθρώπους να εξακολουθούν να έχουν ενδιαφέρον για το κυπριακό στη διεθνή κοινότητα;
Ο Γενικός Γραμματέας επανελειμμένα έχει πει έχει επιμείνει ότι ο ίδιος παραμένει στη διάθεση των μερών. Κάθε φορά που μιλώ μαζί του το διαπιστώνω, το επαναβεβαιώνει, το έχει αναφέρει στον Υπουργό Εξωτερικών μας όταν συναντήθηκαν στη Γενεύη τον Φεβρουάριο. Δεν χάνει ευκαιρία να επαναλάβει την προσήλωση του στην προσπάθεια. Η ετοιμότητα όμως δεν σημαίνει πρωτοβουλία. Για την ανάληψη κάποιας συγκεκριμένης πρωτοβουλίας απαιτείται η δημιουργία συγκεκριμένων προϋποθέσεων που να του επιτρέπουν να το κάνει. Και οι προϋποθέσεις αυτές δεν υπάρχουν αυτή τη στιγμή. Πέραν τώρα από τον Γενικό Γραμματέα θα έλεγα ότι όλοι είναι έτοιμοι να εκφράσουν τουλάχιστον φραστική υποστήριξη. Δεν βλέπω όμως αυτή τη στιγμή αν θέλετε πρόθεση ή έστω διάθεση για να γίνει κάτι πολύ πιο συγκεκριμένο για την επανέναρξη διαπραγμάτευσεων για το κυπριακό. Η διεθνής κοινότητα μπορεί να είναι όταν χρειαστεί δίπλα μας για κάποια μικρά και συγκεκριμένα πράγματα. Για παράδειγμα νομίζω ότι βρήκαμε αρκετή υποστήριξη στο θέμα της Αμμοχώστου όταν είχαμε τις προσπάθειες για εποικισμό της πόλης, όμως δεν βλέπω ότι θα αναληφθούν ή αναλαμβάνονται πρωτοβουλίες από μέρους όποιουδήποτε. Η πρωτοβουλία παραμένει πιο πολύ στον Πρόεδρο της Δημοκρατίας και ενδεχομένως τον κ. Ακιντζί και πιστεύω ότι η δική μας προσήλωση μπορεί να είναι ο καταλύτης για τη συνέχιση της προσπάθειας.
Τη σημερινή Τουρκία πως τη βλέπετε;
Η σημερινή Τουρκία είναι μια πάρα πάρα πολύ πολύπλοκη κατάσταση. Σίγουρα υπό τον κ. Ερντογάν υπάρχει ένα αρκετά αυταρχικό καθεστώς, υπάρχει αν θέλετε ένας νεοοθωμανισμός και ιμπεριαλισμός του τουρκικού κράτους που αυτή η περιγραφή δυστυχώς επειδή συνυπάρχει με αυτά που είπαμε στην αρχή, με την αναδίπλωση των πρωταγωνιστών της διεθνούς ζωής, του νέου αμερικανικού απομονωτισμού, δημιουργεί ένα χώρο που επιτρέπει σε αυτό το σύστημα σε ένα βαθμό να επιτυγχάνει τους στόχους του. Ελπίζω ότι μεσοπρόθεσμα, αυτό το πράγμα δεν θα επιβιώσει και ότι θα δοθεί το σήμα πάρα πολύ ξεκάθαρα ότι δεν μπορούν να επικρατήσουν αυτές οι λογικές. Βεβαίως ταυτόχρονα αντιλαμβάνεστε ότι εσωτερικά στην Τουρκία υπάρχουν πάρα πολλά προβλήματα, τόσο οικονομικά, όσο και πολιτικά και θέματα που αφορούν σεβασμό ανθρωπίνων δικαιωμάτων, το πόσοι άνθρωποι έχουν επηρεαστεί από τις ενέργειες του καθεστώτος τα τελευταία χρόνια. Ταυτόχρονα όμως δεν πρέπει να υποτιμούμε και το γεγονός ότι ένα μέρος του πληθυσμού προσχωρεί σε αυτές τις πολιτικές του κ. Ερντογάν και υπάρχει επίσης και το γεγονός του φαινομένου της φυγής προς τα εμπρός, που ένα καθεστώς στην προσπάθεια του να επιβιώσει κάνει διαρκώς και χειρότερα πράγματα για τη διεθνή κοινότητα που κάποια στιγμή – είναι και λίγο ευσεβοποθισμός – αλλά ελπίζω θα φαν κάπως τα μούτρα τους.
Κάπου εδώ ένας Κύπριος που παρακολουθεί όσα προηγουμένως αναφέραμε σκέφτεται…στην ΑΟΖ καλώς έχουμε παράπονο από τη διεθνή κοινότητα γιατί μας άφησαν μόνους έναντι του ισχυρού που παραβιάζει το διεθνές δίκαιο…στο κυπριακό πως να τα βρούμε με αυτή την Τουρκία; Γιατί να δεχθούμε αυτή η Τουρκία να εγγυηθεί την όποια λύση. Ίσως λένε κάποιοι να έφτασε ο χρόνος να πρέπει να προσεγγίσουμε κάπως διαφορετικά το κυπριακό πρόβλημα.
Πρέπει ανά πάσα δεδομένη στιγμή να σκεφτόμαστε και να αναθεωρούμε εκεί που απαιτείται τις προσεγγίσεις μας. Να μελετούμε τα δεδομένα και να κάνουμε ότι είναι καλύτερο για τον τόπο μας. Όμως να είμαστε απόλυτα ξεκάθαροι. Σε καμιά περίπτωση δεν θέλουμε η Τουρκία να εγγυηθεί τη λύση του κυπριακού. Αυτό που θέλουμε από την Τουρκία είναι να ξεκουμπιστεί. Δεν θέλουμε τη συνέχιση του καθεστώτος των εγγυήσεων, του κατ’ ευφημισμών εγγυήσεων στον τόπο μας. Όμως υπάρχει πραγματικά ένα ζήτημα και ίσως να απαιτείται όπως έλεγα συνεχής επανεκτίμηση και επανεξέταση των επιλογών μας, οι οποίες όμως δεν είναι πολλές και δεν υπάρχει καμιά που να περνά μέσα από κάτι άλλο πέραν από την ενδυνάμωση του τόπου μας, της θέσης μας, την επίλυση όσων το δυνατόν περισσότερων δικών μας άλλων προβλημάτων, είτε οικονομικών, είτε κοινωνικών είτε θεμάτων που άπτονται των ευρύτερων σχέσεων μας με χώρες της περιοχής, την εμπέδωση της θέσης μας στην ΕΕ κ.ο.κ. για να πολλαπλασιάσουμε όσο είναι δυνατόν τις επιλογές μας και να μην δένουμε μόνοι μας τα χέρια μας. Αλλά δεν πρέπει να έχουμε αυταπάτες ότι θα φτάσουμε ποτέ στο σημείο όπου θα μπορούμε να στηριχθούμε σε τρίτους.
