Έντονη είναι η πολιτική -και όχι μόνο- συζήτηση που έχει προκληθεί τις τελευταίες ημέρες με αφορμή την αναφορά του Γενικού Γραμματέα του ΑΚΕΛ σε συνέντευξη του στην εφημερίδα ΠΟΛΙΤΗΣ για αλλαγή του μοντέλου λειτουργίας της Ελεγκτικής Υπηρεσίας από μονοπρόσωπο σε πολυπρόσωπο μέσω ενός τριμελούς Ελεγκτικού Συνεδρίου.
Πέραν των πολιτικών αντιμαχιών που ξέσπασαν και αφορούσαν την σκοπιμότητα της μεταρρύθμισης, υπήρξαν «φωνές», όπως εκείνη του Προέδρου του ΔΗΚΟ, κ. Νικόλα Παπαδόπουλου, κατά τον οποίο «το Άρθρο 182 του Συντάγματος απαγορεύει την τροποποίηση των θεμελιωδών του Άρθρων και αυτά περιλαμβάνουν μεταξύ άλλων και την Ελεγκτική Υπηρεσία». Ως αποτέλεσμα, κατά τον ίδιο, η διάταξη θωρακίζεται συνταγματικά κατά τέτοιο τρόπο, ώστε να μη μπορεί να τροποποιηθεί με την πλειοψηφία των 38 βουλευτών (2/3).
Τι προβλέπει το Σύνταγμα της Κυπριακής Δημοκρατίας
Για την ψήφιση νόμου που προβλέπει τροποποίηση Συνταγματικών διατάξεων απαιτείται «πλειοψηφία περιλαμβάνουσα τουλάχιστον τα δύο τρίτα του όλου αριθμού των εις την ελληνικήν κοινότητα ανηκόντων βουλευτών και τουλάχιστον τα δύο τρίτα του όλου αριθμού των εις την τουρκική κοινότητα ανηκόντων βουλευτών» (άρ. 182 παρ. 3 Συντ.). Ωστόσο, κατά την πρώτη παράγραφο του ίδιου άρθρου, τα άρθρα του Συντάγματος που περιλαμβάνονται στο Παράρτημα ΙΙΙ αποτελούν θεμελιώδεις διατάξεις και δε μπορούν, με οποιονδήποτε τρόπο να τροποποιηθούν, μέσω μεταβολής, προσθήκης ή κατάργησης.
ΑΡΘΡΟΝ 182
1. Τα άρθρα ή τα μέρη των άρθρων του Συντάγματος τα περιλαμβανόμενα εν των συνημμένω τω παρόντι παραρτήματα ΙΙΙ, ενσωματωθέντα εις το Σύνταγμα εκ της συμφωνίας Ζυρίχης της 11ης Φεβρουαρίου, 1959, αποτελούσι θεμελιώδη άρθρα του Συντάγματος και δεν δύνανται, καθ’ οιονδήποτε τρόπον, να τροποποιηθώσι δια μεταβολής, προσθήκης ή καταργήσεως.
2. Τηρουμένων των διατάξεων της πρώτης παραγράφου του παρόντος άρθρου πάσα διάταξις του Συντάγματος δύναται να τροποποιηθή δια μεταβολής, προσθήκης ή καταργήσεως ως εν τη Τρίτη παραγράφω του παρόντος άρθρου ορίζεται.
3. Δια την ψήφισιν οιουδήποτε νόμου περί τροποποιήσεως απαιτείται πλειοψηφία περιλαμβάνουσα τουλάχιστον τα δύο τρίτα του όλου αριθμού των εις την ελληνικήν κοινότητα ανηκόντων βουλευτών και τουλάχιστον τα δύο τρίτα του όλου αριθμού των εις την τουρκική κοινότητα ανηκόντων βουλευτών.
Μεταξύ των αναφερόμενων στο παράρτημα ΙΙΙ άρθρων είναι και αυτό του 115 παρ. 1 Συντ., σύμφωνα με το οποίο «Ο Πρόεδρος και ο Αντιπρόεδρος της Δημοκρατίας διορίζουσιν από κοινού δύο ικανά και κατάλληλα πρόσωπα ως γενικόν ελεγκτήν και βοηθόν γενικού ελεγκτού τηρουμένου του κανόνος ότι ο γενικός ελεγκτής και ο βοηθός γενικού ελεγκτού δεν θα ανήκωσιν εις την αυτήν κοινότητα».
ΑΡΘΡΟΝ 115
1. Ο Πρόεδρος και ο Αντιπρόεδρος της Δημοκρατίας διορίζουσιν από κοινού δύο ικανά και κατάλληλα πρόσωπα ως γενικόν ελεγκτήν και βοηθόν γενικού ελεγκτού τηρουμένου του κανόνος ότι ο γενικός ελεγκτής και ο βοηθός γενικού ελεγκτού δεν θα ανήκωσιν εις την αυτήν κοινότητα.
2. Ο γενικός ελεγκτής είναι προϊστάμενος της ελεγκτικής υπηρεσίας της Δημοκρατίας και ο βοηθός γενικού ελεγκτού έπεται αυτώ. Η ελεγκτική υπηρεσία της Δημοκρατίας είναι ανεξάρτητος υπηρεσία της Δημοκρατίας μη υπαγομένη εις οιονδήποτε υπουργείον.
3. Ο γενικός ελεγκτής και ο βοηθός γενικού ελεγκτού είναι μόνιμοι δημόσιοι υπάλληλοι της Δημοκρατίας και δεν αποχωρούσι της υπηρεσίας ούτε απολύονται εκ της θέσεως αυτών, ειμή υφ’ ούς όρους και καθ’ όν τρόπον οι δικασταί του Ανωτάτου Δικαστηρίου.
Πρόκειται, συνεπώς, για θεμελιώδη διάταξη της οποίας η τροποποίηση με οποιονδήποτε τρόπο προστατεύεται από το Σύνταγμα, με εξαίρεση των προσόντων που αναφέρονται σε αυτή.
Είναι νομικά παραδεκτή και συνταγματικά επιτρεπτή η πρόταση ΑΚΕΛ;
Μιλώντας στο AlphaNews.Live o Καθηγητής και Κοσμήτορας Νομικής Σχολής Παν. Λευκωσίας, κ. Αχιλλέας Κ. Αιμιλιανίδης, εξήγησε ότι η σύσταση ενός πολυπρόσωπου οργάνου είναι επιτρεπτή μέσω συνταγματικής τροποποίησης, χωρίς, ωστόσο, να μπορεί να καταργηθούν οι θέσεις του Γενικού Ελεγκτή και του Βοηθού Γενικού Ελεγκτή.
Αχιλλέας Αιμιλιανίδης - Κοσμήτορας Νομικής Σχολής Παν. Λευκωσίας
«Το ότι υπάρχει Γενικός Ελεγκτής και Βοηθός Γενικός Ελεγκτής Ελεγκτής είναι θεμελιώδης διάταξη, οπότε δε μπορεί να τροποποιηθεί. Δεν τέθηκε ζήτημα της εφαρμογής του Δικαίου της Ανάγκης εδώ μέχρι σήμερα. Το συγκεκριμένο δε μπορεί να τροποποιηθεί.»
Διευκρίνισε, δε, ότι τα υπόλοιπα άρθρα που έχουν να κάνουν με τις εξουσίες του Γενικού Ελεγκτή, τα καθήκοντά του το σύστημα διορισμού του και ούτω καθεξής μπορούν να τύχουν τροποποίησης με πλειοψηφία 2/3 της Βουλής.
Αχιλλέας Αιμιλιανίδης - Κοσμήτορας Νομικής Σχολής Παν. Λευκωσίας
«Αυτό σημαίνει ότι θα μπορούσε να γίνει ένα Ελεγκτικό Συμβούλιο, νοουμένου ότι θα συμμετείχαν σε αυτό ο Γενικός Ελεγκτής και Βοηθός Γενικός Ελεγκτής και θα υπήρχε μια συνταγματική τροποποίηση η οποία θα έθετε με συγκεκριμένο τρόπο ποιες θα ήταν οι αρμοδιότητες αυτού του Συμβουλίου και να αφαιρέσει ουσιαστικά τις αρμοδιότητες από το μονοπρόσωπο όργανο του Γενικού Ελεγκτή όπως είναι σήμερα.»
Συνεπώς η σύσταση ενός πολυπρόσωπου ελεγκτικού οργάνου είναι επιτρεπτή, με την ταυτόχρονη συμμετοχή Γενικού και Βοηθού Γενικού Ελεγκτή, αλλά και τον ακριβή καθορισμό, μέσω συνταγματικής τροποποίησης, των αρμοδιοτήτων του συγκεκριμένου οργάνου.
