Της Μιράντας Λυσάνδρου

Η εγκληματική ολιγωρία από τη μη έλευση φυσικού αερίου στην Κύπρο για σκοπούς ηλεκτροπαραγωγής, μάς κοστίζει εκατοντάδες εκατομμύρια. Τόσο από τα περιβαλλοντικά πέναλτι που έχουν εκτοξευθεί από το 2020 και μετά, όσο κι από την υψηλότερη τιμή καυσίμου.

Μόνο από τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα από την καύση μαζούτ και ντίζελ τα τελευταία οκτώ χρόνια, συγκεκριμένα από το 2018 μέχρι και τον Ιανουάριο του 2025, η Κύπρος κλήθηκε να καταβάλει στο Σύστημα Εμπορίας Δικαιωμάτων Εκπομπών (ΣΕΔΕ) €1.11 δις.!     

Περιβαλλοντικό πέναλτι 5,5 σεντ ανά kWh

Από πού βγαίνουν αυτά τα εκατομμύρια; Από το πορτοφόλι του κάθε καταναλωτή, από τις τσέπες μας δηλαδή, αφού τα πληρώνουμε… βερεσέ μαζί με κάθε κιλοβατώρα που καίμε. Ας κάνουμε τους λογαριασμούς για να καταλάβουμε:

• Σήμερα, η τιμή παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από τις συμβατικές μονάδες της ΑΗΚ είναι γύρω στα 21 σεντ ανά kWh. Από αυτά τα 5,5 σεντ σεντ ανά kWh, ποσοστό 26%, είναι το περιβαλλοντικό κόστος. Αν προσθέσουμε και τον ΦΠΑ το κόστος των ρύπων ανεβαίνει στα 6,5 σεντ ανά kWh.
• Αν δηλαδή η τελική τιμή κιλοβατώρας ανήλθε το 2024 σε 32,7 σεντ (μαζί με το πάγιο, τη χρήση δικτύου, τις ΑΠΕ και όλα τα παρελκόμενα), το 20% του λογαριασμού που πληρώσαμε αφορούσε τις εκπομπές θερμοκηπιακών αερίων.
• Εν ολίγοις αν ένα μέσο νοικοκυριό καταναλώνει 5000 κιλοβατώρες τον χρόνο, από τα €1.600 περίπου που θα πληρώσει σε ρεύμα, τα €327 αφορούν τους ρύπους. Τη διμηνία το ποσό αυτό ανέρχεται σε €55 ευρώ σχεδόν. Διαφορετικά, ενάμισι λογαριασμός από τους έξι που πληρώνει ένα μέσο νοικοκυριό στην ΑΗΚ το χρόνο αφορά το κόστος των ρύπων! 

Μειωμένο ρεύμα 25-30% αν είχαμε φυσικό αέριο

Όπως υπολογίζεται αν σήμερα είχαμε φυσικό αέριο στην ηλεκτροπαραγωγή, το κόστος από τους ρύπους θα μειωνόταν στο ένα τρίτο. Δεν θα εξαλειφόταν, δεδομένου ότι οι πεπαλαιωμένες μονάδες ηλεκτροπαραγωγής της Δεκέλειας, θα συνέχιζαν να δουλεύουν με μαζούτ (ή και ντίζελ όταν θα εγκατασταθούν οι δύο νέες), για να μπορεί να υπάρχει επάρκεια και ασφάλεια δικτύου. Συνολικά η εξοικονόμηση από τη μείωση της τιμής του καυσίμου και τη μείωση των ρύπων για κάθε κιλοβατώρα θα μειωνόταν κατά 25-30%.

Αυτό σημαίνει πως:

• Από τα 32,7 σεντ ανά kWh η τιμή θα έπεφτε στα με 24,5 σεντ. Με το λογαριασμό του ρεύματος για το μέσο νοικοκυριό να πέφτει κατά €400-480 ετησίως με βάση τις σημερινές τιμές. Ως εκ τούτου από τα €1.600 το μάξιμουμ που θα πλήρωνε ετησίως €1.200.

Με ακόμη μεγαλύτερα οφέλη από την έναρξη λειτουργίας της ανταγωνιστικής αγοράς ηλεκτροπαραγωγής από φυσικό αέριο της τάξης του 5-10%.

25 χρόνια χαμένα!

Οι συζητήσεις για την έλευση φυσικού αερίου στην Κύπρο για σκοπούς ηλεκτροπαραγωγής ξεκίνησαν περί το έτος 2000. Δεν ήταν τυχαία περίοδος.  Τον Δεκέμβριο του 1997 είχε συμφωνηθεί κατά τη διάσκεψη του Κιότο στην Ιαπωνία για το Κλίμα η μείωση των εκπομπών φαινομένου του θερμοκηπίου και οι ενέργειες που έπρεπε να γίνουν για αναχαίτιση της κλιματικής αλλαγής.

Ένα από τα πρώτα βήματα ήταν η δημιουργία Συστήματος Εμπορίας Δικαιωμάτων Εκπομπών, στόχος του οποίου ήταν και παραμένει να επιβραβεύει τις βιομηχανίες που είναι φιλικότερες προς το περιβάλλον. Το Σύστημα ξεκίνησε το 2005 στην Ευρώπη, θέτοντας ανώτατο όριο στις ποσότητες διοξειδίου του άνθρακα που μπορούν να εκπέμπουν η βιομηχανία και οι σταθμοί παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας.

Η Κύπρος εντάχθηκε στο σύστημα το 2005 όπως οι άλλες ευρωπαϊκές χώρες, αλλά αυτό δεν ίσχυσε για την περίπτωση της ΑΗΚ, στην οποία τέθηκε ένα χρονοδιάγραμμα σταθερών μειώσεων κατανομής δικαιωμάτων από το 2013 μέχρι το 2020, ώστε να καταφέρει να εντάξει στο ισοζύγιό της καθαρότερες μορφές ηλεκτρικής ενέργειας από φυσικό αέριο και ΑΠΕ.

Η περίοδος χάριτος της ΑΗΚ τελείωσε το με 2021 με το κράτος να μην καταφέρνει να εντάξει πράσινα ή έστω λιγότερα ρυπογόνα καύσιμα στο ενεργειακό μείγμα του κρατικού μονοπωλίου ηλεκτρισμού. Ως αποτέλεσμα την αύξηση κατά 116% του ποσού που πληρώθηκαν για εκπομπές ρύπων το 2020, ενώ από το 2021 μέχρι σήμερα έχει τριπλασιαστεί το κόστος της αγοράς ρύπων. 

Επιδοτούμε την ανικανότητα των Κυβερνώντων

Όπως συνάγεται, την αποτυχία έλευσης φυσικού αερίου για ηλεκτροπαραγωγή την τελευταία 25ετία, την κωλυσιεργία για άνοιγμα της ανταγωνιστικής αγοράς ενέργειας την τελευταία 10ετία, με τους ανεξάρτητους προμηθευτές ρεύματος από ΑΠΕ να έχουν σχεδόν το 10% της αγοράς από 0% το 2020, την κατασπατάληση της ενέργειας από ΑΠΕ λόγω περικοπών για λόγους ευστάθειας δικτύου, δεν την πληρώνουν οι υπεύθυνοι αυτής της καταστροφικής πορείας. Αλλά το μέσο νοικοκυριό που αναγκάζεται να «επιδοτεί» την ανυπαρξία μιας συνεπούς και συνεπούς ενεργειακής πολιτικής με €400 το χρόνο, τουλάχιστον, πληρώνοντάς τα με… δόσεις των €66 τη διμηνία.