Τη μη διενέργεια ελέγχου σε όλες τις περιπτώσεις των εσόδων που εισπράττονται και εσόδων που πιστώνονται σε Κονδύλια εσόδων της από το Γενικό Λογιστήριο διαπίστωσε η Ελεγκτική Υπηρεσία στον έλεγχο που διεξήγαγε σε δείγμα συναλλαγών εισπράξεων της Γενικής Διεύθυνσης Ανάπτυξης (ΓΔΑ) για το έτος 2022, σύμφωνα με Ειδική Έκθεση που δημοσίευσε την Πέμπτη, με την Υπηρεσία να συνιστά τη διασφάλιση διενέργειας των απαιτούμενων ελέγχων στα έσοδα και στις πιστώσεις που γίνονται από το Γενικό Λογιστήριο στα Κονδύλια εσόδων της ΓΔΑ.
Σχετικά με την πρόοδο υλοποίησης του σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, αναφέρεται ότι αυτή προχωρά με ικανοποιητικούς ρυθμούς, καθώς έχει προκηρυχθεί και υλοποιείται ο μεγαλύτερος αριθμός από τα 40 περίπου Σχέδια Χορηγιών, ενώ ως προς την πρόοδο υλοποίησής του Προγράμματος Πολιτικής Συνοχής ΘΑλΕΙΑ 2021-2027, αναφέρεται ότι σύμφωνα με τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία που δημοσιεύει η ΕΕ, η Κύπρος έχει απορροφήσει το 100% των διαθέσιμων ευρωπαϊκών πόρων και κατατάσσεται πρώτη μαζί με άλλες τρεις χώρες.
Σύμφωνα με τη σύνοψη αποτελεσμάτων του έτους 2022, όπως αυτή παρουσιάζεται στην έκθεση της ΕΥ, ορισμένες κατηγορίες δαπανών παρουσίασαν υψηλά ποσοστά απόκλισης από τα προϋπολογισθέντα ποσά.
Συγκεκριμένα, αναφέρεται σχετικά με τις λειτουργικές δαπάνες ότι τα αδαπάνητα ποσά αφορούν κυρίως στις πρόνοιες για ενημερωτικές εκστρατείες και αγορά υπηρεσιών, ενώ το υψηλό αδαπάνητο ποσό που αφορά στις ενημερωτικές εκστρατείες οφείλεται κυρίως στο γεγονός ότι για την εξασφάλιση υπηρεσιών επικοινωνίας και δημοσιότητας στο πλαίσιο του Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (ΣΑΑ) ο σχετικός ανοικτός διαγωνισμός προκηρύχθηκε τον Ιούνιο του 2022 με διάρκεια υλοποίησης 26 μήνες και η σύμβαση υπογράφτηκε τον Δεκέμβριο του 2022, συνεπώς υλοποίηση δεν πραγματοποιήθηκε εντός του 2022.
Συμπληρώνεται ότι το υψηλό αδαπάνητο ποσό που παρουσιάζεται στην αγορά υπηρεσιών οφείλεται στο γεγονός ότι, κατά τη διάρκεια του 2022, δεν χρειάστηκε η εξασφάλιση υπηρεσιών από τον ιδιωτικό τομέα, ενώ δεν υπήρξαν επίσης αιτήματα για την καταβολή ενθαρρυντικής αμοιβής για ανταγωνιστικά προγράμματα.
Σχετικά με τις μεταβιβάσεις, αναφέρεται ότι οι πιστώσεις αφορούν σε χορηγίες προς συγκεκριμένους Οργανισμούς και το υψηλό ποσοστό αδαπάνητων ποσών οφείλεται είτε στο γεγονός ότι μέρος του Προϋπολογισμού των Οργανισμών καλύφθηκε από χορηγίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, με αποτέλεσμα να μη τους καταβληθεί ολόκληρο το ποσό που προβλέφθηκε στον κρατικό Προϋπολογισμό, είτε γιατί συνεργασία, που ίσχυε το 2021, για την οποία προϋπολογίστηκε ποσό, δεν συνεχίστηκε ως θεσμός το 2022.
Για την κατηγορία της αγοράς ακινήτων και εξοπλισμού, σημειώνεται ότι το υψηλό αδαπάνητο ποσό οφείλεται κυρίως στη μη διενέργεια, εντός του 2022, των δαπανών που αφορούσαν τη Β’ φάση ανάπτυξης του πληροφοριακού συστήματος παρακολούθησης του ΣΑΑ και επιπρόσθετων εργασιών του συστήματος, λόγω του ότι οι έλεγχοι για την παραλαβή τους ολοκληρώθηκαν αρχές του 2023.
Αναφορικά με τα ευρήματα από τον έλεγχο των Οικονομικών Καταστάσεων, η ΕΥ σημειώνει ότι διαπιστώθηκε μη διενέργεια ελέγχου στα έσοδα της ΓΔΑ για το Μέσο Χρηματοοικονομικής Τεχνικής JEREMIE (Joint European Resources for Micro to Medium Enterprises).
Ειδικότερα, αναφέρεται ότι στις 21.3.2022 εμβάστηκε στον Γενικό Κυβερνητικό Λογαριασμό ποσό ύψους €11,4 εκ., που αφορούσε στην πρώτη είσπραξη από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Επενδύσεων για το Εμπίστευμα JEREMIE, το οποίο πιστώθηκε στα άλλα έσοδα της ΓΔΑ, εφόσον δεν υπήρχε κατάλληλο κονδύλι εσόδου στον Προϋπολογισμό της, με την ΕΥ να παρατηρεί ότι η ΓΔΑ δεν διενήργησε οποιονδήποτε έλεγχο για επιβεβαίωση της ορθότητας του ποσού και να συνιστά τη διενέργεια και τεκμηρίωση ελέγχου από πλευράς ΓΔΑ επί της ορθότητας του ποσού που εμβάζεται από το ΕΤΕ, καθώς και τη δημιουργία κατάλληλου κονδυλίου εσόδου στον Προϋπολογισμό της ΓΔΑ εφόσον μέχρι και το 2025 θα προκύπτει έσοδο.
Προστίθεται ότι από τον δειγματοληπτικό έλεγχο που διενήργησε στους λογαριασμούς καταθέσεων διαπιστώθηκε ότι ορισμένες εισπράξεις του 2022 πιστώθηκαν σε λογαριασμούς καταθέσεων, αντί σε κονδύλια εσόδων, ενώ ορισμένα άλλα ποσά εσόδων, τα οποία είχαν πιστωθεί σε λογαριασμούς καταθέσεων σε προηγούμενα έτη, μεταφέρθηκαν σε κονδύλια εσόδων κατά το 2022 χωρίς να προκύπτει πραγματική ταμειακή ροή, καθώς και διπλή αναγνώριση ποσού σε κονδύλι εσόδου, με την Υπηρεσία να συνιστά τη διενέργεια των απαραίτητων ελέγχων στα κονδύλια εσόδων της ΓΔΑ.
Αναφορικά με την πρόοδο υλοποίησης του σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας της Κύπρου, αναφέρεται ότι η Υπηρεσία ζήτησε από τη ΓΔΑ ενημέρωση για την καθυστέρηση που παρατηρείται στην επίτευξη οροσήμων/στόχων του Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας Κύπρου (ΣΑΑ) και ειδικότερα σε σχέση με τη μη επίτευξη ορόσημων/στόχων που αφορούσαν στην υποβολή της δεύτερης και τρίτης αίτησης πληρωμής, οι οποίες θα έπρεπε να είχαν υποβληθεί μέχρι 31.12.2022 και 30.6.2023, αντίστοιχα, τους κυριότερους λόγους στους οποίους οφείλονται οι καθυστερήσεις και τις επιπτώσεις στη συνολική υλοποίηση του ΣΑΑ.
Προστίθεται ότι σύμφωνα με τον Αναπληρωτή Γενικό Διευθυντή της ΓΔΑ, οι καθυστερήσεις αφορούσαν κυρίως σε έργα δημοσίων συμβάσεων και αποδίδονται στη μεγάλη αύξηση στο κόστος κατασκευής έργων υποδομής λόγω της ενεργειακής κρίσης, σε προβλήματα στην εφοδιαστική αλυσίδα με σημαντικές καθυστερήσεις στην παράδοση προϊόντων και πρώτων υλών και σε καθυστερήσεις στις διαδικασίες διαγωνισμών και στην ανάθεση συμβάσεων, ενώ παράλληλα υπήρξαν καθυστερήσεις στην ψήφιση νομοσχεδίων (οροσήμων του ΣΑΑ) από τη Βουλή των Αντιπροσώπων, καταδεικνύοντας την ανάγκη συναίνεσης για την υιοθέτηση μεταρρυθμίσεων.
Συμπληρώνεται ότι ο Αναπληρωτής Γενικός Διευθυντής ενημέρωσε επίσης ότι, με βάση τον σχετικό Κανονισμό, για τα αιτήματα τροποποίησης Μέτρων του ΣΑΑ, απεστάλη τεκμηρίωση στην ΕΕ σε ό,τι αφορά στις αντικειμενικές δυσκολίες που υπήρξαν και είχαν ως αποτέλεσμα να μην είναι εφικτή η υλοποίησή τους σύμφωνα με τον αρχικό προγραμματισμό, ώστε τα αιτήματα να γίνουν αποδεκτά και να εκδοθεί θετική γνώμη της ΕΕ.
Σε ό,τι αφορά στη συνολική υλοποίηση του ΣΑΑ, επεσήμανε ότι προχωρεί με ικανοποιητικούς ρυθμούς, έχουν ενεργοποιηθεί όλα τα Μέτρα, έχουν τροχοδρομηθεί δημόσιες επενδύσεις με την προκήρυξη ή/και υπογραφή αριθμού συμβάσεων και έργα βρίσκονται υπό κατασκευή ή έχουν ήδη ολοκληρωθεί, έχει προκηρυχθεί και υλοποιείται ο μεγαλύτερος αριθμός από τα 40 περίπου Σχέδια Χορηγιών και έχουν προωθηθεί σημαντικές μεταρρυθμίσεις με τη ψήφιση Νομοσχεδίων και Κανονισμών και με τη λήψη Αποφάσεων από το Υπουργικό Συμβούλιο.
Εν συνεχεία, η ΕΥ αναφέρει ότι ζήτησε ενημέρωση για την πρόοδο υλοποίησης του Προγράμματος Πολιτικής Συνοχής ΘΑλΕΙΑ 2021-2027, ειδικότερα σε σχέση με το ύψος των πληρωμών που διενεργήθηκαν μέχρι σήμερα, το ποσό για το οποίο υποβλήθηκαν προς την ΕΕ οι απαραίτητες αιτήσεις για ανάκτηση των χρηματοδοτικών πόρων του προγράμματος και το συνολικό ποσό ανάκτησης μέχρι σήμερα.
Σύμφωνα και πάλι με τον Αναπληρωτή Γενικό Διευθυντή, η ΓΔΑ, ως Διαχειριστική Αρχή του Προγράμματος, προώθησε όλες τις αναγκαίες διαδικασίες για ωρίμανση και υλοποίηση επαρκούς αριθμού δράσεων, έργων και Σχεδίων, ώστε να αποφευχθεί ο κίνδυνος απώλειας ευρωπαϊκών πόρων, προσθέτοντας ότι με την έγκριση του Προγράμματος ξεκίνησε η διαδικασία ετοιμασίας του Συστήματος Διαχείρισης και Ελέγχου, το οποίο έχει ολοκληρωθεί.
Όσον αφορά στην υλοποίηση του Προγράμματος, ενημέρωσε ότι έχουν εκδοθεί 44 προσκλήσεις υποβολής προτάσεων έργων δημοσίων συμβάσεων και Σχεδίων Χορηγιών, συνολικού προϋπολογισμού ύψους €485 εκ., ενώ μεγάλος αριθμός έργων βρίσκεται υπό αξιολόγηση και ένταξη, με την πρώτη Αίτηση Πληρωμής για το Πρόγραμμα να υπολογίζεται να πραγματοποιηθεί περί τα μέσα του τρέχοντος έτους, ενώ έχει ήδη εισπραχθεί από την ΕΕ ποσό ύψους €23,2 εκ. ως προκαταβολή.
Σχετικά με τις δαπάνες που διενεργούνται στο πλαίσιο των έργων που προωθούνται για συγχρηματοδότηση από το Πρόγραμμα ΘΑλΕΙΑ 2021-2027, ο Αν. Γενικός Διευθυντής αναφέρεται πως ενημέρωσε την ΕΥ ότι έχει καταβληθεί προσπάθεια για συλλογή της αναγκαίας πληροφόρησης από τους φορείς υλοποίησης, δεδομένου ότι η αναγκαία πληροφόρηση δεν βρίσκεται ακόμη καταχωρισμένη στο Πληροφοριακό Σύστημα, ενώ σύμφωνα με τα στοιχεία που συλλέχθηκαν, οι πληρωμές ανέρχονται σε περίπου €200 εκ.
Σύμφωνα με τον ίδιο, με την Αίτηση Πληρωμής που πραγματοποιήθηκε τον Δεκέμβριο 2023 για την Προγραμματική Περίοδο 2014-2020, λήφθηκαν από την ΕΕ €78 εκ., ποσό με το οποίο η Κύπρος, σύμφωνα με τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία (31.1.2024) που δημοσιεύει η ΕΕ, απορρόφησε το 100% των διαθέσιμων ευρωπαϊκών πόρων και κατατάσσεται πρώτη μαζί με άλλες τρεις χώρες.
