Ως ένα συνεχές σκαμπανέβασμα συναισθημάτων – τόσο θετικών όσο και αρνητικών – περιγράφει τη συμβίωση μ’ ένα άτομο το οποίο πάσχει από ψυχική ασθένεια ο Λούκας Γρηγοράς.

Σημαντικοί πυλώνες είναι η κατανόηση, η υπομονή και η υποστήριξη, για το άτομο το οποίο ζει με την ψυχική ασθένεια, για την οικογένειά του, αλλά και για τους φροντιστές. Ως «φροντιστές» ορίζονται και τα άτομα που παρέχουν μη αμειβόμενη φροντίδα σ’ ένα άτομο με μια χρόνια ασθένεια ή κάποια αναπηρία και διαφοροποιούνται από το επίσημο/επαγγελματικό πλαίσιο φροντίδας. Ένας φροντιστής, μπορεί να είναι κι ένα μέλος της οικογένειας, ένας σύζυγος, ένας φίλος.

Η σύζυγος του Λούκα, Πόλυ Γρηγορά, πολεμά εδώ και χρόνια το στίγμα της ψυχικής υγείας. Η ίδια είχε μιλήσει στο AlphaNews.Live – συγκλονίζοντας με τη δύναμη της ψυχής της – τόσο για τη δική της προσωπική εμπειρία, όσο και για τη σημασία της ευαισθητοποίησης του κοινού.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: «Όταν άκουσα τη λέξη ψυχίατρος…»: Η Πόλυ πολεμά το στίγμα της ψυχικής υγείας

Πώς είναι λοιπόν το να συμβιώνεις μ’ ένα άτομο το οποίο παλεύει καθημερινά με το στίγμα της ψυχικής ασθένειας; Σε μια κατάθεση ψυχής στο AlphaNews.Live, ο Λούκας Γρηγοράς ξεκαθάρισε αρχικά πως ποτέ δεν είδε τον εαυτό του σαν φροντιστή.

«Απλά έτυχε να βρεθώ μέσα σε μια συγκεκριμένη κατάσταση κι έπρεπε να βρω τρόπους να την αντιμετωπίσω. Δεν ήξερα καν τι ήταν. Πριν γίνει μια διάγνωση νόμιζα ότι τελικά παντρεύτηκα μια δύσκολη, ιδιότροπη και “παράλογη” γυναίκα, διαφορετική απ’ αυτή που ερωτεύτηκα. Μου πήρε πολύ χρόνο ακόμη και μετά τη διάγνωση για να μπορέσω να το αποδεχτώ και να αρχίσω κάπως να το διαχειρίζομαι, γιατί τότε ήταν ακόμη κάτι πρωτόγνωρο και ταυτόχρονα ταμπού.»

Δεν μπορείς να μένεις ανεπηρέαστος από τα σκαμπανεβάσματα, εξηγεί ο Λούκας Γρηγοράς, καθώς το να ζεις μ’ ένα άτομο το οποίο πάσχει από ψυχική ασθένεια, προϋποθέτει ότι σε καθημερινή βάση, οτιδήποτε μπορεί να επηρεάσει το εν λόγω πρόσωπο, αλλάζοντας τη διάθεσή του.

«Τότε εσύ προσπαθείς να το διαχειριστείς… Μαζί και τον εαυτό σου. Όταν είναι καλά, είμαι κι εγώ καλά. Όταν δεν είναι, υπάρχουν σίγουρα τα αρνητικά συναισθήματα, ακόμη και θυμός κάποιες φορές, αφού νιώθεις ανήμπορος να βοηθήσεις πραγματικά τον άνθρωπό σου, αλλά και τα δικά σου συναισθήματα. Το άγχος, είναι καθημερινότητα. Όσο για τη “συναισθηματική απομόνωση”, είναι πολύ λιγότερη τώρα που η γυναίκα μου μοιράζεται ανοικτά το θέμα της ψυχικής υγείας της. Για πάρα πολλά χρόνια ήταν όμως ένα πολύ προσωπικό, “κλειστό” θέμα, που έπρεπε να το “κουβαλούμε” μεταξύ μας.»

Το να ζεις μ’ ένα άτομο το οποίο πάσχει από ψυχική ασθένεια, σημαίνει επίσης πως πολλές φορές, η ζωή σου αλλάζει χωρίς να είναι απαραίτητα δική σου επιλογή. Πρόκειται σύμφωνα με τον Λούκα για αλλαγές που ίσως να είναι και καθοριστικές – όχι για να ανταπεξέλθεις, αλλά για να επιβιώσεις – είτε σαν άτομο, είτε σαν ζευγάρι και σαν οικογένεια.

«Αρχικά είχα μηδέν πληροφορίες. Παλαιότερα οι γιατροί συμπτύσσανε όλη την πληροφόρηση και την καθοδήγηση σε δύο απίστευτα εκνευριστικές λέξεις: “Κάνε υπομονή!” Μια φράση, που όχι μόνο δεν βοηθούσε αλλά έκανε τα πράγματα πιο δύσκολα αφού σε άφηνε ξεκρέμαστο χωρίς καμία ελπίδα, καμία πληροφόρηση. Τα έμαθα όλα σχεδόν από τη γυναίκα μου. Έψαχνε συνεχώς, διάβαζε, ρωτούσε, στην δική της προσπάθεια να βρει λύσεις και απαντήσεις. Τώρα πλέον οι Ψυχίατροι είναι σίγουρα πιο βοηθητικοί. Έμαθα να αναγνωρίζω κάποια σημάδια και να αντιμετωπίζω ως ένα βαθμό τις κρίσεις. Την πολλή δουλειά όμως την κάνει η γυναίκα μου, που με τα χρόνια και τη συνεχή βοήθεια από τους γιατρούς της, έμαθε να διαχειρίζεται την ασθένεια και τον εαυτό της. Εγώ, τις περισσότερες φορές είμαι απλά εκεί, δίπλα της.»

Όσο δυνατός και να είσαι – που πρέπει να είσαι, όπως τονίζει ο Λούκας – θα έρθουν στιγμές που θα νιώσεις τις αρνητικές επιπτώσεις και στη δική σου ψυχική υγεία.

«Είναι αναπόφευκτο. Όσο κι αν ακούγεται ακραίο, οι ψυχικές ασθένειες είναι πιστεύω “μεταδοτικές”. Επηρεάζουν την οικογένεια και τον περίγυρο. Ιδιαίτερα τα παιδιά που δυσκολεύονται να κατανοήσουν πολλές φορές τις αντιδράσεις ενός γονιού με ψυχική ασθένεια. Αυτό είναι ένα από τα πιο σοβαρά και σημαντικά θέματα που δεν έχει αγγίξει κανένας και όπου δεν υπάρχει καμία βοήθεια. Όσο δυνατός και υπομονετικός και να είσαι, όταν βλέπεις τα παιδιά σου να μπλέκονται σε αυτό τον ιστό, σε κάνει να νιώθεις εντελώς ανήμπορος. Προσωπικά έχω διαχειριστεί πολλές δύσκολες καταστάσεις στη ζωή μου, αυτό όμως πραγματικά χρειάζεται τεράστια ψυχική δύναμη να το διαχειριστής και πολλή αγάπη για να το αποδεχτείς, αφού τα δικά σου συναισθήματα μπαίνουν πάντα σε δεύτερη μοίρα.»

Παλεύοντας με το στίγμα…

Το στίγμα υπάρχει και ο Λούκας πιστεύει πως ξεκινά από εμάς τους ίδιους καθώς «μεγαλώσαμε με αυτό». Το σημαντικότερο είναι πρώτα να αποδεχτείς πως ο άνθρωπός σου έχει ένα θέμα ψυχικής υγείας, έτσι ώστε να μπορείς να το αντιμετωπίσεις σαν μια οποιαδήποτε άλλη οποιαδήποτε σοβαρή ασθένεια και να μπορείς να μιλήσεις ανοικτά για αυτό.

«Πρώτα στους δικούς σου ανθρώπους, στους φίλους και μετά πιο ανοικτά. Δεν είναι εύκολο για κανέναν. Στη δική μου περίπτωση ήταν πολύ πιο εύκολο, αφού η γυναίκα μου μίλησε δημόσια γι’ αυτό, δείχνοντάς μου τη διαδρομή κι ανοίγοντας το δρόμο. Και είναι απίστευτο πόσος κόσμος μας πλησίασε μετά για να μοιραστεί το δικό του παρόμοιο πρόβλημα που “έκρυβε” προσεκτικά, φοβούμενος το στίγμα. Αντιλαμβάνεσαι ότι σχεδόν κάθε οικογένεια έχει κάποιο μέλος της που αντιμετώπισε ή αντιμετωπίζει κάποια μορφή ψυχικής ασθένειας.»

Εξίσου δύσκολο ήταν και παραμένει η ισορροπία ανάμεσα στην επαγγελματική και την προσωπική ζωή, πόσο μάλλον κατά τη διάρκεια των πρώτων χρόνων, όταν όλα ακόμη ήταν «καινούργια».

«Εξαρτάται πώς θα το διαχειριστεί ο κάθε ένας. Για μένα προσωπικά η δουλειά ήταν μια διέξοδος. Εκεί μπορούσα να είμαι ο εαυτός μου, να δημιουργώ απρόσκοπτα, να είμαι αυθόρμητος χωρίς να πρέπει να σκεφτώ τι πρέπει να πω και πώς να αντιδράσω. Ήταν για μένα ταυτόχρονα και η ψυχοθεραπεία μου. Υπάρχουν φυσικά και οι φάσεις όπου οι έντονες κρίσεις επηρεάζουν και τη διάθεση και την απόδοση στη δουλειά.»

Ένας άνθρωπος ο οποίος φροντίζει ένα άτομο που παλεύει με κάποια ψυχική ασθένεια, χρειάζεται σίγουρα στήριξη, λέει ο Λούκας Γρηγοράς. Είναι σημαντικό να νιώθει πως μπορεί να ενδυναμώνεται, για να μπορεί να στηρίζει και ο ίδιος το άτομο που φροντίζει. Τόσο από το στενό περιβάλλον όσο κι από την κοινωνία.

«Χρειάζεται συνεχής ενημέρωση για την ψυχική υγεία, αλλά και συνεργασία με τον ψυχολόγο ή και τον ψυχίατρο που παρακολουθεί το άτομο που παλεύει με κάποια ψυχική ασθένεια. Χρειάζεται ανοικτός διάλογος και συνεννόηση για να μπορέσει να υπάρξει γνώση και κατανόηση. Όπως θα προσέξατε αναφέρομαι πολλές φορές στα πρώτα χρόνια και στο σήμερα. Η μεγάλη διαφορά που αλλάζει τα πάντα είναι η διάγνωση, η αποδοχή, η φαρμακευτική αγωγή και η ψυχολογική υποστήριξη.»

Χωρίς διάγνωση, αποδοχή και διαχείριση, η συμβίωση μ’ ένα άτομο που παλεύει με κάποια ψυχική ασθένεια είναι όπως χαρακτηριστικά λέει ο Λούκας πολύ δύσκολη, μέχρι αφόρητη. Όταν όμως υπάρξει διάγνωση, αποδοχή και διαχείριση και βρεθεί μια σωστή ισορροπία, τότε μπορεί να υπάρξει και μια πιο φυσιολογική ζωή και σχέση. Τα σκαμπανεβάσματα πάντα θα υπάρχουν, αλλά με αγάπη και καλή θέληση, μπορούν να είναι διαχειρίσιμα, σημειώνει.

«Είναι πολύ σημαντικό επίσης για τον κάθε φροντιστή να κατανοήσει ότι τα άτομα που παλεύουν με κάποια ψυχική ασθένεια, κάνουν ακριβώς αυτό σε καθημερινή βάση, 24 ώρες το 24ωρο. ΠΑΛΕΥΟΥΝ! Παλεύουν με τους δικούς τους δαίμονες. Και πρέπει να τους αντιμετωπίζουμε και να τους στηρίζουμε σαν τους αγωνιστές που είναι.»

Όσοι το παλεύουν λοιπόν χρειάζονται την υποστήριξή μας κι όσοι καταφέρνουν να σταθούν στα πόδια τους, αξίζουν τον θαυμασμό μας…